Herhaling leerjaar 2 (3H)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Herhaling leerjaar 2

Lesdoelen

• Je herhaalt de regels van tussenletters in samenstellingen.
• Je herhaalt de regels van het koppelteken.
• Je herhaalt de spellingregels van woorden die je aan elkaar spelt.

         1. Tussenletters in 

       samenstellingen

Wat is de juiste samenstelling?

1. fietserek
2. fietsenrek

Wat is de juiste samenstelling?

1. bruidsluier
2. bruidssluier

Tussenletters, samenstelling

Bij een samenstelling zijn twee of meer bestaande woorden aan elkaar geplakt.

Soms moet je tussenletters gebruiken om een goede samenstelling te maken.

Tussenletter in samenstellingen

3 soorten tussenletters:

Tussenletters –en
Tussenletter –e-
Tussenletter –s-

Tussenletters -en-

• Als het eerste woord alleen een meervoud heeft op -en, gebruik je -en- als tussenletters.
• Bananendoos
• Schoenenwinkel
• Kippensoep

Tussenletters -e-

• Als het eerste woord een meervoud met -s heeft, gebruik je -e- als tussenletters.
• garage
• garages
• DUS:
• garagedeur
• garagebedrijf

Tussenletters -e-

• Als het eerste woord een meervoud met -s en met -en heeft, gebruik je ook -e- als tussenletters.
• groenten
• groentes
• DUS:
• groentesoep
• groenteboer

Tussenletters -e-

• Als het eerste woord iets is waarvan er maar één is/bestaat, gebruik je ook -e- als tussenletters. Bijvoorbeeld:
• zon
• maan
• DUS:
• zonnebril, zonnebrandcrème, zonnescherm
• maneschijn 

Tussenletters -e-

Als het eerste woord een versterkende betekenis heeft en het geheel een bijvoeglijk naamwoord is, gebruik je ook -e- als tussenletters.

• apetrots
• reuzesterk

Als het eerste woord géén zelfstandig naamwoord is, gebruik je ook -e- als tussenletters:

• lachebek, want lach is hier een vorm van het werkwoord lachen. 

Tussenletters -s-

Als je de -s- hoort in de samenstelling, schrijf je de tussenletter -s-

• beroepsvoetballer, lievelingskleur

Vervang het 2e woord met iets anders, als dat woord al met een s- begint:

• varkensstal, want het is ook varkensvlees. 
• stationschef, want het is ook stationshal. 

Samenstelling of niet?
gevaar

1. ja
2. nee

Wat is een samenstelling

1. weegschaal
2. loopt
3. school
4. het

Wat is geen samenstelling?

1. jongensboek
2. stadsschouwburg
3. gewitte
4. apetrots

Wat is de juiste samenstelling?

1. zonnebrand
2. zonnenbrand

Wat is de juiste samenstelling?

1. kattenkruid
2. kattekruid

Wat is de juiste samenstelling?

1. dorpstraat
2. dorpsstraat

2. Koppelteken

Wel of geen koppelteken?

Sleep naar de goede plek.

WEL een koppelteken

NIET een koppelteken

Noord Brabant

tbs kliniek

koppel teken

oud speler

Koppelteken

De meeste samenstellingen schrijf je aan elkaar:

kassameisje, wijkagent, politiebureau, schoolkantine

Bij een klinkerbotsing (oo, aa, oe, ui) gebruik je een koppelteken:

auto-ongeluk, lente-ui, video-opname. Een klinkerbotsing is een botsing van twee klinkers die samen een klank in de Nederlandse taal vormen. 

Het koppelteken

Na losse letters, cijfers en symbolen

Bijvoorbeeld: 100-jarige, @-teken

Koppelteken

Je gebruikt een koppelteken
als er in het samengestelde
woord een afkorting voorkomt.

Bijvoorbeeld:

usb-stick, mbo-opleiding, 

A5-formaat, vwo-leerling

Opgelet: niet van toepassing voor af-

kortingen die als woord worden gelezen.

bv. mavoleerling

Koppelteken

Je gebruikt een koppelteken bij
aardrijkskundige namen.

Bijvoorbeeld: 

Zuid + Holland = Zuid-Holland.

Zuid-Afrika, Noord-Italië, 

's-Gravenhage, West-Amerika.

Koppelteken

Voor samenstellingen met voorvoegsels of rangaanduidingen, zoals 

niet-, non-, ex-, bijna-, oud-, aspirant-, leerling-, kandidaat-, meester-, directeur- of assistent-

Koppelteken
Welk woord moet NIET met een koppelteken?

1. ex-voetballer
2. ijsco-man
3. tosti-ijzer
4. make-up

Koppelteken of geen koppelteken?

1. havo leerling
2. havo-leerling
3. havoleerling

Koppelteken of geen koppelteken?

1. minijurk
2. mini-jurk

Koppelteken of geen koppelteken?

1. niet roker
2. niet-roker

met of zonder koppelteken?

1. radiouitzending
2. radio-uitzending

Koppelteken?

1. Zuid Afrika
2. Zuid-Afrika
3. ZuidAfrika

Met of zonder koppelteken?

1. cameraopstelling
2. camera-opstelling

3.Aan elkaar of los?

Aan elkaar of los?

1. Soepautomaat
2. soep automaat

aan elkaar of los?

1. daar om heen
2. daaromheen
3. daarom heen
4. daar omheen

Aan elkaar

• werkwoorden die beginnen met voorzetsels als op, over-, na-, uit-;
• samengestelde zelfstandige naamwoorden, alle woorden aan elkaar vormen dan 1 begrip bv. heteluchtballon
• getallen tot en met het woord duizend (De woorden miljoen en miljard staan altijd alleen)
• voorzetsels met woorden als er-, daar-, hier-, waar.
  
• twee voorzetsels die achter elkaar staan
  

Aan elkaar of los?

1. zevenhonderddertien
2. zeven honderd dertien
3. zevenhonderd dertien
4. zeven honderddertien

Aan elkaar of los?

1. Rodewijn
2. Rode wijn

Aan elkaar of los?

1. Coronavirus
2. Corona virus

Aan elkaar of los?

1. driemiljard
2. drie miljard

Aan elkaar of los?

1. bananen schil
2. bananenschil

Aan elkaar of los?

1. adembenemende voorstelling
2. adembenemendevoorsteling
3. adem benemende voorstelling
4. adem benemendevoorstelling

Aan elkaar of los?

1. minimum inkomen
2. minimuminkomen

Aan elkaar of los?

1. tussen door
2. tussendoor

Aan elkaar of los?

1. lange termijn planning
2. langetermijnplanning
3. lange termijnplanning
4. langetermijn planning

Lesdoelen bereikt?

Ga naar het digitale platform en maak de oefeningen!

Cursus 7 spelling > par. 1 Herhaling leerjaar 2