Interne Systeem van de Aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Interne systeem aarde

LessonUp klas

Klascode = gbcap 

Weekplenda

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7
Interne systeem aarde Exogene processen	Externe systeem aarde Kringlopen	Landschaps- zones Middellandse Zeegebied	Overstroming rivieren & kust	Beleid Water Regionale problematiek Randstad	(Middel)grote steden Wijken	Herhalings- week

Systeem Aarde

Leefomgeving NL

SO

SO

Programma van vandaag 

Tweede uur:

1. Uitleg interne systeem aarde
2. Onderzoeksopdrachtje
3. Zelfstandig verwerken 

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

• het actualiteitsbeginsel uitleggen.
• de verschillende lagen van de aarde opnoemen en aanwijzen.
• uitleggen waarom aardplaten bewegen.
• de verschillen tussen divergerende, convergerende en transforme plaatgrenzen beschrijven.
• uitleggen hoe vulkanen, aardbevingen en gebergten ontstaan en kan je de bijbehorende geomorfologische verschijnselen herkennen.
• verschillende vormen van vulkanen linken aan het eruptietypen.  

Voorkennis: Weet je het nog? 

• Schrijf nummer 1t/m 10 op in je schrift / laptop
  
  
• Lijst van 10 definities, welk begrip hoort erbij? 

1	Het wegduiken van een oceanische plaat onder een andere plaat.
2	Het buitenste deel van de aarde bestaande uit de aardkorst en het buitenste deel van de aardmantel. Dit deel verschuift met de platentektoniek.
3	Stroming van vloeibaar en plastisch gesteente die in de mantel opwelt, onder de lithosfeer afkoelt, zijdelings wegstroomt en uiteindelijk weer daalt.
4	Hete plek in de asthenosfeer en de lithosfeer boven een mantelpluim, die gepaard gaat met vulkanisme.
5	Zeer grote vulkaankrater die is ontstaan door het instorten van het dak van een leeggelopen magmakamer.
6	Gloedwolk bestaande uit golven van vaste of half vloeibare lava, gas, rotsen en as.
7	Hoge golf bij de kust die ontstaat door een aardbeving in de oceanische lithosfeer.
8	Gebergte dat is ontstaan door buiging van de aardkorst.
9	Een langs een breukvlak omhoog gekomen deel van de aardkorst.
10	Schaal om de kracht van een aardbeving aan te geven.

subductie

lithosfeer

convectiestromen

hotspot

Caldera / Caldeira

pyroklastische stroom

tsunami

plooiingsgebergte

horst

schaal van richter

De aarde is 4.6 miljard jaar oud...

Veel ontwikkelingen door gemaakt.

grondbeginsel:

Het Actualiteitsbeginsel

Men gaat ervan uit dat processen die we nu op de aarde zien, vroeger ook zo hebben gewerkt. 

Het heden vormt dus de sleutel tot het verleden. Processen herhalen zich gedurende de tijd. 

Met dit concept kunnen geologen tegenwoordig dingen uitleggen en verklaren. 

Verschillende lagen van de aarde

p.12 De Geo

Endogene processen

Endogene processen zijn processen die van binnenuit komen. Door endogene processen ontstaan vulkanen, aardbevingen en gebergten.

Om te begrijpen hoe dit werkt moeten we eerst weten hoe de aarde is opgebouwd. 

Aardkorst = buitenste laag

Platen drijven op de aardmantel

Onder aardmantel vloeibare en vaste kern

Convectiestromen

Door het temperatuurverschil tussen de aardkern en de oppervlakte vna de aarde ontstaan er convectiestromen. Dit zijn langzame stromen van stroperig gesteente diep in de aardmantel. 

Lang werd gedacht dat convectiestrmoen zorgden voor het bewegen van de platen, maar....

slab-pull

Ridge-push

Slab-pul model

Aardplaten bewegen door het slab-pull model.

Duwkracht vanuit de (mid)oceanische rug (ridge-push) en een trekkracht als gevolg van het wegduiken van de oceanische korst bij een subductiezone (slab-pull)

Duwkracht

Trekkracht

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Vulkanisme

Explosieve eruptie

Stratovulkaan 
Caldera

Pyroclastica

Effusieve eruptie

Schildvulkaan

Spleetvulkaan

Aardbevingen

Meeste aardbevingen bij subductiezone 

Maar bevindt het epicentrum zich onder water dan...

Aardbevingen

Meest gebruikt: Schaal van Richter

Sterkte / hoeveelheid energie die vrijkomt

Andere schaal =
Schaal van Mercalli.

De intensiteit a.h.v. waarneembare schade

Gebergtevorming

Door plaatbegwegingen komt gesteente onder druk te staan.
- Plooiingsgebergten

- Breukgebergten 

Verwerkingsopdracht

• Elke leerling krijgt 1 casus 
• Ga op onderzoek uit op het internet: hoe is dit ontstaan? 
  Wees specifiek! 
  
  
• Straks: uitleg aan je klasgenoten + maken van een examenvraag over deze casus 

Casus 1 : Pacaya in Guatemala

Casus 2 : Aardbeving Sulawesi

Zelfstandig werken

• Lees samenvatting p.22 t/m 28
• Maak examenvragen H1 van De Geo - Systeem Aarde 

Examentraining bespreken

• Kwaliteitscheck: hoe ziet een kwalitatief goed antwoord eruit?  
• Krijgt een aantal antwoorden te zien van je klasgenoten (annoniem), we kiezen welke het beste is. 

Vraag 1: Vulkaan Pacaya

Opgave  1: Vulkaan Pacaya

Vraag 2: leg uit...
Antwoorden vergelijken, welke is beter en waarom? 

Antwoord 1:
Een vulkaan kan bestaan als gevolg van een subductie platenverschuiving beweging. De oceanische plaat onder de continentale plaat. In dit geval zal de Cocosplaat onder de Caribische plaat  gedoken hebben. 

Antwoord 2:
Een oceanische plaat duikt onder een continentale plaat. De plaat smelt en magma opwelt (oorzaak). Er ontstaat een vulkaan (gevolg). 

Opgave 1: Vulkaan Pacaya

Leg uit...

Omdat dit..., gebeurd dat.... 
Meestal oorzaak en gevolg 

Opgave 2: Aardbeving

Opgave 2: Aardbeving

Vraag 7: Beredeneer... 
Antwoorden vergelijken, welke is beter en waarom?

Antwoord 1:
Eigenlijk niet, omdat er geen subductie in die omgeving plaatsvindt. 

Antwoord 2:
In dit gebied ligt een transforme breukzone. Daar duikt geen plaat, dus er is geen smeltend gesteente, en dus ook geen vulkanen

Opgave 2: Aardbeving

Beredeneer...

Omdat dit..., dus dat... --> denkproces! 

Huiswerk + voorbereiding

Lezen	Endogene processen; Samenvatting p.22 t/m 28 Exogene processen: Samenvatting p.28 t/m 30 Wil je meer uitleg: Endogeen: De Geo 1.1, 1.3, 1.4 en 1.5 Exogeen: De Geo 2.3, 2.4
Oefenen	Examenvragen H1 van de Geo - Systeem aarde
Woordenboek	Schrijf achter elk woord een definitie

Artikel:

https://www.geografie.nl/sites/geografie.nl/files/Hospers%20-%20Krimpdorpen%20in%20een%20global%20village.pdf

Documentaire:

https://www.youtube.com/watch?v=Iwa3vLoeNmQ

Quizlet:

link

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan. Schrijf een definitie achter elk begrip. 

Asthenosfeer
Lithosfeer

Convectiestromen

(mid)oceanische rug

subductie

diepzeetrog

convergente plaatgrens
divergente plaatgrens

transforme plaatgrens

hotspot

explosieve vulkaan

Stratovulkaan

caldera

effusieve vulkaan

schildvulkaan

pyroklastica

magnitude (schaal van Richter)

intensiteit (schaal van Mercalli)

tsunami

breukgebergten

horsten en slenken

plooiingsgebergten

Lesdoel(en) checken

Hoeveel van deze doelen kan je uitleggen aan een klasgenoot 
binnen 2 minuten? 

• het actualiteitsbeginsel uitleggen.
• de verschillende lagen van de aarde opnoemen en aanwijzen.
• uitleggen waarom aardplaten bewegen.
• de verschillen tussen divergerende, convergerende en transforme plaatgrenzen beschrijven.
• uitleggen hoe vulkanen, aardbevingen en gebergten ontstaan en kan je de bijbehorende geomorfologische verschijnselen herkennen.
• verschillende vormen van vulkanen linken aan het eruptietypen.  

Welke leerdoelen heb jij gehaald? 
Check het in je eigen studiewijzer 

Aan het einde van de les kan je:

• het actualiteitsbeginsel uitleggen.
• de verschillende lagen van de aarde opnoemen en aanwijzen.
• uitleggen waarom aardplaten bewegen.
• de verschillen tussen divergerende, convergerende en transforme plaatgrenzen beschrijven.
• uitleggen hoe vulkanen, aardbevingen en gebergten ontstaan en kan je de bijbehorende geomorfologische verschijnselen herkennen.
• verschillende vormen van vulkanen linken aan het eruptietypen.  

Huiswerk + voorbereiding

Lezen	Samenvatting p.28 t/m 30 Wil je meer uitleg: De Geo 2.3, 2.4
Oefenen	Examenvragen H1 van de Geo - Systeem aarde
Woordenboek	Schrijf achter elk woord een definitie

Artikel:

https://www.geografie.nl/sites/geografie.nl/files/Hospers%20-%20Krimpdorpen%20in%20een%20global%20village.pdf

Documentaire:

https://www.youtube.com/watch?v=Iwa3vLoeNmQ

Quizlet:

link