14.4 Zenuwcellen + start PO

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

14.4 Zenuwcellen

Deze les:

- Quiz time!

- 14.4 Impulsgeleiding & Impulsoverdracht

- Opdrachten

- 14.4 Reflexen

- Start PO Waarnemen

Welk deel van een zenuwcel leidt impulsen van het cellichaam af?

1. Dendriet
2. Axon

Welke zenuwcellen liggen in hun geheel in het centrale zenuwstelsel?

1. bewegingszenuwcel
2. gevoelszenuwcel
3. schakelcellen
4. geen van alle

Waar ligt het cellichaam van de gevoelszenuwcel?

1. in het centrale zenuwstelsel
2. buiten het centrale zenuwstelsel

In welke richting geleiden gevoelszenuwcellen impulsen?

1. Naar het centrale zenuwstelsel toe
2. van het centrale zenuwstelsel af

Welke zenuwcel eindigt bij een spier?

1. schakelcel
2. sensorisch neuron
3. motorisch neuron

Waar ligt een motorprogramma voor fietsen opgeslagen?

1. primaire motorische schors
2. secundaire motorische schors
3. primaire sensorische schors
4. secundaire sensorische schors

Je wilt je rechterhand optillen. Waar beginnen de impulsen?

1. primaire motorische schors
2. secundaire motorische schors
3. hersenstam
4. kleine hersenen

Je schrikt. Welk deel van je autonome zenuwstelsel is actief? En wat gebeurt er met je pupilgrootte?

1. orthosympatisch-groter
2. orthosympatisch-kleiner
3. parasympatisch-groter
4. parasympatisch-kleiner

14.4 Leerdoelen

11. Je legt uit hoe impulsen zich verplaatsen langs het celmembraan en hoe de impulsoverdracht naar andere zenuwcellen verloopt. 

12. Je beschrijft een reflexboog. 

Impulsen

Waar ontstaan impulsen?

Impulsen

Waar ontstaan impulsen?

Impulsen

Een impuls is een soort elektrische stroom door een zenuwcel.

Een impuls is een tijdelijke wijziging van het potentiaalverschil (ladingverschil) tussen de buitenkant en de binnenkant van de zenuwcel. 

Hij begint ergens (dendriet of cellichaam) en verspreidt zich over het hele membraan van de zenuwcel richting de uiteinden van het axon.

Actiepotentiaal

- In rust: Na⁺ buiten en K⁺ binnen, cel is negatief geladen t.o.v. weefsel 

- Bij een actiepotentiaal draait de lading om: binnen wordt positief i.p.v. negatief geladen door Na+ instroom 

( = depolarisatie) en K+ uitstroom

Impulsrichting

Doordat volgende Na+ en K+ poorten openen als gevolg van de actiepotentiaal in de buurt (elektrische prikkel) 'loopt' de actiepotentiaal over de hele zenuwcel bij het bereiken van de drempelwaarde. 

Van dendriet naar het uiteinde van alle axonen.

= Alles of niets principe

Actiepotentiaal (88F) BINAS!

De actiepotentialen worden sprongsgewijs doorgegeven van insnoering naar insnoering tussen de Myeline schedes (gevormd door de cellen van Schwann)

Impuls kan hierdoor met een snelheid van 120 m/s door het zenuwstelsel (i.p.v. 2 m/s)

Impulsgeleiding op een rijtje

Impuls = elektrisch stroompje = actiepotentiaal

• ontstaat als prikkel sterk genoeg is (boven drempelwaarde)
• negatieve lading slaat om naar positieve lading door Na⁺ instroom
• herstelt door K⁺ uitstroom, gevolgd door volledig herstel
• zenuwcel is niet prikkelbaar tijdens K⁺ uitstroom/ korte herstelperiode
• hoogte van impuls is altijd hetzelfde
• bij sterkere prikkel neemt impulsfrequentie toe

Impulsoverdracht tussen zenuwcellen

Gebeurt altijd één richting op.

Synaps - BINAS 88G

Wat gebeurt er in de synaps? BINAS 88G

Neurotransmitters

Stimulerende neurotransmitters

Stimuleren het ontstaan van een impuls in de volgende zenuwcel

bv Acetylcholine, glutamaat, adrenaline, dopamine

Remmende neurotransmitters

Remmen het ontstaan van een impuls in de volgende zenuwcel

bv GABA, serotonine

Opdrachten (HW)

- Maak 14.4 leerdoelen 10 + 11, opdr. 63 t/m 70

Klaar? Lezen 14.4 "Reflexen"

Automatisch en onbewust

In een reflex voer je een beweging uit voordat je je hiervan bewust wordt. 

Voorbeelden reflexen:

- kniepeesreflex

- pupilreflex

Reflexboog: via ruggenmerg met grijze en witte stof

Cellichamen van schakelcel en motorisch neuron in liggen in de grijze stof

Reflexboog, de hersenen worden pas later geïnformeerd: via witte stof ontvangen zij info via axonen

Reflexboog

In welke volgorde loopt de informatie-verwerking?

Een sterkere prikkel leidt tot

1. hogere actiepostentiaal
2. hogere impulsfrequentie

Je ruikt eerst een vieze lucht wanneer je een lokaal inkomt, maar na een tijdje niet meer (=gewenning). Hoe kan dat?

1. de drempelwaarde wordt lager
2. de drempelwaarde wordt hoger
3. impulssterkte wordt lager
4. impulsfrequentie wordt lager

Kan dit reflex nog optreden als:
1. De zenuwcellen bij R zijn uitgeschakeld?
2. In de grote hersenen de bewegingscentra zijn uitgeschakeld?

1. 1: Ja 2: Ja
2. 1: Ja 2: Nee
3. 1: Nee 2: Ja
4. 1: Nee 2: Nee

Waar begint een reflex?

1. schakelcel
2. sensorische zenuwcel
3. motorische zenuwcel
4. zintuig

Welke onderdelen van een reflexboog liggen in het ruggenmerg?

https:

PO Waarnemen

- Groepjes van 3 leerlingen

- Zelf onderzoek opzetten bij prikkelverwerking (kies zintuig oog, oor, reuk, smaak, tast) i.c.m. reactiesnelheid/coördinatie. 

Vandaag:

- Groepjes maken en onderwerp kiezen

- Start met voorbereidingsfase (onderzoeksvraag + hypothese, theorie en onderzoeksmethode) --> inlv. 25 maart