§5 Beeldspraak

§5 Beeldspraak: Je leert wat metonymie en synesthesie zijn

Beeldspraak

Bij beeldspraak gebruik je woorden in een figuurlijke betekenis, zoals in Die stijve hark kan nog geen koprol maken.

Met 'stijve hark' bedoelen we 'iemand die niet gemakkelijk beweegt'. 

Beeldspraak

Goede beeldspraak maakt een tekst mooier, duidelijker en krachtiger. 

Je hebt verschillende vormen van beeldspraak. 

Beeldspraak

Veel beeldspraak berust op een overeenkomst tussen OBJECT en BEELD. Er wordt een vergelijking gemaakt met iets. 

Vergelijking: Hij (object;werkelijkheid) heeft een hoofd als een meloen (beeld). 

Bij een vergelijking wordt zowel het object als het beeld genoemd. 

Om metonymie beter te begrijpen, volgt er eerst uitleg over de metafoor.

Beeldspraak: metafoor

Je kunt een OBJECT ook helemaal vervangen door een BEELD. 

De prinses van de klas koopt bijna wekelijks iets nieuws. 

Je kamer lijkt wel een zwijnenstal.

Beeldspraak: metafoor

Je kunt een OBJECT ook helemaal vervangen door een BEELD. 

Spreekwoorden zijn ook vaak metaforen.

'Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel.'

= Als er geen toezicht is (ouders = kat), doen de kinderen (de muizen) wat ze willen.

Beeldspraak: metafoor

Je kunt een OBJECT ook helemaal vervangen door een BEELD. 

Werkwoorden kunnen ook metaforen zijn.

Ze gaan snijden in het budget van dit jaar. 

snijden = verminderen

Beeldspraak: metafoor

Sommige metaforen gebruik je zo vaak, dat je ze niet meer als metafoor ziet:

Die informatie kun je wel op het web vinden. 

Een web is een dradenstelsel van een spin, maar als metafoor verwijst het naar het internet. 

beeldspraak: metonymie

Nu verder met metonymie.

Beeldspraak kan ook een ander verband tussen OBJECT en BEELD beschrijven.  Je gebruikt metonymie als je niet rechtstreeks zegt wat je bedoelt, maar een woord gebruikt dat daarmee te maken heeft. Dat woord roept datgene wat je bedoelt als het ware op.

beeldspraak: metonymie

De meeste mensen willen meer blauw op straat. --> blauw is de kleur van het uniform van de politie --> meer politie op straat.

Ik kocht een enkele reis. --> Je bedoelt dan niet letterlijk dat je een reis kocht, maar een káártje voor een enkele reis. Je zegt dus eigenlijk net iets anders dan wat je bedoelt. 

beeldspraak: metonymie

Voor vertrek moeten we nog even koppen tellen. --> mensen tellen

(in plaats van het geheel noem je een deel van de mens)

Er hangt een mooie zonsondergang boven mijn bank. --> je hangt een afbeelding van een zonsondergang boven je bank.

 

beeldspraak: metonymie

- Wij krijgen een nieuwe badkamer. (bedoeld is: een nieuwe inrichting van de badkamer)

- In zo’n bloot badpak durf ik me niet te vertonen hoor. (bedoeld is: een badpak dat veel bloot laat zien)

- Nederland speelde vanavond zijn laatste groepswedstrijd. (bedoeld is: het Nederlands team, het voetbalelftal)

beeldspraak: metonymie

- Heb je je tong verloren? (bedoeld is: je vermogen om te praten)

- Dat is een moeilijke vraag. (bedoeld is: een vraag waarop het moeilijk is antwoord te geven)

- Ik weet een lekker recept met zoete aardappelen. (bedoeld is: een lekker gerecht, op basis van een goed recept)

Beeldspraak

Metonymie:  vorm van beeldspraak waarbij het object (iets uit de werkelijkheid) wordt vervangen door een beeld dat (vaak) een opvallende eigenschap of opvallend kenmerk van dat object benoemt, zoals 

Op de veiling kocht hij een Mondriaan; bedoeld is een 

kunstwerk gemaakt door Mondriaan.

Synesthesie

Vorm van beeldspraak waarbij verschillende zintuigen worden gecombineerd, zoals schreeuwende kleuren (gehoor en zicht).

* bittere woorden

* warme stem

Huiswerk

§5 Beeldspraak: maak opdracht 1 en 2.