Cellen Les 5: Transport membranen en osmose

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Membraantransport en osmose

Hoofdstuk 3 Onderzoek doen

§3.3 Membranen, diffusie en osmose

Deze les

• Wat is een membraan ook alweer?
• Bij beweging van stoffen gaat het over actief transport en passief transport: diffusie en osmose

Dierlijke cel

Plantaardige cel

Celmembraan

Kenmerken

Passief en actief transport kan je alsvolgt uit elkaar houden:

Passief: 

Kost geen energie, van hoge naar lage concentratie

Actief:

Kost energie, van lage naar hoge concentratie (altijd via eiwit)

Herhalen

Eiwitten in membranen maken transport mogelijk.

Zowel passief als actief transport.

Diffusie en osmose zijn voorbeeld van passief transport.

Kost geen energie.

Oefenen osmose en cellen

Maak opdr. 34 t/m 40

Klaar:

Maak opdr. 42 t/m 52

(volg Nectar Online)

Diffusie

Osmose en cellen

Cellen hebben water nodig.

MAAR: water kan vrij de cel in en uit bewegen.

Hoe gaan cellen hiermee om?

Osmose en cellen

Cellen krimpen bij toevoeging 

zout water.

Verklaar...

Plantaardige cel

Stevig als ze vol zitten met water.

Slap bij weinig water.

Belangrijk voor planten:

Cellen hogere osmotische waarde (hypotoon) dan omgeving.

Toepassen...

Wat is van toepassing op deze cellen...

1. Plasmolyse
2. Grensplasmolyse
3. Turgor

Gebruik: osmotische waarde, welke stof zich (eventueel) verplaatst, hyper-, iso- of hypotoon.

Toepassen...

De cellen bevinden zich in turgor, geen kleine kleurloze ruimtes te zien. 

De osmotische waarde is in de cel hoger dan buiten de cel. 

Water stroomt daardoor de cel in. 

Cel is hyper-/omgeving hypotoon.

Dierlijke cellen

Verschrompelen bij weinig water.

Gaan kapot (lysis) bij veel water.

Belangrijk voor dierlijke cellen:

gelijke osmotische waarde (isotoon) met omgeving.

Oefenen osmose en cellen

Maak opdr. 42 t/m 52

(volg Nectar Online)

isotoon

Verdelen

Iedereen heeft een kleur 

post-it gekregen.

Verdeel deze post-it eerlijk over de twee tafels.

Diffusie

Iedereen heeft een kleur 

post-it gekregen (6).

1. Verdeel deze post-it eerlijk over de twee tafels.

Dit is diffusie: proces waarbij moleculen zich willekeurig verplaatsen. Resultaat: netto verplaatsing hoog > laag

Eerlijke verdeling?

De situatie verandert nu als volgt:

Per twee tafels krijg je 4 nieuwe post-its. 3 op de ene tafel, 1 op de andere.

!! Tussen jullie tafels zit een barrière die de grote post-it niet kan passeren.

Maak een eerlijke verdeling. 

Maak er een foto van en stuur die in.

Stuur hier je foto van de eerlijke verdeling in!

Osmose

Bij osmose kunnen niet alle moleculen (post-its) zich verplaatsen. 

Plek met meer opgeloste stoffen: hoge osmotische waarde.

Plek met minder opgeloste stoffen: lage osmotische waarde.

Water verplaatst bij osmose van lage osmotische naar hoge osmotische waarde.

isotoon