wk 40: spelling en formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

terugblik

• Regels herhaald van de tussenletter in samenstellingen
• Regels van de verkleinwoorden herhaald
• Regels herhaald van sommige/sommigen

Pak de app LessonUp voor je en doe mee.

Wat is de juiste spelling?

1. gedaantenwisseling
2. gedaantewisseling

Wat is de juiste spelling?

1. berengoed
2. beregoed

Wat is de juiste spelling?

1. huilebalk
2. huilenbalk

Wat is de juiste spelling?

1. nachtengaal
2. nachtegaal

Noteer het verkleinwoord van 'kilo'

Noteer het verkleinwoord van 'sms'

Noteer het verkleinwoord van 'splitsing'

Wat is het verkleinwoord van 'jongen'

Enkele leerlingen hebben hun huiswerk niet gemaakt, (andere/anderen) hebben slechts een gedeelte gemaakt.

1. andere
2. anderen

(Beide/beiden) kwamen te laat in de les.

1. beide
2. beiden

(Enkele/enkelen) deelnemers waren het niet eens met het besluit.

1. enkele
2. enkelen

(Sommige/sommigen) waren losgebroken uit de stal.

1. sommige
2. sommigen

(Sommige/sommigen moesten een briefje halen.

1. sommige
2. sommigen

Wat we gaan doen:

Spelling:

• Achterhalen wanneer je een koppelteken en weglatingsstreepje noteert

Formuleren:

• Je leert wat we bedoelen met congruentie en incongruentie en kunt fouten hierin herkennen
• Je weet wat dubbelop fouten zijn en hoe je zinnen met deze fouten kunt verbeteren (onjuiste herhaling, tautologie, pleonasme, contaminatie en dubbele ontkenning)
• Je leert wat een dat/als-constructie is en kunt een zin met deze constructie op een juiste manier herschrijven.

Koppelteken

• Als 2 klinkers uit verschillende lettergrepen naast elkaar staan die je als één klank kunt uitspreken (chocolade-ei / auto-onderdelen)
• Als getrouwde mensen hun achternaam combineren met die van hun partner (Mevrouw Jansen- van Dam)
• Tussen twee gelijkwaardige delen  (zwart-wit / kip-kerriesalade)
• In samenstellingen met cijfers, letters of symbolen (65+-kaart / x-as / IQ-test)
• In samenstellingen die met Sint of St. beginnen (Sint-Nicolaas / St.-Jacobus)
• Bij sommige voor- en achterbepalingen (ex-collega / non-actief / back-up)
• Bij vaste uitdrukkingen die één geheel vormen (laag-bij-de-gronds / blijf-van-mijn-lijfhuis / doe-het-zelfzaak)
• Windrichtingen gecombineerd met een aardrijkskundige naam  (Amsterdam-Zuid)

Weglatingsstreepje

• Als een deel van een samenstelling twee keer achter elkaar voorkomt, kun je het één keer weglaten. Het weggelaten woorddeel vervang je door een weglatingsstreepje. (land- en tuinbouw / fietsverkoop en -verhuur).

Opdracht: Maak nu de oefening in Drive --> spelling --> koppelteken

Voor spelling leer je de volgende onderdelen:

Alle leerstof voor spelling is nu behandeld:

• interpunctie 
• lof of aan elkaar
  
• sommige/sommigen
  
• meervouden
  
• ww-spelling
  
• tussen 'n' in samenstellingen
  
• verkleinwoorden
  
• koppelteken  en weglatingsstreepje
• moeilijke woorden (zie mail die ik gisteren heb gestuurd met de woordenlijst).

Vanaf nu gaan de dia's over formuleren. 

Opdracht in tweetallen

Dat formuleringsfouten leuk, maar ook pijnlijk kunnen zijn, blijkt uit de volgende oefening.

Je krijgt een stencil uitgedeeld met onder andere formuleringsfouten. Wat gaat er fout?

(in)congruentie (deel 1)

In de dia 26 krijg je meer uitleg over congruentie en incongruentie. Let op de lastige constructies die hieronder volgen (en vaak verkeerd gaan):

• Meervoudige landen en instellingen (en hun afkorting) krijgen vaak een pv in het meervoud: De Verenigde Staten hebben gewonnen          De Nederlandse Antillen zijn prachtig.
• Vaste constructies met enkelvoud:

  Zowel mijn vader als mijn moeder is met pensioen. (Samentrekking uit: Mijn vader is met pensioen, mijn moeder is met pensioen.) Net als de volgende zin:

Je mag wel zeggen: Mijn vader en moeder zijn met pensioen. (Dit is dan ook geen samentrekking en doe je automatisch wel goed.)

(in) congruentie (deel 2)

In sommige gevallen hebben beide delen een andere persoonsvorm, je kunt dan niet samentrekken. (Je kunt niet één pv weglaten uit de zin. Je maakt er dan meervoud van.) Voorbeelden:

Zowel mijn vader als ik hebben honger (mijn vader heeft + ik heb)

Niet alleen de trainer, maar ook de spelers zijn dolblij met de uitslag (de trainer is en de spelers zijn)

Zodra Loes of ik haar oppakken, is Zoë meteen stil (Loes pakt op + ik pak op)

(in) congruentie (deel 3)

Let op de volgende constructies:

• De media vergissen zich wel eens.
• Antibiotica gaan na een paar uur werken.
• Een (lidwoord) miljoen mensen ging de straat op. Maar: Eén miljoen mensen gingen de straat op.

Dubbelop

Er zijn 5 fouten die in deze categorie vallen. Je hoeft deze fouten niet te benoemen in een toets, maar je moet ze wel kunnen verbeteren. We hebben het over de volgende fouten: onjuiste herhaling, tautologie, pleonasme, contaminatie en de dubbele ontkenning. 

In al deze fouten noem je iets dubbel in de zin. 

Luister eventueel nog even naar de theorie in dia 27. 

Opdracht: Ga naar Drive --> formuleren --> oefening 1 'Dubbelop'

Dat/als-constructie

De volgende constructie kom je veel tegen, maar is fout: Ik denk, dat als je goed je best doet, hij jou wel zal aannemen.

Goede zin: Ik denk dat hij jou wel zal aannemen, als je goed je best doet.

Noteer altijd eerst de dat-constructie en daarna de als-constructie.

Extra uitleg nodig? Bekijk het filmpje in dia 29.

Leerstof voor onderdeel formuleren:

• congruentie / incongruentie
• Contaminatie
• Onjuiste herhaling
• Tautologie
• Pleonasme
• Contaminatie
• Dat/als-constructie
• Dubbele ontkenning
• foutieve verwijswoorden

• foutieve samentrekking
  
• symmetrie
• beknopte bijzinnen
• inversie
• onoverzichtelijke zinnen
• verkeerd woordgebruik

De gekleurde onderdelen zijn behandeld.

Afsluiting

Huiswerk volgende week: 

Leesboek meenemen

Je hebt de dia's uit deze les afgerond en komt met gerichte vragen tijdens de volgende les (voor zondagavond 20.00 mailen).