Havo 4 Nectar 1.5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

Hoofdstuk 1

Gedrag

Paragraaf 1.1

Paragraaf 1.5

Sleep de woorden naar de juiste omschrijving

Lijst met handelingen van een dier

Handelingen die je hebt gezien bij het observeren

Iemand die onderzoek doet naar gedrag

Etholoog

Protocol

Ethogram

Zet de volgende begrippen in de juiste volgorde. Begin met de GROOTSTE eenheid.

1

2

3

4

gedrag

gedragselement

gedragsketen

gedragssysteem

Leerdoelen 1.4

Leerdoelen 1.5

Aangeboren

Aangeleerd

Leren van nieuw gedrag

• Inprenting 
  
• Imitatie
• Gewenning


• Klassieke conditionering
  
• Operante conditionering
  

---> Trial and error

---> Oefenen

• Inzicht 

• vorm van operante conditionering (belonen en straffen)
• beloning of straf door uitproberen
• voorbeeld: uitproberen nieuwe smartphone 

Trial and error 

Leren door oefenen

Normen en waarden

Waarden: wat belangrijk is in het bestaan

• eerlijkheid, respect, ...

Normen: gedragsregels, geven de grens aan

• niet liegen, niet stelen, iedereen gelijk behandelen, ...

Norm of waarde?

In de rij wachten tot je aan de beurt bent.

1. Norm
2. Waarde

Norm of waarde?

Respect hebben voor ouderen.

1. Norm
2. Waarde

Door welke vorm van leren heeft deze jongen dit gedrag hoogstwaarschijnlijk geleerd?

1. Imitatie
2. Gewenning
3. Operant conditioneren
4. Inzicht

Een chimpansee bevindt zich in een ruimte met een tros bananen aan het plafond. In de ruimte bevonden zich enkele kisten. Zie afbeelding: 

hoe noem je deze manier van leren?

1. Inprenting
2. Inzicht
3. Imititatie
4. Gewenning

Een koekoek legt haar eieren in een nest van een andere soort. Dit is de zelfde soort als waarin ze zelf zijn grootgebracht.

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Conditionering
4. Imitatie

Je ringtone is een toeter van een auto. Als een echte auto toetert heb je de neiging om je telefoon te pakken.

1. inprenting
2. klassieke conditionering
3. operante conditionering
4. gewenning

In het dolfinarium leren dolfijnen door een hoepel te springen. Doen ze het goed, dan krijgen ze een vis.
Dit is een voorbeeld van:

1. klassiek conditioneren
2. operant conditioneren
3. inzicht
4. gewenning

Sanne vertoont inzichtgedrag.

Wat is kenmerkend aan inzichtgedrag bij Sanne?

1. Ze probeert een handeling in gedachten en doet meteen het juiste.
2. Ze probeert eerst alles uit en komt dan tot het gewenste resultaat.
3. Ze vergeet iets heel belangrijks en plotseling denkt ze er weer aan.
4. Ze voert een handeling automatisch uit.

Wat is een voorbeeld van leren door inzicht?

1. Nadoen van een ouder
2. Leren fietsen door te oefenen
3. Door gewenning een piep niet meer horen
4. Door na te denken en oplossingen te zoeken

Trial and error

Opernate conditionering

Gewenning

Inzicht 

Inprenting

Imiteren

Leerdoelen 1.5

• Lezen 1.5
• Maken 1.5: opdrachten zonder symbool
• Leren: blz. 38

Huiswerk