H5 Biomoleculen

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 1

H5 Biomoleculen

Zetmeel

Biomoleculen

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet ik wat..

• koolwaterstoffen inhouden.
• waar koolhydraten uit zijn gebouwd.
• wat mono, di en polysachariden zijn en voor dienen.

Koolwaterstoffen

Een koolstof atoom (C) kan met een groot aantal elementen verbindingen aangaan. zo'n verbinding vindt plaats met andere C atomen, waardoor er lange ketens ontstaan.

De eenvoudigste koolwaterstoffen heten Alkanen. Deze hebben een algemene formule: CnH2n+2

Voorbeelden eenvoudige koolwaterstoffen

In de natuur komt een enorm aantal koolwaterstoffen voor!

Planten produceren veel koolhydraten en lipiden. 

Dieren produceren vooral proteïnen.

Daarnaast hebben we ook nog fossiele brandstoffen, dit zijn koolwaterstof verbindingen die zijn ontstaan uit resten van plantaardig en dierlijk materiaal. Denk hierbij aan aardgas, aardolie en steenkool. 

Wat zijn de koolwaterstoffen die men in de natuur kan treffen?

1. eiwitten, vetten en koolhydraten
2. zuren, basen en enzymen
3. planten, dieren en mensen
4. biomoleculen, atomen en ionen

Wat zijn fossiele brandstoffen?

Biomoleculen

Koolwaterstoffen in levende cellen noemt men biomoleculen. de meeste grote biomoleculen zijn opgebouwd uit een lange reeks kleine moleculen: de monomeren. 

Monomeren worden aan elkaar gekoppeld door een proces dat polymerisatie heet. Zo ontstaan polymeren 

Indien er bij de synthese van polymeren water vrijkomt spreekt men van condensatie! Deze is onomkeerbaar.

Wanneer er bij de afspraak van polymeren water wordt opgenomen heet dat hydrolyse

Welke stof kom vrij tijdens de polymerisatie van biomoleculen

1. zuren
2. water
3. alkanen
4. eiwitten

Biomoleculen kunnen onder opname van water worden afgebroken. Hoe noemt men dit proces? Verklaar deze naam.

Koolhydraten

Zijn opgebouwd uit C, H en O. Hun molecuulformule is weer te geven als (CH2O)n. Enkele voorbeelden zijn: Glucose en Zetmeel.

Organismen gebruiken ze als energieleveranciers en reservevoedsel. Daarnaast spelen ze ook een belangrijke rol bij de bescherming en stevigheid. 

De bouwstenen van koolhydraten zijn de enkelvoudige suikers, ook wel monosachariden genoemd.

Monosachariden

Met drie, vijf en zes C-atomen komen het meest voor. De bekendste zijn de hexosen: glucose, galactose en fructose

Die hebben als molecuulformule: C₆H₁₂O_6.

In een waterig milieu komen ze niet alleen als rechte ketens voor maar ook als ring. Er wordt dan een H-brug gevormd tussen de 1e C en het 5e C-atoom. Hierdoor ontstaat een zesring!

Uit welke drie atomen zijn koolhydraten opgebouwd? Geef de molecuulformule van een koolhydraat met vier C-atomen.

Noem de drie bekendste monosachariden. Wat is de molecuulformule van deze hexosen?

Glucose

Komt voor in bloed, fruit, honing en plantenbladeren. Het kan worden afgebroken tot CO₂ en H₂O. Bij deze afbraak komt energie vrij! DAAROM voor veel organismen belangrijk!

Heeft twee vormen alfa en beta. Wijst de OH-groep aan de C1 omlaag spreken we van alfa. Wijst het omhoog is het beta.

Pentosen

Monosachariden met vijf C-atomen zijn ribose en de daarvan afgeleide stof desoxyribose. 

Bij desoxyribose ontbreekt de hydroxylgroep aan de C₂. Ribose en deoxyribose zijn bouwstenen van de nucleïnezuren RNA en DNA. 

Waarom speelt glucose een sleutelrol in de natuur?

1. Is een monosacharide
2. Is een koolhydraat
3. Het levert energie
4. Omdat het een zesring is

Wat is het verschil in structuurformule tussen alfa en beta glucose?

Welk monosacharide zit in DNA? Wat is het verschil in structuur formule tussen dit monosacharide en ribose?

1. desoxyribose , er is geen verschil
2. ribose, mist een OH-groep
3. ribose, er is geen verschil
4. desoxyribose, mist een OH-groep

Disachariden

Tweevoudige suikers ontstaan doordat twee monosachariden onder afsplitsing van water met elkaar verbonden worden. Deze binding noemen we een glycosidische binding. 

Het bekendste disacharide, bestaande uit glucose en fructose, is sacharose (C₁₂H₂₂O₁₁₎. Dit is gewone suiker dat ook in bijna alle planten zit, zoals in suikerriet en suikerbieten!

Polysachariden

Poly betekent 'veel' of 'meerdere' 

Polysachariden zijn dus opgebouwd uit lange ketens (polymeren) van monosachariden.

De belangrijkste vorm van opslag van alfa glucose bij planten is zetmeel! Deze wordt opgeslagen in de leukoplasten van granen, fruit en aardappelen. Daarnaast hebben planten ook cellulose, bestaande uit polymeren van beta-glucose. Bieden stevigheid omdat de celwanden hiervan gemaakt worden.

Glycogeen (menselijke polysacharide), is de reservebrandstof bij dieren. Dit polymeer van alfa glucose wordt vooral opgeslagen in de lever en in de spieren.

Wat is de molecuul formule van disachariden?

1. C6H12O6
2. C5H10O2
3. C12H22O11
4. C24H48O2

Welke planten produceren veel sacharose?

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet ik wat..

• koolwaterstoffen inhouden.
• waar koolhydraten uit zijn gebouwd.
• wat mono, di en polysachariden zijn en voor dienen.

Volgende week

5.4 Eiwitten 

5.5 Lipiden 

Maken op Learnbeat:

Opgaven Koolhydraten wk 1