B1

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 4

Thema 13 Transport en afweer

Neem je laptop (dichtgeklapt) en boek blz. 104 voor + pen

Thema 13 Transport en afweer

B1 Bloed

B2 De bloedsomloop en de bloedvaten 

B3 Het hart

B4 Hart- en vaatziekten

B5 Weefselvloeistof en lymfe

B6 Afweer

B7 Transplantaties en bloedtransfusies

Toetsing 

Tentamen over:

 thema 13 Transport en afweer 

+ 

thema 14 Gaswisseling en uitscheiding

Bs.1 Bloed

• Je kunt de bestanddelen van bloed noemen met hun kenmerken en functies.

Basisstof 1: Bloed

Bloed bestaat uit bloedplasma (55%) en uit bloedcellen en bloedplaatjes (45%). 

Bloedplasma

• Bloed bestaat voor 55% uit bloedplasma
• In het bloedplasma zitten eiwitten (7%)
• Het bloedplasma vervoert veel stofjes (voedingsstoffen, koolstofdioxide, afvalstoffen)
• Fibrinogeen

Samenvattingsopdracht 4 boek

Vul op blz. 104 het bovenste stroomschema in

Over 10 minuten gaan we nakijken

Bloedcellen

Rode beenmerg

Rood beenmerg

Rood beenmerg

Rood beenmerg

Geel beenmerg

Rode bloedcellen

Functie:  vervoeren zuurstof

Let op: geen CELKERN

Vaste vorm

Belangrijk: bevat hemoglobine

Hemoglobine

Hemaglobine kan aan zuurstof en koolstofdioxide binden. Het geeft een rode kleur en het bevat ijzer (Fe2). 

Ijzer is erg belangrijk voor het aanmaken van rode bloedcellen. Daarom recyclet  je lichaam het ijzer uit dode rode bloedcellen om er weer 

nieuwe rode bloedcellen mee te maken. 

Dode rode bloedcellen worden afgebroken in 

het rode beenmerg, de milt en de lever. 

Witte bloedcellen 

• Functie: doden ziekteverwekkers.
• Hebben wel een celkern.
• Hebben geen vaste vorm.
• 3 typen witte bloedcellen:

       * ziekteverwekkers
insluiten;

       * antistoffen produceren;

       * opruimen dode celresten

Pus: dode witte bloedcellen en bacteriën.

Leukemie

Beenmergkanker. 

Er worden grote hoeveelheden onrijpe witten bloedcellen gevormd.

Gevolgen:

- Lichaam kan zich niet goed beschermen tegen infecties.

- Er worden minder rode bloedcellen en bloedplaatjes gevormd.

Samenvattingsopdracht 4 boek

Vul op blz. 105 in welke drie typen witte bloedcellen er zijn.

Over 3 minuten nakijken

Bloedplaatjes

- Delen van uiteengevallen cellen

- Stollen het bloed

Te veel aan bloedplaatjes (trombose kan optreden)

Te weinig aan bloedplaatjes (blijf je bloeden)

Bloedplaatjes

Examenopgave 1

Een bloedbank verzamelt bloed van gezonde mensen. Het bloed wordt onderzocht en bewerkt tot bloedproducten, zoals rode bloedcellen, bloedplaatjes, bloedplasma en plasmageneesmiddelen. Deze bloedproducten worden gebruikt voor de behandeling van zieke mensen. De bloedproducten worden via een transfusie toegediend.

Bloed bevat hormonen.

Welk bloedproduct bevat de meeste hormonen? (1p)

A Bloedplaatjes

B Bloedplasma

C Rode bloedcellen
 

Examenopgave 1

Een bloedbank verzamelt bloed van gezonde mensen. Het bloed wordt onderzocht en bewerkt tot bloedproducten, zoals rode bloedcellen, bloedplaatjes, bloedplasma en plasmageneesmiddelen. Deze bloedproducten worden gebruikt voor de behandeling van zieke mensen. De bloedproducten worden via een transfusie toegediend.

Bloed bevat hormonen.

Welk bloedproduct bevat de meeste hormonen? (1p)

A Bloedplaatjes

B Bloedplasma

C Rode bloedcellen
 

Examenopgave 2

Veel katten zijn besmet met een bacterie die bij mensen de kattenkrabziekte kan veroorzaken. Besmette katten hebben zelf geen ziekteverschijnselen. Door krabben of bijten kan de bacterie overgebracht worden op mensen en zich in het lichaam verspreiden. Bij de meeste mensen levert een besmetting geen problemen op, omdat hun lichaam de ziekteverwekker snel bestrijdt. Sommige mensen kunnen echter na zo’n besmetting opgezwollen lymfeknopen en koorts krijgen.

Noteer twee manieren waarop witte bloedcellen de ziekteverwekker kunnen bestrijden. (2p)
 

Examenopgave 2

Veel katten zijn besmet met een bacterie die bij mensen de kattenkrabziekte kan veroorzaken. Besmette katten hebben zelf geen ziekteverschijnselen. Door krabben of bijten kan de bacterie overgebracht worden op mensen en zich in het lichaam verspreiden. Bij de meeste mensen levert een besmetting geen problemen op, omdat hun lichaam de ziekteverwekker snel bestrijdt. Sommige mensen kunnen echter na zo’n besmetting opgezwollen lymfeknopen en koorts krijgen.

Noteer twee manieren waarop witte bloedcellen de ziekteverwekker kunnen bestrijden. (2p)
 Voorbeelden van juiste manieren:

• antistoffen maken (1p)

• de bacterie omsluiten / afbreken (1p)

 

Oefenen

Ga naar Bvj en vul klascode 549080 in 

Ga naar Thema 13 Transport en afweer

Ga naar 13.1. Bloed

Maak opdrachten 1 t/m 8

Opdracht 4 maak je in je boek af

De lesstof lees je in je boek op blz. 98 t/m 102

Eerste 5 minuten stil, daarna fluisterniveau

Klaar? Start met de test jezelf van 13.1