2 De zeespiegel stijgt

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Wat gaan we vandaag leren?

Niet zo heel lang geleden was de hele Nederlandse kust één groot waddengebied. De natuurkrachten water en wind speelden een rol bij de vorming van dat gebied.

Leerdoel: Wat is tijdens het Holoceen de invloed van de natuurkrachten water en wind op de vorming van het Nederlandse landschap?

Hoe is de naam basisveen ontstaan?

1. Omdat dit veen alleen voorkwam in de basis van Nederland
2. De naam is gegeven door meneer van Veen
3. Omdat hier de basis voor het veen ontstond
4. Het is de eerste laag die in het Holoceen ontstond

Wat wordt er bedoeld met transgressie?

1. Het veranderen van de situatie
2. Periode waarin de invloed van de zee toeneemt
3. Vorm in het landschap gevormd door ijs
4. periode waarin de temperatuur daalt

Welke grondsoort is het oudst?

1. Jonge zeeklei
2. Rivierklei
3. Hollandveen
4. Basisveen

Na het Pleistoceen volgde het Holoceen

1. Waar
2. Niet waar

Oude zeeklei ligt onder het basisveen

1. Waar
2. niet waar

Waardoor steeg de zeespiegel in het Holoceen?

1. De temperatuur daalde en de zeespiegel steeg
2. De temperatuur steeg en het zee-ijs smolt
3. De temperatuur daalde en het landijs breidde uit
4. De temperatuur steeg en het landijs smolt

Welk begrip past bij de plekken die zijn aangegeven met 'A'

1. Zeegat
2. Geul
3. Springtij
4. Priel

Jonge duinen

Oude duinen

Hoogveen en laagveen hebben verschillende eigenschappen. Wat zijn de eigenschappen van Hoogveen

1. Hoogveen bestaat uit mos en is alleen zuivere plantenresten. Hoogveen voedt zich met regenwater.
2. Hoogveen bestaat uit plantenresten die onder water terecht komen. Dit komt door een hoge grondwaterstand. In hoogveen kun je van alles tegenkomen, zelfs hele bomen
3. Hoogveen vind je alleen op heuvels

Hoogveen heet zo omdat ......

1. Het in Hoog-Nederland te vinden is
2. Het veen boven NAP ligt
3. Het veen het hoogste punt in de omgeving is
4. Het grondwater hoog boven het veen uitkomt

Sleep de grondsoort naar de juiste uitleg!

Grondsoort die bestaat uit (half) vergane plantenresten

Duinen die vanaf ongeveer 6.000 jaar geleden tot ongeveer het jaar 800 zijn gevormd

Duinen die vanaf ongeveer het jaar 800 zijn gevormd

Afzettingen van (zand en) klei in het waddengebied achter de oude duinen

Jonge duinen

Veen

Oude duinen

Oude zeeklei

Duinzand

Veen

Zeeklei

In stilstaand water achter de duinen.

Door golven en wind.

Dode plantenresten onder water zonder zuurstof

Begrippen I

Holoceen:                                 Geologisch tijdvak vanaf 12.000 jaar geleden tot nu.

Transgressie:                            Periode waarin de invloed van de zee toeneemt.

Relatieve Zeespiegelstijging:   De combinatie van de absolute zeespiegelstijging en het effect van de bodemdaling.

Grondwaterpeil:                       Bovenkant van het grondwater.

Veen:                                        Grondsoort die bestaat uit vergane plantenresten.

Basisveen:                                Veen dat aan de basis ligt van de Holocene afzettingen in Nederland.

Strandwallen:                           Zandbank die door de branding is opgeworpen en boven zeeniveau ligt.

Oude duinen:                            Duinen die vanaf ongeveer 6000 jaar geleden tot ongeveer het jaar 800 n.Chr. zijn gevormd.

Getij:                                        De dagelijkse beweging van opkomend water (vloed) en afgaand water (eb).

Zeegaten:                                 Toegang tot de open zee vanuit een rivier, zeearm of binnenzee.

Oude zeeklei:                           Afzettingen van (zand en) klei in het waddengebied achter de oude duinen.

Begrippen I

Verlanding:        Het dichtgroeien van open water door veenontwikkeling in ondiep water.

Hollandveen:     Veen dat is ontstaan door verlanding van open water en moerassen. Het ligt in delen van West-Nederland aan de 

                           oppervlakte.

Keileem:            Grondmorene bestaande uit een mengsel van keien, grind, zand en leem.

Hoogveen:         Veen dat tijdens het ontstaan helemaal afhankelijk is van regenwater.

Laagveen:          Veen dat onder water is gevormd, onafhankelijk van regenwater.

Jonge zeeklei:    Zeeklei die is afgezet in gebieden die sinds ongeveer het jaar 500 v. Chr. door de zee zijn gevormd.

Jonge duinen:     Duinen die vanaf ongeveer het jaar 800 n. Chr. zijn gevormd.

Succescriteria

Wat moet je kennen en kunnen?

• waarom de relatieve zeespiegel steeg.
• wat de verklaring is voor de afwisseling van basisveen, oude zeeklei, Hollandveen en jonge zeeklei.
• wat de invloed van de zee was in drie perioden

Basisboek

• B92, B93, B123

Aan de slag

Je mag aan de slag met de opdrachten van §6.2 in Learnbeat