H3, les 1 wwspelling tt, vt vdw, gebiedende wijs, Engelse werkwoorden en bijvoeglijk gebruik vdw

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Werkwoordspelling

Lesdoel:

Aan het einde van deze les heb je geoefend met:

Werkwoordspelling, tt, vt, vdw en bijvoeglijk gebruikt vdw

Lesplanning

• Instructie
  
• Oefenen in deze LessonUp
  
• Oefenen in de methode/werken
  
• Afsluiten 
  

Werkwoordstijden

• OTT: onvoltooid tegenwoordige tijd - ik werk, ik lees 
  
• OVT: onvoltooid verleden tijd - ik werkte, ik las 
  
• VTT:voltooid tegenwoordige tijd - ik heb gewerkt, ik heb gelezen 
  
• VVT: voltooid verleden tijd - ik had gewerkt, ik had gelezen (www = vt)

Ook nog:

• OTTT: onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd - ik zal werken, ik zal lezen
  
• VTTT: voltooid tegenwoordige toekomende tijd - ik zal gewerkt hebben, ik zal gelezen hebben
  
• OVTT: onvoltooid verleden toekomende tijd - ik zou werken, ik zou lezen
  
• VVTT: voltooid verleden toekomende tijd - ik zou gewerkt hebben, ik zou gelezen hebben
  

Is het tegenwoordige tijd (tt)?

Meervoud (MV) = wij, jullie, zij = Infinitief = hele werkwoord 

(Stam = infinitief - 'en')

Enkelvoud (EV) = ik-vorm of ik-vorm+t

Ik vorm Ik loop naar huis

Jij/hij/zij/je/het/u VOOR het werkwoord staat = ik-vorm+t Jij loopt naar huis.

Je/jij DIRECT ACHTER de persoonsvorm: ik-vorm Dan loop je naar huis. - Loop jij naar huis?

Verleden tijd: zwak of sterk?

Zwak/regelmatig:

klank blijft gelijk

Sterk/onregelmatig:

 klank verandert

Is het verleden tijd?

Is het een sterk (onregelmatig) werkwoord?

Bij sterke (regelmatige) werkwoorden verandert de ik-vorm van klank als je het werkwoord in de verleden tijd zet. 

Je kunt de verleden tijd dan alleen bepalen als je de verleden tijdsvorm weet. 

Daar komt dus een stukje taalgevoel/taalervaring bij kijken. Dit moet je dus weten!

Is het verleden tijd?

Is het een zwak (regelmatig) werkwoord?

Regel: Ik vorm + de(n) of te(n) --> de n is voor meervoud

Eindigt de stam op een t of een d? Dan staat er dus dubbel of dubbel dt!

Staat de laatste letter van de stam (hele werkwoord -en) in 'T KoFSCHiP?

(infinitief = wachten - stam = wacht) 

EV = ik-vorm +te     De hond blaft - De hond blafte     Zij wacht --> Zij wachtte

MV = ik-vorm +ten   De honden blaffen - De honden blaften     Jullie wachten --> Jullie wachtten

Staat de laatste letter van de stam niet in 't kofschip?

(infinitief = blozen -stam = bloz) 

EV = ik-vorm +de       U bloost --> u bloosde         Hij brandt de kaars - Hij brandde de kaars

MV = ik-vorm +den    Wij blozen --> wij bloosden       Jullie branden de kaars  - Jullie brandden de kaars

Voltooid deelwoord

• Heeft een hulp werkwoord nodig,
  
• Herken je aan ge-, be- en ver-
  
• Eindigt vaak op een d of t

Twee trucjes:

1. Je hoort vaak of een voltooid deelwoord op een -t of -d eindigt door het woord langer te maken (er een -e achter te denken).    --> Branden-  gebrande (kaars) -( De kaars IS gisteren) gebrand 
2. Je kunt de regel van ‘T KoFSCHiP toepassen. 

• Eindigt de stam op een letter uit 'TKoFSCHiP? Dan schrijf je een t. Vissen - stam = vis - Ik heb gevist
  
• Eindigt de stam niet op een letter uit 't kofschip? Dan schrijf je een d.  Rennen - stam = ren - Ik heb gerend

Gebiedende wijs

Als in een zin een bevel of opdracht staat en die zin heeft geen onderwerp, dan staat de zin in de gebiedende wijs. De zin begint met een persoonsvorm die bestaat uit de stam of ik-vorm van het werkwoord.

Was je handen!

Doe je jas even uit.

Let op!Leg neer die bal!

Pak je boek!

Uitzondering:

Als na het werkwoord het persoonlijk voornaamwoord U wordt gebruikt, dan komt er wel een -t na de stam of de ik-vorm:

Gaat u maar voor, Noteert u dat even.

Loopt u alstublieft door!

Geeft u dat maar aan mij.

Voltooid deelwoord eindigt op -d of -t

Als het voltooid deelwoord eindigt op -d of -t en het is bijvoeglijk gebruikt, dan schrijf je het zo kort mogelijk:

Verpesten - het feest is verpest (voltooid deelwoord) - het verpeste feest (bijv. naamwoord)

Dus niet zoals je zou spellen in de verleden tijd: hij verpestte het feest!

Zeven - die bloem is gezeefd (voltooid deelwoord) - de gezeefde bloem (bijv. naamwoord)

Zoeken - de sleutel is gezocht (voltooid deelwoord) - de gezochte sleutel (bijv. naamwoord)

Kopen - de trui is gekocht (voltooid deelwoord) - de gekochte trui (bijv. naamwoord)

Altijd zo kort mogelijk: 

Je schrijft het bijvoeglijk naamwoord zo kort mogelijk, maar zorgt wel dat de uitspraak nog altijd klopt: geen tt of dd zoals in de verleden tijd gebeurt, behalve als de dd of tt al in het hele werkwoord staan (spelling/uitspraak) 

' De verbrede weg' in plaats van 'de verbreedde weg'.

 'De verpotte plant', anders staat er 'de verpote plant'.

Vervoegen Engelse werkwoorden

We vervoegen een werkwoord van Engelse herkomst alsof het een oorspronkelijk Nederlands werkwoord was. De stam schrijven we op dezelfde manier als in het Engels. Op die stam passen we de regels voor Nederlandse werkwoorden toe.

1e persoon enkelvoud tegenwoordige tijd is gelijk aan de (aangepaste) stam

ik shop

ik save

2e en 3e persoon enkelvoud tegenwoordige is gelijk aan de ik-vorm + ‘t’

jij shopt, jij savet

hij shopt, hij savet

De verleden tijd is de ik-vorm + ‘de(n)’ of ‘te(n)’ ('T XKoFSCHiP)

shop+te(n) → shopte(n)

save+de(n) → savede(n)

Het voltooid deelwoord is gelijk aan ‘ge’+ik-vorm+‘d/t’ (langer maken of 'T XKoFSCHiP)

ge+shop+t → geshopt

ge+save+d → gesaved

Voltooid deelwoord eindigt op -en

 

Van verschillende sterke werkwoorden eindigt het voltooid deelwoord op -en. 

In deze gevallen eindigt ook het bijvoeglijk naamwoord op -en. 

dragen - de pet is gedragen (voltooid deelwoord) - de gedragen pet (bijv. naamwoord)

helpen - de klant is geholpen (voltooid deelwoord) - de geholpen klant (bijv. naamwoord)

vallen - de bal is gevallen (voltooid deelwoord) - de gevallen bal (bijv. naamwoord)

smelten - het ijsje is gesmolten (voltooid deelwoord) - het gesmolten ijsje (bijv. naamwoord)

Voor het spellen van de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd kan je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Voor het spellen van het voltooid deelwoord kun je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Voor het spellen van de persoonsvorm in de verleden tijd kun je 't x-kofschip gebruiken.

1. waar
2. niet waar

Imran (branden) zijn vingers gisteren aan een kaars.

1. brande
2. brandde
3. brandden
4. branden

Maar iedereen heeft weleens (falen)

1. gefaald
2. gefaalt
3. gefalen

Nadia en Noah hebben dat (beloven)

1. belooft
2. beloofdt
3. beloofd
4. beloovd

Zij zullen hun vingers daar niet meer aan (branden).

1. brandden
2. brandde
3. brande
4. branden

Hij heeft de (gevonden) foto's weggelegd.

1. gevonden
2. gevonde
3. gevondden

(Vinden) je deze les eigenlijk wel leuk?

1. Vin
2. Vint
3. Vindt
4. Vind

Mevrouw Hooi (vinden) het hopelijk wel wat.

1. vind
2. vint
3. vindt

De vorige les (besteden) we veel tijd aan werkwoordspelling.

1. besteden
2. besteede
3. besteedden
4. besteeden

Als Robin nu eens een beetje (opschuiven), dan kan iedereen zitten.

1. opschuift
2. opschuifd
3. opschuivt
4. opschuivd

De jongen wilde de kranten in zijn wijk zo snel mogelijk (verspreiden).

1. verspreide
2. verspreiden
3. verspreidde
4. verspreidden

De (vergroten) foto's heb ik ingelijst.

1. vergrote
2. vergroten
3. vergrootte
4. vergrootten

Heeft iedereen zijn naam in de LessonUp goed (vermelden)?

1. vermeld
2. vermelt
3. vermeldt

Janine (daten) vorige week vrijdag met haar beste vriendin.

1. date
2. datete
3. datte
4. datet

De schoorstenen in mijn straat (roken), gisteren weer flink, omdat de kachels weer aangaan.

1. rookte
2. rookten
3. rookde
4. rookden

De kwajongens zijn flink (straffen) voor hun streken.

1. gestraft
2. gestrafd
3. gestrafft
4. gestraffd

En nu (gebeuren) het gelukkig niet meer.

1. gebeurt
2. gebeurd
3. gebeurdt

De kwajongens zijn flink (straffen) voor hun streken.

1. gestraft
2. gestrafd
3. gestrafft
4. gestraffd

Mijn vinger (bloeden) flink door die snee.

1. bloed
2. bloedt
3. bloeit
4. bloet

De (redden) jongen was heel erg bang geweest.

1. gerede
2. geredden
3. geredde

Die groep jongeren in het park(skaten) vorige week heel goed

1. skate
2. skatete
3. skateten
4. geskatet

Dan (beloven) dat veel voor de toets.

1. beloovt
2. beloovd
3. beloofd
4. belooft

Werk voor deze les:

De brug: blz. 262 (en 263, werkwoord schema), opdracht 1 en 2

In je boek H1, spelling, opdracht ? (moet ik even in iemands boek bekijken, sorry!)

Wat niet af is = huiswerk!