Les 4: Elementen en verbindingen, zouten

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

 Atomen, Elementen en verbindingen

Mendelejev

 Elementen en verbindingen

• terugblik pw 1 en 2
• Elementen en verbindingen

wat kun je over , zuivere stof, elementen, mengsels en verbindingen zeggen?

Chemische reacties

Bij een chemische reactie verdwijnen de beginstoffen en er ontstaan nieuwe stoffen, de reactieproducten.

Chemische reacties

Bij een chemische reactie verdwijnen de beginstoffen en er ontstaan nieuwe stoffen, de reactieproducten.

beginstof(fen)                            reactieproduct(en)

wat is het verschil met een natuurkundige reactie?

Energie effecten

Exotherm:

Er komt bij de reactie energie vrij.

Endotherm: 

Er moet aan de reactie energie worden toegevoegd.

Ontledingsreacties: endotherme reacties

Bij een ontledingsreactie heb je 1 beginstof.

Er zijn drie soorten ontledingsreacties.

1. Thermolyse: ontleding door middel van warmte.
2. Elektrolyse: ontleding door middel van elektriciteit.
3. Fotolyse: ontleding door middel van licht.

Het periodiek systeem bestaat uit twee soorten elementen.

• metalen (geel)
• niet metalen (blauw)

2.3 Elementen en verbindingen

Eigenschappen van metalen

• Ze geleiden elektrische stroom.
• Ze zijn goede warmtegeleiders.
• Ze hebben in het algemeen een hoog smeltpunt (uitgezonderd kwik).
• Ze zijn makkelijk te vormen door smeden en walsen.
• Ze hebben van nature een glanzend uiterlijk.

 Elementen en verbindingen

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

Groepen:

• Groep 1: alkalimetalen, zeer reactief en reageren heftig met water.

2.3 Elementen en verbindingen

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

Groepen:

• Groep 1: alkalimetalen, zeer reactief en reageren heftig met water.

2.3 Elementen en verbindingen

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

2.3 Elementen en verbindingen

Onderzoek: Natrium (en kalium) in water (demo)

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

Onderzoek: Natrium in water (demo)

2.3 Elementen en verbindingen

Reactieschema:

                    natrium (vast) + water (vloeibaar) 

               natronloog (opgelost) + waterstof(gas)

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

Onderzoek: Kalium) in water (demo)

2.3 Elementen en verbindingen

Reactieschema:

                    kalium (vast) + water (vloeibaar) 

               kaliloog (opgelost) + waterstof(gas)

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

Groepen:

• Groep 1: alkalimetalen, zeer reactief en reageren heftig met water.
• Bij reactie met water ontstaat waterstof, dat kan spontaan ontbranden en maakt de reactie heftiger.

 Elementen en verbindingen

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

Groepen:

• Groep 17: halogenen (zoutvormers), zeer reactief.

2.3 Elementen en verbindingen

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

Groepen:

• Groep 17: halogenen (zoutvormers), zeer reactief.
• Halogenen vormen gemakkelijk verbindingen met metalen, bijvoorbeeld natrium en chloor wordt keukenzout.

 Elementen en verbindingen

Halogenen vormen gemakkelijk verbindingen met metalen, bijvoorbeeld natrium en chloor wordt keukenzout.

2.3 Elementen en verbindingen

keukenzout

natriumchloride

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

Groepen:

1. Groep 18: edelgassen reageren niet met andere elementen en vormen dus geen verbindingen.

2.3 Elementen en verbindingen

ontleedbare stoffen

verschillende atoomsoorten

niet - ontleedbare stoffen

dezelfde atoomsoorten

 Elementen en verbindingen

H	waterstof	Fe	ijzer	P	fosfor
C	koolstof	Cu	koper	Mg	magnesium
N	stikstof	Pb	lood	Al	aluminium
O	zuurstof	Sn	tin	Na	natrium
S	zwavel	Ag	zilver	K	kalium
Cl	chloor	Br	broom	Ca	calcium
F	fluor	I	jood

 Elementen en verbindingen

Halogenen vormen gemakkelijk verbindingen met metalen, bijvoorbeeld natrium en chloor wordt keukenzout.

2.3 Elementen en verbindingen

elementen

natriumchloride

verbinding

niet ontleedbaar

ontleedbaar

Onderzoek:

De koperkringloop

2.3 Elementen en verbindingen

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

2.3 Elementen en verbindingen

Onderzoek: Natrium (en kalium) in water (demo)

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

Onderzoek: Natrium in water (demo)

2.3 Elementen en verbindingen

Reactieschema:

                    natrium (vast) + water (vloeibaar) 

               natronloog (opgelost) + waterstof(gas)

De elementen in dezelfde groep (kolom) hebben overeenkomstige eigenschappen.

Onderzoek: Kalium) in water (demo)

2.3 Elementen en verbindingen

Reactieschema:

                    kalium (vast) + water (vloeibaar) 

               kaliloog (opgelost) + waterstof(gas)

Lesdoel

• Kort herhalen: opstellen verhoudingsformule en geven de naam van een zout
• Bepalen of een zout oplosbaar is in water
• Opstellen oplosvergelijking van een zout in water

Oplossen van een zout

Indampen van een zout

Zouten

Wat is een zout?

Zouten

Opbouw van zouten

Vaste zouten hebben een kristalrooster.

Naam zout:

eerst metaal, dan niet-metaal

Natrium-Chloride (rationeel)

keukenzout (triviaal)

Opbouw van zouten

Vaste zouten hebben een kristalrooster.

Naam zout:

eerst metaal, dan niet-metaal

Natrium-Chloride (rationele of systematische naam)

keukenzout (triviale naam)

Oplosbaarheid van zouten

Een zout:

• postief-ion
• negatief-ion

Oplossen in water

• Ionen worden omgeven door water
• Toestandsaanduiding: aq van aqua

Leerdoelen

Ik kan opnoemen hoe je een zout kan herkennen.

Ik kan het verschil opnoemen tussen een moleculaire stof en een zout.

Ik kan omschrijven wat ionen zijn.

H3: Zijn de volgende atomen of ionen?

Atoom

Ion

7p

7n

7e

8p

8n

10e

1p

0n

0e

2p

2n

2e

30p

34n

28e

13p

14n

13e

18p

22n

18e

16p

16n

18e

nitraat-ion

ammonium-ion

hydroxide‑ion

 fosfaat-ion

carbonaat-ion

 CO₃⁠^2-

PO₄^3-

OH^-

NH4⁠⁺

NO3⁠-

Naam base	Formule	Komt voor in
zouten met hydroxide-ion		Gootsteenontstopper
zouten met oxide-ion		Ijzerroest
zouten met carbonaat-ion		Soda, kalksteen
Ammoniak		Ammonia

Bij de zouten staan alleen de negatieve ionen genoemd. Elk zout bevat ook een positief ion.

(CO3)2-

OH-

(O)2-

NH3

sleep hier het carbonaat-ion

sleep hier het nitraat-ion

sleep hier het fosfaat-ion

sleep hier het sulfaat-ion

Sleep de juiste naam naar het ion. 

Let op: Er blijven antwoorden over.

IJzeride-ion

Zilver-ion

Zilver(I)-ion

IJzer(III)-ion

Jood-ion

zuurstofide-ion

oxide-ion

zwavel-ion

Magnesium- ion

Sulfide-ion

Jodide-ion

Zilverode-Ion

Watermoleculen en ionrooster komen met elkaar in contact.

Watermoleculen trekken ionen los.

Ionen zijn opgelost.

Een positief ion heeft altijd .............................. elektronen dan protonen

Een negatief ion heeft altijd .............................elektronen dan protonen

Vul het juiste woord in en neem de zin als aantekening over in je schrift:

meer

minder

Het nitraat-ion

NO₂^–

NO₃^–

NH₄⁺

N^3–

Het carbonaat-ion

CO₃^2–

HCO₃^–

C₂O₄^2–

CO₂

Het hydroxide-ion

O₂

OH^–

O₂^2–

O^2–