Overzicht voor toets H4

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

4 VWO   H4: ZOUTEN

Overzicht voor toets

H4.1 Leerdoelen:

Je kunt de systematische namen en  verhoudingsformules van zouten geven en benoemen.

Dus:  - Je kunt een verhoudingsformule opstellen
         - Je kunt de juiste naam van een zout opschrijven

Eigenschappen van zouten (macro niveau)
en verklaring op micro niveau:

• vormt kristallen (regelmatige vorm): + en - ionen wisselen elkaar af en daardoor krijg je een regelmatige opbouw
•  hoog kook- en smeltpunt: ionbinding is een sterke binding
  
•  bros: door verschuiving in het kristalrooster komen positieve ionen naast andere positieve ionen en  negatieve ionen naast andere negatieve ionen. Deze stoten af.
  

Eigenschappen van zouten (macro niveau)

en verklaring op micro niveau:

•  geleiden stroom in vloeibare fase of indien opgelost: ionen laten elkaar los dus heb je in de oplossing/vloeistof deeltjes met een lading die kunnen bewegen (4.2)
  

Enkelvoudige ionen 

bestaan uit één atoomsoort bijv.  Na⁺ , Cu²⁺ , Fe³⁺, Br^- , O^2-

Enkelvoudige
ionen

tabel 1 

blz 15

#100% leren

Meerdere ladingen

Sommige metaalionen kunnen meerdere ladingen hebben.

Wanneer dit het geval is, geef je de in de naam van het ion of zout aan met een Romijns cijfer. Dit zie je in Binas 40A

bijv:  Cu⁺    = koper (I) ion

        Cu ²⁺ = koper (II) ion

       CuCl    = koper (I)chloride !!

Samengestelde ionen

Ook groepjes atomen kunnen samen een lading hebben.

Dit noemen we een samengesteld ion.

Deze staan in in Binas 66B en in tabel 1, blz. 15 van je boek.

Samengestelde ionen

tabel 1 

blz 15

#100% leren

Naam van een zout -> verhoudingsformule

Het geheel van een zout is neutraal.

De formule van een zout geeft (de zo klein mogelijke) verhouding weer waarin de zouten voorkomen.

Zie ook binas 40 A en 66B,  leer ook tabel 1 op blz 15 van je boek.

bijv: natriumfluoride bestaat uit Na⁺  en F^-

       bij een neutraal geladen stof is de verhouding Na⁺ : F^- = 1 : 1

                                                                        dus:  NaF (s)

       CuCl    = koper (I)chloride !!

Naam van een zout -> verhoudingsformule

Let op: in de naam van een zout komt geen telwoord (di, tri, enz voor).

bijv: magnesiumchloride bestaat uit Mg2+ en Cl- 

        bij een neutraal geladen stof is de verhouding Mg2+ : Cl- = 2 : 1                                                                           dus MgCl2 (s)

     

Verhoudingsformule met samengestelde ionen

bijv:  magnesiumfosfaat bestaat uit Mg²⁺  en PO₄^3-

       bij een neutraal geladen stof is de verhouding  Mg²⁺ en PO₄^3-= 3 : 2

                                                                         dus:  Mg₃(PO₄)₂

      Let op de haakjes en geen ladingen in de formule van een vast zout.

 

Verhoudingsformule -> naam 

Eerst positief ion, dan negatief ion met uitgang -ide

Denk ook aan de eventuele Romijnse cijfers

bijv:   NaCl          natriumchloride     

         SnO           tin(II)oxide           (waarom Romijns cijfer 2?)

         K2O           kaliumoxide   (geen telwoord in de naam!) 

                                           

Verhoudingsformule -> naam

Uitzondering: samengestelde ionen krijgen niet de uitgang -ide:

MgCO₃      magnesiumcarbonaat

                                           

                                          Zie blz 17 stappenplan en voorbeeldopgave

H4.2 Leerdoelen&succescriteria

In deze les leer je wat er gebeurt bij het oplossen van zouten:

1. je kunt uit Binas45A  afleiden of een zout goed oplosbaar is
2. je kunt een oplosvergelijking geven van een zout
3. kun je uitleggen wanneer een oplossing (on)verzadigd is

Oplossen  van zouten

In de animatie hiernaast zie je wat er op microniveau gebeurt als een zout goed oplosbaar is in water: de ionen laten elkaar los en worden omringd door moleculen water. Dit proces heet hydratatie.

Binas tabel 45A

In tabel 45A kun je opzoeken of een zout goed oplost in water.

PAK NU JE BINAS ERBIJ

Binas 45A

• wat betekenen de letters "s", "m" en "g"?
• is het zout zilverchloride goed oplosbaar in water?
• is het zout magnesiumsulfaat goed oplosbaar in water?
• welke positieve ionen geven altijd een goed oplosbaar zout?
• welk negatief ion geeft altijd een goed oplosbaar zout?
• (thuis) zelf oefenen > opgave 8 en 9

Onthoud:

• alle zouten met als positief ion kalium, natrium en ammonium zijn altijd goed oplosbaar
• alle zouten met als neg. ion een nitraat zijn goed oplosbaar

NOTEER & LEER

oplosvergelijking van aluminiumsulfaat: alle ionen laten elkaar los, er ontstaan 2 losse aluminiumionen en 3 losse sulfaationen

 Geef de oplosvergelijking van aluminiumsulfaat

1. noteer eerst de juiste verhoudingsformule van het zout voor de pijl. 

2. Noteer daarna de losse ionen MET lading erbij na de pijl. 

3. Vergeet niet kloppend te maken. Zet de getallen op de juiste plek

NOTEER & LEER

Oplosbaarheid van een zout

• Geeft hoeveelheid stof aan die kan oplossen in een oplosmiddel bij bepaalde temperatuur.
• Als maximale hoeveelheid zout is opgelost: verzadigde oplossing
• Niet het geval? Onverzadigde oplossing

onverzadigde

oplossing

verzadigde

oplossing

H4.2 (vervolg) Leerdoelen:

Aan het eind van deze les:

• kun je de reactievergelijking geven van metaaloxiden met water
• kun je de indampvergelijking geven van een zout

Metaaloxiden en water

4 metaaloxiden reageren met water:

Na₂O, K₂O, CaO en BaO

Reactievergelijking:

CaO (s) + H₂O (l) --> Ca²⁺ (aq) + 2 OH^- (aq)

Tabel op blz. 24 moet je kennen! 

Indampvergelijkingen

Omgekeerde van oplosvergelijkingen

2 NO₃^- (aq) + Ca²⁺ (aq) --> Ca(NO₃)₂                     (s)

vóór de pijl                              na de pijl

losse ionen (aq)               -->  zoutformule (s)  

Schrijf in je schrift de indampvergelijking van natriumsulfide.

 

Indampvergelijkingen

Opstellen indampvergelijking

1) noteer de losse ionen MET lading voor de pijl.

2) noteer de verhoudingsformule van het vaste zout na de pijl.

3) maak de vergelijking kloppend.

H4.4 opgave 7

• een oplossing van ijzer(III)chloride wordt gemengd met een oplossing van natriumfosfaat.  Ga na of er een neerslag ontstaat. Neem de tabel over en vul in, gebruik tabel 45A.

• Geef de vergelijking van de neerslagreactie. 

       Fe³⁺ (aq) + PO₄^3- (aq) -> FePO₄ (s)

ionen in de oplossing	Cl -	PO 4 3-
Fe 3+	g	s
Na+	g	g

Leerdoelen H4.3:

Aan het eind van deze les:

• kun je uitleggen wat een dubbelzout is.
  
• kun je uit de formule van een (dubbel)zout afleiden wat de lading van de ionen is
• kun je de naam en formule geven van een hydraat

dubbelzout =

een zout waarin twee of meer verschillende positieve ionen en/of negatieve ionen in het ionrooster zitten.

azuriet Cu₃(CO₃)₂(OH)₂   

azuriet

Welke lading hebben de koperionen in azuriet?

Uitwerking:

• 2 CO32- ionen hebben samen een lading van 4-
• 2 OH- ionen hebben samen een lading van 2-
• --> dus de totale negatieve lading is 6-
• --> dan moet er ook een totale positieve lading zijn van 6+
• --> deze lading van 6+ is verdeeld over 3 koperionen
• --> de lading van één koperion is 6+ / 3 is dus  2+           

azuriet Cu₃(CO₃)₂(OH)₂   

onbekend ion afleiden

Het zout kaliumdichromaat (K₂Cr₂O₇)  bestaat uit kalium-ionen en dichromaat-ionen. Geef de formule van het dichromaat-ion. 

uitwerking:

kaliumionen zijn K⁺, dus de rest van de formule is dichromaat

omdat het gehele zout ongeladen is, moet dit ion een lading 2- hebben

antwoord: Cr₂O₇^2-

dubbelzouten oplossen

Het oplossen van dubbelzouten gaat hetzelfde als bij gewone zouten: ALLE ionen laten elkaar LOS

bijv. Geef de oplosvergelijking van chroom(III)aluin, CrK(SO₄)₂

uitwerking:

CrK(SO₄)₂(s) -> Cr³⁺(aq) + K⁺(aq) + 2 SO₄^2-(aq)

hydraten

Sommige zouten kunnen watermoleculen opnemen in hun ionrooster.

• het zout noem je dan een hydraat
• de opgenomen watermoleculen noem je kristalwater
  
  

Het aantal watermoleculen dat wordt opgenomen vind je terug in de naam:

• CuSO4 (s) is (wit) kopersulfaat
• CuSO4.5H2O (s) is (blauw) kopersulfaatpentahydraat

Binas tabel 66C

telwoorden

macro

micro

CuSO4 (s)

CuSO4.5H2O (s)

reactie's van hydraten

oplossen     CuSO₄.5H₂O (s) -> Cu²⁺ (aq) + SO₄^2- (aq) + 5 H₂O (l)

verhitten      CuSO₄.5H₂O (s) -> CuSO₄ (s) + 5 H₂O (g)

                     blauw kopersulfaat     wit kopersulfaat

H4.4 Leerdoelen 

• Je in een oplossing de molariteit van een stof berekenen
• Je kan in een oplossing de molariteit van ionen berekenen

Molariteit

= concentratie van een stof in

mol per Liter

notatie:

[C12H22O11] = 0,58 mol / L

[C12H22O11] = 0,58 mol L-1

[C12H22O11] = 0,58 M

Notatie molariteit

Onthoud:

• met [ ... ] bedoelen we altijd de concentratie van een stof in mol per Liter
• tussen [ ....] staat de stof of het deeltje
• mol per Liter wordt vaak afgekort tot M
• soms hebben we het over mM, dat betekent mmol / liter.
  

Om te weten wat de molariteit van de ionen is in een oplossing, moet je kijken naar de molverhouding in de oplosvergelijking:

NaCl(s)   -> Na+(aq)   + Cl-(aq)

1 mol         :   1 mol         :  1 mol

CaCl2(s) -> Ca2+(aq) + 2 Cl-(aq)

1 mol         :   1 mol          :  2 mol

Molariteit van ionen in zoutoplossingen

Even oefenen 

met M & M

Bereken de molariteit van de natriumionen wanneer je 4,5 gram natriumcarbonaat oplost in 50 mL water.

1. oplosvergelijking

2. molverhouding

3. gegeven / gevraagd

4 .....