les 4 §3

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

§3 Hoe transparant moet de overheid zijn? 

§3 Hoe transparant moet de overheid zijn? 

1. Je kunt uitleggen hoe het legaliteitsbeginsel en de machtenscheiding bijdragen aan rechtszekerheid en een transparante overheid.

2. Je kunt verschillende rechtsbronnen noemen

3. Je kunt beargumenteren op welke manier schaduwmachten een bijdrage leveren aan de rechtsstaat.

Opdracht

Hoe is NSC van plan de overheid transparant te maken?

https://partijnieuwsociaalcontract.nl/partijprogramma-en-downloads

Waarom moeten de inkomsten van politici te controleren zijn?

Wat vind jij? Moet Rutte al zijn berichtjes kenbaar maken? Waarom wel of niet?

Legaliteitsbeginsel

"Doordat sms-berichten consequent zijn gewist, valt moeilijk te achterhalen of dat in overeenstemming met de Archiefwet gebeurde. Functiegerelateerde correspondentie mag niet zomaar worden vernietigd.” (...) Hoogleraar archiefwetenschappen Charles Jeurgens heeft geen goed woord over voor de handelswijze van Rutte. “Je kunt niet dezelfde dag nog bepalen of iets wat op dat moment misschien irrelevant lijkt over één of twee jaar niet toch belangrijk kan worden”, zegt hij tegen de Volkskrant."

Lees bron 1 (p. 87)

Maak vragen 1, 2 en 3.

Transparantie

Zo hoog mogelijk in een democratische rechtsstaat

Wet open overheid (Woo) 

Verplicht de overheid om informatie te delen, 

tenzij er een belang zwaarder weegt.

Hoe dan? Schaduwmachten

• Ambtenaren (vierde macht)
• De media (vijfde macht, waakhondfunctie)                                              maar ook 
  
• Machtenscheiding 
• Legaliteitsbeginsel
• Onafhankelijke rechterlijke macht

Journalisten maken gebruik van WOO

Journalisten mogen hun bron beschermen door de

wet bronbescherming

2023

• Hulp voor journalisten via het initiatief Persveilig

Freedom of Press Index

• In 2023 rapporteert Reporters Without Borders dat de dreigingen jegens journalisten afnemen. Ook worden de verdachten in de Zaak-DeVries vervolgd. Ook zou de hulp die journalisten ontvangen via Persveilig, een initiatief ter bescherming van de journalistiek, hebben bijgedragen aan betere omstandigheden voor Nederlandse journalisten. 
• De Nederlandse Vereniging van Journalisten waarschuwt nog steeds voor de digitale en fysieke veiligheid van journalisten. Ook misleidende en onjuiste berichten spelen een rol in het vertrouwen in en houding ten opzichte van de journalistiek. Lees het hele artikel hier.

Rechtsbronnen

Overheid zich altijd aan de wet moet houden en voorspelbaar moet zijn > Rechtszekerheid

Plekken waar je het recht terug kunt vinden:

1. Grondwet
   
2. Wetten
3. (internationale) Verdragen
4. Rechtspraak/Jurisprudentie
5. Gewoonterecht (niet alle wetten staan op papier maar iedereen volgt ongeschreven regels).

De EU treedt gezamenlijk op indien een lidstaat wordt getroffen door een natuurramp

1. wet
2. jurisprudentie
3. gewoonterecht
4. verdrag

Het Hof veroordeelt een verdachte tot twee weken gevangenisstraf. Deze straf komt overeen met een eerdere uitspraak van de rechtbank in een vergelijkbare zaak.

1. wet
2. jurisprudentie
3. gewoonterecht
4. verdrag

Mishandeling wordt bestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie

1. wet
2. jurisprudentie
3. gewoonterecht
4. verdrag

Een bedrijf dat al jarenlang haar werknemers 100% loon doorbetaalt bij ziekte, mag dat niet opeens verminderen naar het wettelijk minimum van 70%

1. wet
2. jurisprudentie
3. gewoonterecht
4. verdrag

Maak de opdrachten (p.91)

1, 5, 6

Extra: 7, 8

§3 Hoe transparant moet de overheid zijn? 

1. Je kunt uitleggen hoe het legaliteitsbeginsel en de machtenscheiding bijdragen aan rechtszekerheid en een transparante overheid.

2. Je kunt verschillende rechtsbronnen noemen

3. Je kunt beargumenteren op welke manier schaduwmachten een bijdrage leveren aan de rechtsstaat.