4/11 Formuleren 1-3 3h

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

vrijdag 4/11 3h

• TABBLAD SPELLING EN FORMULEREN
  

• Herhalen theorie Formuleren 1- 3
• maken blz. 101 opdracht  2, 3 en 4
• test LessonUp
• overige tijd: oefenen De Brug Spelling online

Formuleren H1

Door zinnen correct te begrenzen met een leesteken (komma, punt, dubbele punt, vraagteken) maak je een tekst begrijpelijk. Door het gebruik van leestekens las je pauzes in in een tekst. 

• Je schrijft een punt aan het einde van een zin. 
• Een vraagteken als het een vraagzin betreft. 
• Een dubbele punt gebruik je in de betekenis van 'dat is..'
  

Komma's zie volgende dia:

Wanneer plaats je een komma?

• tussen delen van een opsomming, bv. ijs, patat en vis.
• voor voegwoorden zoals want, maar, omdat, dus.
• tussen twee persoonsvormen
• als je iemand aanspreekt, bv. Anne, loop je even mee?
• Na een uitroep of groet, bv. Hé, let op! Goedemorgen, wat...
• na een bijstelling: Jip, de kat van onze buren, is...
• Je gebruikt GEEN KOMMA na of voor 'en' en 'of'.

H2 Samentrekking 

Als in een samengestelde zin dezelfde woorden twee keer voorkomen, kun je die woorden meestal de tweede keer weglaten. 

Voorbeeld: Ik hou van aardbeien en (ik hou)ook van bananen en bessen.

Formuleren 2: samentrekking controleren

Samentrekken (woorden weglaten) mag alleen in zinnen die verbonden zijn door de voegwoorden en en maar.

De volgende onderdelen moeten dan hetzelfde zijn:

  1. getal (enkelvoud/meervoud)

  2. betekenis (surfen op internet, surfen op water)

  3. grammaticale functie - onderwerp/lijdend voorwerp, enz.

stappenplan samentrekking controleren

1. Noteer de woorden die in het tweede deel van de zin zijn weggelaten

2. Bepaal het getal/de betekenis en grammaticale functie van de woorden in het eerste deel van de zin.

3. Bepaal het getal/de betekenis en grammaticale functie van de woorden in het tweede deel van de zin.

4. Zijn ze hetzelfde? Dan is de samentrekking correct. Zo niet, dan mag je de woorden in het tweede gedeelte van de zin niet weglaten.

Formuleren 3: fouten met verwijswoorden

• de-woorden -> die, bv. De fiets die daar staat..
• het-woorden -> dat  bv. Het meisje dat daar loopt...
• mannelijk/vrouwelijk: (let op uitgang) Bv. De familie geeft haar feest.
• hen: na voorzetsel en als  lijdend voorwerp (lv): Hij geeft aan hen...
• hun: als meewerkend voorwerp (mv) zonder voorzetsel:  Ik geef hun de opdracht.
• dingen en dieren: waar+ voorzetsel, De poes waarvoor ik zorg...
• mensen: voorzetsel +wie, De vriendin op wie ik reken..

Vrouwelijke woorden herkennen

De-woorden die eindigen op een van de volgende achtervoegsels, zijn bijna altijd vrouwelijk:
-heid (waarheid), -schap (beterschap), -de (liefde), -te (diepte),
-ing (regering), -theek (bibliotheek), -ie (familie, politie),- nis (gevangenis)

dat of wat?

Dat verwijst naar iets bepaalds:  Het bedrag dat ik aan je overmaakte.

Wat verwijst naar iets onbepaalds: Alles wat je me beloofde.

Wat?

Wat gebruik je daarnaast bij:

• een verwijzing naar een overtreffende trap.
• een verwijzing naar een hele zin
• het woord dat/ datgene

hen/ hun: veelgemaakte fouten

• 'Hun' in plaats van 'zij' (mv): Hun vinden dat lekker.
• Hun ipv. hen: Ik geef mijn lego aan hun.  

hen/ hun? 

Grammaticaal onderscheid hen/hun:

• hen is een lijdend voorwerp, dat ook combineert met een vz.
• Hun is een meewerkend voorwerp; combineert niet met vz.
• Hun is een bezittelijk voornaamwoord.

hen/ hun: voorbeeld

Correct: 

• Ik geef mijn Lego aan hen.  
• Ik geef hun mijn Lego.
• Het is nu hun Lego.
• En omdat zij niks kregen, neem ik hen mee op reis. 

maken Formuleren 3

• opdracht 1 samen
• maken blz. 101 opdracht 2, 3 en 4

Test 10 vragen LessonUp

Tomatensap is het enige dat/wat ik echt niet drink op feestjes.

1. dat
2. wat

Omdat de bibliotheek gaat verbouwen stuur ... al ... leden een brief

1. hij/ zijn
2. het/ zijn
3. hij/ haar
4. ze/ haar

In maart mag de bevolking ... stem uitbrengen voor een nieuw parlement

1. zijn
2. haar

Marc laat ... brommer ieder jaar nakijken om ... in topconditie te houden.

1. haar/ haar
2. zijn/ hem
3. zijn/ dit
4. zijn/ het

De voetbalvereniging heeft zijn/haar leden om een extra gift gevraagd.

1. zijn
2. haar

Wanneer heb je die mooie motorboot van ... overgenomen?

1. hen
2. hun
3. het
4. zij

Els en Ada vinden het heel jammer dat Tamar ... niet met wiskunde helpt.

1. hen
2. hun
3. het
4. ze

Bij ... nieuwe werkgever moet Norah veel overwerken, ... haar slecht bevalt

1. zijn, dat
2. haar, dat
3. haar, wat
4. zijn, wat

De mediatheek heeft sinds kort zijn/haar deuren weer geopend.

1. zijn
2. haar

De hond is voor veel mensen een kameraad .... ze een hechte band opbouwen.

Vul het juiste woord in.

1. met wie
2. waarop
3. waarmee
4. op wie

Formuleren 3

Fouten in verwijswoorden

Bekijk het volgende filmpje.

Neem de gele dia's over in je schrift.

Foutieve samentrekking of niet?

Mireille heeft haar vriendin gefeliciteerd en ook een cadeau gegeven.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Foutieve samentrekking of niet?

Streekromans interesseren me niet en lees ik dus niet.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Foutieve samentrekking of niet?
Hij geeft zijn dochter een dropje en zijn zoon een lolly.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Foutieve samentrekking?
Zij wordt geaccepteerd en arts.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking: vorm
3. foutieve samentrekking: grammaticale functie
4. foutieve samentrekking: betekenis

Foutieve samentrekking of niet?

De clown trok zijn kleren uit en zich niets van zijn publiek aan.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Foutieve samentrekking of niet?
Ik heb een fiets gekregen en uitgeprobeerd op mijn verjaardag.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Welke foutieve samentrekking?
''Ik zet koffie en op tafel.''

1. Verschil in grammaticale functie
2. Verschil in getal
3. Verschil in betekenis

Kun je samentrekkingen herkennen en de foutieve samentrekkingen verbeteren?

1. Ik vind het nog lastig.
2. Ik kan ze wel herkennen, maar nog niet goed verbeteren.
3. Meestal kan ik ze herkennen en verbeteren, sommige zinnen blijven lastig.
4. Ik heb dit onderdeel helemaal onder de knie.