Grammatica: persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde en het onderwerp

• NT2
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Grammatica

De persoonsvorm (herhaling)

Het werkwoordelijk gezegde (herhaling)

Het onderwerp

Doelen

1)  Je kunt de persoonsvorm (pv) vinden in een zin (herhaling).

2) Je kunt het werkwoordelijk gezegde (wwg) vinden in een zin (herhaling).

3) Je kunt het onderwerp (ond) vinden in een zin.

4) Je kunt vertellen hoe je de persoonsvorm, het werkwoordelijk gezegde en het onderwerp kunt vinden.

Doelen  1) Je kunt de persoonsvorm (pv) vinden in een zin.

2) Je kunt vertellen hoe je de persoonsvorm (pv) kunt vinden.

Herhaling van de uitleg

Een werkwoord (ww) geeft aan dat iemand iets doet, dat er iets gebeurt. Een deel van de werkwoorden is makkelijk te herkennen. Beeld uit: staan, lopen, wandelen, rennen, stoppen.

Een deel van de werkwoorden is minder makkelijk te herkennen:

zijn, hebben, mogen, willen, kunnen, zullen, hoeven, moeten.

Doelen  1) Je kunt de persoonsvorm (pv) vinden in een zin.

2) Je kunt vertellen hoe je de persoonsvorm (pv) kunt vinden.

Herhaling van de uitleg.

De persoonsvorm is altijd een werkwoord. De persoonsvorm hoort bij het onderwerp in de zin.

Vraag

Hoe kun je de persoonsvorm in een zin vinden? Er zijn drie manieren. 

1) Denk hier in stilte over na (halve minuut).

2) Bespreek het met de klasgenoot naast je (halve minuut).

1) Eerste manier?    2) Tweede manier?    3) Derde manier?

Doelen  1) Je kunt de persoonsvorm (pv) vinden in een zin.

2) Je kunt vertellen hoe je de persoonsvorm (pv) kunt vinden.

Herhaling van de uitleg. 1)  Je verandert de zin in een vraag.

Het werkwoord dat vooraan komt, is de persoonsvorm (pv).

Zij gaat een toets maken. Gaat zij een toets maken? Gaat is de pv. 

2) Je verandert de tijd in de zin.

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm (pv).

Hij wil met zijn vriend praten. Hij wilde met zijn vriend praten. Wil is de pv.

3) Je verandert de zin van enkelvoud (1) in meervoud (2 of meer) of andersom. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm (pv).

Je moet straks nablijven. Jullie moeten straks nablijven. Moet is de pv.

Doelen  1) je kunt de persoonsvorm (pv) vinden in een zin.

2) Je kunt vertellen hoe je de persoonsvorm (pv) kunt vinden.

Opgaven

Er komen twee opgaven.

1) Zoek in elke zin de persoonsvorm.

2) Typ de persoonsvorm.

3) Bedenk hoe je de persoonsvorm hebt gevonden. 

Wat is de persoonsvorm (pv)?

Het meisje gaat naar haar werk in de supermarkt.

Wat is de persoonsvorm (pv)?

Het meisje heeft hard gewerkt.

Doelen 1) Je kunt het werkwoordelijk gezegde (wwg) in een zin vinden. 2) Je kunt vertellen hoe je het wwg kunt vinden.

Herhaling van de uitleg

Het werkwoordelijk gezegde (wwg):

de persoonsvorm en alle andere werkwoorden in de zin.

Vraag

Hoe kun je het werkwoordelijk gezegde in een zin vinden?

1) Denk hier in stilte over na (halve minuut).

2) Bespreek het met de klasgenoot naast je (halve minuut).

Doelen 1) Je kunt het werkwoordelijk gezegde (wwg) in een zin vinden. 2) Je kunt vertellen hoe je het wwg kunt vinden.

Stappen

1) Je zoekt eerst de persoonsvorm.

2) Je zoekt daarna de andere werkwoorden. 

De persoonsvorm en de andere werkwoorden zijn samen het werkwoordelijk gezegde.

3) Is de persoonsvorm het enige werkwoord?

Dan is de persoonsvorm het werkwoordelijk gezegde.

Doelen 1) Je kunt het werkwoordelijk gezegde (wwg) in een zin vinden. 2) Je kunt vertellen hoe je het wwg kunt vinden.

Herhaling van de uitleg

1) Je zoekt de persoonsvorm. 2) Je zoekt de andere werkwoorden.

De leerling belt haar moeder.

Belt is de persoonsvorm (pv). Er zijn geen andere werkwoorden.

Belt is het werkwoordelijk gezegde (wwg).

De leerling gaat haar moeder bellen.

Gaat is de persoonsvorm (pv). Bellen is het andere werkwoord.

Gaat bellen is het werkwoordelijk gezegde (wwg).

Doelen 1) Je kunt het werkwoordelijk gezegde (wwg) in een zin vinden. 2) Je kunt vertellen hoe je het wwg kunt vinden.

Opgaven

Er komen twee opgaven.

1)  Zoek in elke zin het werkwoordelijk gezegde.

2) Typ het werkwoordelijk gezegde.

3) Bedenk hoe je het werkwoordelijk gezegde hebt gevonden. 

Wat is het werkwoordelijk gezegde (wwg)?

Het meisje zal morgen achter de kassa zitten.

Wat is het werkwoordelijk gezegde (wwg)?

Kan ze goed rekenen?

Doelen  1) Je kunt het onderwerp (ond) vinden in een zin.

2) Je kunt vertellen hoe je het onderwerp (ond) kunt vinden.

Vraag

Hoe kun je het onderwerp vinden in een zin?

Denk hier in stilte over na (halve minuut).

Bespreek het met de klasgenoot naast je (halve minuut).

Doelen 1) Je kunt het onderwerp (ond) vinden in een zin.

2) Je kunt vertellen hoe je het onderwerp (ond) kunt vinden.

Uitleg

Je vindt het onderwerp door de onderstaande vraag te stellen.

wie of wat + werkwoordelijk gezegde

Doelen  1) Je kunt het onderwerp (ond) vinden in een zin.

2) Je kunt vertellen hoe je het onderwerp (ond) kunt vinden.

Samen oefenen

De jongen heeft twee dikke boeken geleend.

1) Wat is de persoonsvorm (pv)?

2) Wat is het werkwoordelijk gezegde (wwg)?

3) Wie of wat + werkwoordelijk gezegde.

4) Wat is het onderwerp?

Doelen  1) Je kunt het onderwerp (ond) vinden in een zin.

2) Je kunt vertellen hoe je het onderwerp (ond) kunt vinden.

Uitleg

De jongen heeft twee dikke boeken geleend.

1) Heeft is de persoonsvorm.

2) Heeft geleend is het werkwoordelijk gezegde (wwg).

3) Wie of wat heeft geleend?  De jongen.

4) De jongen is het onderwerp.

Doelen  1) Je kunt het onderwerp (ond) vinden in een zin.

2) Je kunt vertellen hoe je het onderwerp (ond) kunt vinden.

Samen oefenen

Op tafel liggen twee dikke boeken.

1) Wat is de persoonsvorm (pv)?

2) Wat is het werkwoordelijk gezegde (wwg)?

3) Wie of wat + werkwoordelijk gezegde.

4) Wat is het onderwerp?

Doelen  1) Je kunt het onderwerp (ond) vinden in een zin.

2) Je kunt vertellen hoe je het onderwerp (ond) kunt vinden.

Uitleg

Op tafel liggen twee dikke boeken.

1) Liggen is de persoonsvorm.

2) Liggen is het werkwoordelijk gezegde (wwg).

3) Wie of wat liggen?  Twee dikke boeken.

4) Twee dikke boeken is het onderwerp.

Doelen  1) je kunt het onderwerp (ond) vinden in een zin.

2) Je kunt vertellen hoe je het onderwerp (ond) kunt vinden.

Opgaven

Er komen acht opgaven.

1) Zoek in elke zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde.

2) Zoek daarna het onderwerp.

3) Typ het onderwerp.

4) Bedenk hoe je het onderwerp hebt gevonden. 

Wat is het onderwerp (ond)?
De jongen heeft één van de twee dikke boeken gepakt.

Wat is het onderwerp (ond)?
Het andere dikke boek ligt nu in de kast.

Wat is het onderwerp (ond)?
De broer van de jongen wil het boek ook bekijken.

Wat is het onderwerp (ond)?
Het valt op de grond.

Wat is het onderwerp (ond)?
De moeder van de jongen pakt het boek.

Wat is het onderwerp (ond)?
Ze gaat de achterkant van het boek lezen.

Wat is het onderwerp (ond)?
Iedereen wil het dikke boek lezen.

Wat is het onderwerp (ond)?
Om de beurt lezen de jongen, zijn broer en zijn moeder het boek.

Heeft de leerling zijn huiswerk gemaakt?
Wat is 'de leerling'?

1. de persoonsvorm
2. het werkwoordelijk gezegde
3. het onderwerp

Hij gaat straks zijn huiswerk afmaken.
Wat is 'gaat'?

1. de persoonsvorm
2. het werkwoordelijk gezegde
3. het onderwerp

De leerling moet vandaag nablijven.
Wat is 'moet nablijven'?

1. de persoonsvorm
2. het werkwoordelijk gezegde
3. het onderwerp

Vragen?

1) Je kunt de persoonsvorm (pv) en het werkwoordelijk gezegde (wwg) in een zin vinden (herhaling).

2) Je kunt het onderwerp (ond) in een zin vinden.

3) Je kunt vertellen hoe je de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde kunt vinden (herhaling).

4) Je kunt vertellen hoe je het onderwerp kunt vinden.

Heb je nog vragen?

Terugkijken naar de doelen

1) Je kunt de persoonsvorm (pv) en het werkwoordelijk gezegde (wwg) in een zin vinden (herhaling).

2) Je kunt het onderwerp (ond) in een zin vinden.

3) Je kunt vertellen hoe je de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde kunt vinden (herhaling).

4) Je kunt vertellen hoe je het onderwerp kunt vinden.

Vraag

1) Denk in stilte na over doel 4 (halve minuut).

2) Praat met de klasgenoot naast je over doel 4 (halve minuut).

3) De docent vraagt straks hoe je ze kunt vinden.

Ik kan de persoonsvorm (pv) en het werkwoordelijk gezegde (wwg) in een zin vinden.

1. Ik heb nog hulp nodig.
2. Ik kan het goed.

Ik kan het onderwerp (ond) in een zin vinden.

1. Ik heb nog hulp nodig.
2. Ik kan het goed.

Ik kan vertellen hoe ik de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde kan vinden.

1. Ik heb nog hulp nodig.
2. Ik kan het goed.

Ik kan vertellen hoe ik het onderwerp kan vinden.

1. Ik heb nog hulp nodig.
2. Ik kan het goed.

Dank je wel voor het

meedoen met deze les.