15.2a

• GMF
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Deze GMFles

1. Terugblik 'Mensbeelden' / huiswerk
2. Stellingen bespreken
3. Toelichting groepsdruk
4. Opdrachten maken / huiswerk

Deze les

- Actueel: mensen geneigd tot samenwerken of strijd --> Afghanistan

- Reflectie: reactie boodschap Bregman 'Zet je schrap voor het gevaarlijkste idee ooit: de meeste mensen deugen'

Darwin: Survival of the Fittest - het is inherent aan dieren (en dus ook mensen) dat ze zich tegen elkaar afmeten.
De best aangepaste heeft de grootste kans om te overleven.

Kropotkin: Onderzoek naar diersoorten in Siberië. De barre omstandigheden zorgden er juist voor dat niet de sterkste, maar de best samenwerkende dieren de kou en honger overleefden.

Wie niet sterk is, moet slim zijn?

Darwin heeft niet precies gezegd dat de sterkste de meeste kans op overleven heeft, maar de meest adaptieve. Dat wil zeggen, degene die zich het gemakkelijkst aanpast aan nieuwe omstandigheden. Dat vereist best wat denkkracht!

Sociaaldarwinisme

Gebruiken de ideeën van Darwin om ongelijkheid van mensen in de maatschappij te verklaren. 

Communisme

Kropotkin geloofde dat ook mensen zo samen konden werken om tegen onderdrukking (van de natuur en van menselijke heersers) te strijden. Juist door vrijwillig in (kleine) communes samen te werken, zou de mens in opstand kunnen komen tegen onderdrukking.

Stellingen Darwin / Huxley

Stellingen Kropotkin

Groepsdruk

Groepsgedrag

Sociale normen: binnen een groep geldende regels waar een groepslid zich aan moet houden.

Descriptief: Beschrijven wat anderen 'normaal gesproken' doen:
‘Meer dan 100.000 mensen doen al mee’.

Injunctief: Beschrijven wat anderen vinden dat we zouden moeten doen:
‘De meeste mensen in uw omgeving vinden dat u mee moet doen’.

Peer pressure 

De druk/ invloed die een groepslid ondervindt om gedrag af te stemmen op het gedrag van de groep. 

In welke situatie is een mens gevoelig voor peer pressure?

Sociaal-wetenschappelijke experimenten

Vanuit wetenschappelijke hoek zijn enkele experimenten doorgevoerd waaruit blijkt hoe groepsdruk werkt.

• Het lid zijn van een bepaalde groep (Stanford Prison Experiment)
• Het onder invloed staan van een leider (Het Milgram Experiment)
• Het meelopen met de meerderheid (comformiteitsexperimenten van Asch).

Maar ... worden ook tegengesproken.

Na de Tweede Wereldoorlog vroeg iedereen zich verbijsterd af hoe al die gruwelen toch hadden kunnen gebeuren in nazi-Duitsland. Drie psychologische experimenten schenen een even verhelderend als verbijsterend licht op het gehoorzaamheidsvraagstuk. 

• Asch toonde aan dat mensen onder groepsdruk bereid zijn hun eigen waarneming te betwijfelen. 
• Milgram liet zien dat de aanwezigheid van autoriteit mensen ertoe kan zetten anderen dodelijke shocks toe te brengen. 
• En onder Zimbardo veranderden doodnormale Stanfordstudenten in sadistische gevangenisbeulen.

Aan de slag

• Lezen par. 15.2
• Maken vragen 14, 16 
• Voor LVB: vraag 13 (Perspectief) en Why vraag 2