2.1 Literatuur

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Literatuur

2 havo - herhaling lj1

Literatuur

Wat is het verschil tussen proza en poëzie?

Poëzie is...

... een vorm van literatuur die uit versregels is opgebouwd. Poëzie maakt gebruik van de esthetische en ritmische eigenschappen van taal zoals metrum en geluid om betekenissen over te brengen als aanvulling en vervanging van de letterlijke betekenis.

  

... ontstaan voordat mensen konden lezen/schrijven. Mondeling overgebracht (gezongen!); ritme en rijm zorgden ervoor dat de tekst beter onthouden kon worden.

(van het Griekse 'poiesis'/ποίησις: maken, scheppen, vormen)

Je bent zo

mooi

anders

dan ik

natuurlijk

niet meer of

minder

maar

zo mooi

anders

 

ik zou je

nooit

anders dan

anders willen

                                   Hans Andreus

De vorm is anders:

De zinnen zijn kort.

De zinnen beginnen steeds op een nieuwe regel. Er staat veel wit om de zinnen heen.

Blijkbaar hoeft een gedicht niet altijd te rijmen!

De blauwbilgorgel

Ik ben de blauwbilgorgel,

Mijn vader was een porgel,

Mijn moeder was een porulan,

Daar komen vreemde kind'ren van.

Raban! Raban! Raban!

Ik ben een blauwbilgorgel

Ik lust alleen maar korgel,

Behalve als de nachtuil krijst,

Dan eet ik riep en rimmelrijst.

Rabijst! Rabijst! Rabijst!

Ik ben een blauwbilgorgel,

Als ik niet wok of worgel,

Dan lig ik languit in de zon 

En knoester met mijn knezidon.

Rabon! Rabon! Rabon!

Ik ben een blauwbilgorgel

Eens sterf ik aan de schorgel,

En schrompel als een kriks ineen

En word een blauwe kiezelsteen.

Ga heen! Ga heen! Ga heen!

  - Cees Buddingh

Rijm

Het rijmschema is de schematische weergave van de eindrijm in een gedicht.

Men noemt de eerste rijmklank a, de tweede b enz. 

Men komt zo tot de volgende rijmschema's:

a a a a = slagrijm

a a b b c c = gepaard rijm (“Sint zat te denken…”)

a b a b = gekruist rijm

a b b a = omarmend rijm

a b c a b c = verspringend rijm

Rijmschema('s) de blauwbilgorgel?

Opdracht 1

Zoek online naar een gedicht van minstens 2 strofen.

Bedenk:

Waarom koos je dit?

Welk gevoel roept het bij je op?

Wat is het rijmschema?

Wat valt je verder op?

Andere dichtvormen

Limerick

Elfje

Naamdicht

Opdracht 2 - huiswerk

Maak zelf een van deze drie gedichten.

Elfje - Limerick - Naamdicht

Zet je gemaakte gedicht op de klassenpadlet mét naam.

Protagonist & antagonist

Bekende protagonisten & antagonisten

Welk boek lees je?

Protagonist, antagonist, uiterlijke en innerlijke kenmerken?

Opdracht 3 - huiswerk

Maak een (start met je) literatuurdossier.

Zorg voor:

- een titelblad; hoe mooier, hoe beter.

- een duidelijke & automatische inhoudsopgave

- bladzijdenummering