04-10

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Programma

• Paradigma's

Leerdoelen

• Je weet dat de paradigma's te herkennen zijn op basis van de tegenstellingen structuur - actor en consensus - conflict. 

Vier Paradigma's

• Paradigma =  Een paradigma is een ‘wetenschappelijke bril’ waarmee wetenschappers maatschappelijke verschijnselen  kunnen verklaren. Hoe kun je bijvoorbeeld criminaliteit verklaren?
• Hedendaagse theorieën combineren inzichten uit de verschillende paradigma's.

Verklaren vanuit structuur

Sommige wetenschappers vinden dat structuur de beste verklaringen kan bieden voor kwesties in de maatschappij. Ze kijken op macroniveau naar de samenleving.

Het conflict-paradigma en het functionalisme-paradigma horen hier bij.

Een structuur-paradigma herken je als een verschijnsel wordt verklaard alsof de inrichting van de samenleving het gedrag van actoren bepaalt: structuur bepaalt individueel gedrag.

Verklaren vanuit actoren

Wetenschappers die meer op actoren gericht zijn, kijken op microniveau naar het gezamenlijke gedrag van individuen of groepen.

Het rationele-actor-paradigma en het sociaalconstructivisme.

Een actor-paradigma herken je als een maatschappelijk verschijnsel wordt verklaard alsof het gedrag van actoren de inrichting van de samenleving bepaalt: individueel gedrag bepaalt structuur. 

Consensus versus Conflict

Ordesociologen zien consensus als basis van de samenleving. Zij richten zich op een stabiele toestand in de samenleving , overeenstemming. Hierbij passen het sociaalconstructivisme-paradigma en het functionalisme-paradigma. 

Sommige wetenschappers zijn van mening dat conflicten de achterliggende basis zijn van een samenleving. Zij worden ook wel conflictsociologen genoemd en je ziet hen terug in het rationele-actor-paradigma en in het conflict-paradigma. 

Functionalisme - paradigma

Structuur - consensus

Samenleving is een geheel en elk onderdeel (groep) heeft een functie. Metafoor: lichaam met organen

Focus: hoe blijft samenleving stabiel(cohesie).

Criminaliteit: bindingstheorie, bindingen remmen criminaliteit

Emile Durkheim (1858-1917)

Mensen behoren tot groepen (religies, familie,
gezinnen) en vormen een collectief bewustzijn. 

Deze groepen spelen een belangrijke rol waarom
een samenleving bij elkaar blijft. 

Volgens Durkheim neemt de cohesie toe als:

1. Een samenleving een dominante cultuur heeft met gemeenschappelijke waarden en normen.

2. Mensen goed geïntegreerd zijn in die groepen zijn ze meer geneigd zich aan de waarden en normen te houden.

Wetenschappelijke vragen binnen dit
functionalisme-paradigma zijn: 

- Wat zijn de indicatoren van sociale cohesie?

- Hoe ontstaat de sociale cohesie?

- Hoe versterk je sociale cohesie?

Welke twee dimensies horen bij het functionalisme?

1. Structuur
2. Actor
3. Conflict
4. Consensus

Het conflict-paradigma

Structuur - conflict

Kern:

Ongelijkheid (in macht en bezit) is de motor in een
samenleving. Conflicten die daaruit voortkomen  leiden tot noodzakelijke veranderingen. 

Structuren in de samenleving zijn in het voordeel van de machthebbers  

Hier speelt meer de afwezigheid van sociale cohesie.

Groepen zijn weliswaar belangrijk voor sociale  cohesie, maar sommige groepen hangen de  dominante cultuur niet aan. Er zijn tegengestelde 

belangen tussen de dominante cultuur enerzijds en
de subculturen en tegenculturen anderzijds. 

Sociale cohesie veronderstelt groepsvorming. Een belangrijk aspect van groepsvorming is uitsluiting.

Theodor Adorno (1903-1969)

Er is een gebrek aan sociale cohesie. De
cultuurindustrie (Hollywood, kunst, tablets,  smartphones) houdt mensen gelijkvormig en  onderdanig. Mensen denken dat ze vrij zijn om te kiezen maar zijn dat niet. 

Het sociaalconstructivisme-paradigma

Actor - consensus

Kern:

Het gedrag van mensen wordt vooral bepaald door
hoe mensen de werkelijkheid zien. Die  werkelijkheid kan in de tijd veranderen onder invloed van de interactie tussen mensen. 

Hier spelen de gevoelens van actoren en hoe zij
naar hun eigen identiteit kijken een belangrijke rol. Dus hoe worden bindingen ervaren. 

Het sociaal constructivisme stelt dat verschijnselen
sociale constructies zijn. 

De werkelijkheid is dan ook sociaal geconstrueerd.
Dit wil zeggen dat ‘de’ werkelijkheid niet bestaat en dat wat men ziet als ‘werkelijkheid’ sterkt afhangt van de sociale context waarin men verkeert. 

Wat mensen voor waar aannemen. De manier waarop ze de werkelijkheid kennen, is ontstaan in onderlinge interacties en is gerelateerd aan het perspectief. 

Multiple identity

Binnen dit sociaalconstructivisme-paradigma
speelt het begrip multiple identity (meervoudige identiteit) een rol: 

Iedereen maakt deel uit van meerdere en
wisselende groepen ieder met eigen waarden en normen. 

Kan leiden tot rolconflict of rolverwarring. 

Het rationele-actor-paradigma

Kern:

Actoren streven zo veel als mogelijk hun
eigenbelang na. Bij hun beslissingen maken ze een  rationele afweging tussen voor- en nadelen (homo economicus). 

Mensen gaan bindingen aan en onderhouden die

als zij daar voordeel bij hebben.

Rationale actor paradigma

Actor - conflict 

Mensen streven naar nutsmaximalisatie 

Mensen zijn in staat om belangen af te wegen

Economische visie (kapitalisme)

Criminaliteit: rationele keuzetheorie mensen maken een bewuste keuze om crimineel gedrag te vertonen. Levert meer op

Het dilemma van collectieve actie past hierin. Door
de groep klein te houden, door beloningen en door dwang van de overheid gaan mensen kiezen voor de groep i.p.v. het individu. 

Actor

Structuren

rationele-actor-paradigma

Sociaal-constructivisme-paradigma

Conflict-paradigma

functionalisme-paradigma

Conflict

consensus

Rationele-actor-paradigma

Conflict-paradigma

sociaal-constructivisme-paradigma

functionalisme-paradigma

Functionalisme-paradigma

conflict-paradigma

rationele-actor-paradigma

sociaal-constructivisme-paradigma

Emile Durkheim

Multiple Identity

Theodor Adorno

dilemma van collectieve actie