klimaat, duurzaamheid, verandering (in) ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Koolstofkringloop

Filmpje: let op ...

1. Wat zijn broeikasgassen (en wat doen ze)?
   
2. Hoe zijn er meer broeikasgassen in de atmosfeer van de aarde gekomen?
   
3. Wat is het broeikaseffect?
   
4. Welke (biologische) gevolgen heeft het stijgen van de temperatuur?

Filmpje: let op ...

1. Wat zijn broeikasgassen (en wat doen ze)?
   
2. Hoe zijn er meer broeikasgassen in de atmosfeer van de aarde gekomen?
   
3. Wat is het broeikaseffect?
   
4. Welke (biologische) gevolgen heeft het stijgen van de temperatuur?

klimaatverandering komt door een verstoring van de (koolstof)kringloop

-->niet duurzaam

Wat is duurzaamheid?

Iets dat duurzaam is zorgt ervoor dat een ecologisch systeem lang kan bestaan en niet beschadigt raakt.

Duurzaam

Niet 

Duurzaam

Duurzaamheid

• Iets dat duurzaam is, draagt o.a. bij aan het behoud van het ecologisch evenwicht.
• Het ecologisch evenwicht betekend dat aantallen van een soort (populatie) in een gebied ongeveer gelijk blijft.
• Duurzaamheid zorgt ervoor dat het habitat van dieren niet veranderd, en dus dat de aantallen in evenwicht blijven.

Klimaatverandering

• Door klimaatverandering (abiotische factoren) is er sprake van verandering in het habitat van dieren -->het is een verstoring.
• Het ecologisch evenwicht veranderd.
• Draagkracht kan toe- of afnemen.
• Biotische factoren kunnen hierdoor ook veranderen.

De biotische factor veranderd, maar hoe bepaal je hoe deze veranderd?

Bijv. populaties tellen

1. Tel aantal organismen van een soort.
2. Steekproef tellen en rest schatten
3. Schatten op basis van andere factoren (als je de dieren zelf nooit ziet)
4. Vangen en merken --> volgende dia

Vangen en merken

1. Vang een aantal dieren
2. Geef deze een merkje (bijv. dingetje aan de poot)
3. Zet deze terug in hun habitat
4. Vang na een tijdje een aantal dieren
5. Bereken de populatiegrootte op basis van de verhouding tussen dieren met en zonder merk.

--> Let op! Het gaat hier om een schatting

Vangen en merken

 Stel je wil weten hoeveel konijnen er op Texel wonen

1.  Je vangt een aantal konijnen (15)
2. Je merkt deze, bijvoorbeeld met een chip
3. Je laat ze vrij
4. Je vangt een aantal konijnen (11)
5. Je kijkt hoeveel er gemerkt zijn (3)

-->bereken (geschatte) populatiegrootte

Vangen en merken

Maak een kruistabel

Vangen en merken

-->

Kruistabel invullen

Vangen en merken

Aantal konijnen is (11 x 15) / 3

(totale vangst 2 x totale vangst 1)/gemerkte konijnen vangst 2

Zelf proberen

Je wil het aantal kikkers in een grote plas weten

De eerste keer vang je er 155, die merk je allemaal en laat je vrij

De tweede keer vang je er 93, waarvan er 19 gemerkt zijn

Hoe groot zal de populatie kikkers zijn?

Zelf proberen 2

Hoeveel eekhoorns wonen er in het Heumesoord (Nijmegen)

De eerste keer vang je er 197, die merk je en laat je weer vrij. De tweede keer, een week later, vang je er 158. Daarvan zijn er 36 gemerkt. 

Hoe groot zal  de populatie eekhoorns in het Heumesoord zijn?

Maar ...

Stel, je merkt dat de dieren last hebben van het merkje er er langzamer van worden (het gaat bijv. om een ringetje om de poot die in de weg zit bij lopen). Is de populatie die echte populatie dan groter of kleiner dan je schatting?

Veranderingen in populaties

Populaties kunnen naast verstoringen in het habitat ook om andere redenen veranderen grootte:

1. Geboorte en sterfte
2. Intraspecifieke competitie (competitie binnen de soort)
3. Migratie

Successie

Van een kale vlakte naar een volgroeid ecosysteem (bos) gaan met veel biodiversiteit

Sucessie

Dit bos was er niet altijd

Sucessie

Ooit was het zo kaal als dit

--> wat is er dan gebeurt?

Successie

• Successie is het proces waarbij organismen een gebied koloniseren, het gebied aanpassen, en na verloop van tijd door nieuwe soorten worden verdreven uit het gebied.
• Welke soorten in het gebied leven veranderd dus tijdens successie.
• Dit zie je o.a. terug na natuurrampen als vulkaanuitbarstingen, bosbranden of overstromingen. 

Successie in Alaska: Glacier bay

• Door klimaatverandering wordt het warmer op aarde
• Gletsjers smelten en trekken zich terug
• Hierdoor komt er grond vrij waarop successie kan plaatsvinden

--> Leg fasen op de goede volgorde!

Successie in Glacier Bay

In welke Volgorde horen deze plaatjes?

Successie in Glacier Bay

Kale vlakte-->paar bloemetjes-->Struiken en paar bomen-->bos

Successie

Kale vlakte

• De gletsjer heeft zich teruggetrokken en laat een kale vlakte na. Hierop leeft niks.

Sucessie

Pionierplanten vestigen

• De eerste (kleine) planten vestigen zich op het land. Zij hebben een groot tolerantiegebied.
• Bodem wordt vruchtbaardoor door vorming van hummus.
• Bodem blijft meer op 1 plek.

Sucessie

Meer planten volgen

• Na een tijdje zullen de omstandigheden beter worden voor meer soorten (bijv. meer hummus, vastere grond). Meer planten, en ook grotere soorten zullen gaan vestigen. 
• Pionierplanten kunnen zelfs verdreven worden door de nieuwe concurrentie.

Successie

Climaxecosysteem

• Na een tijd zal de kale vlakte zijn uitgegroeid tot een volledig bos
• Dit bos mag zichzelf een ecosysteem noemen (afgegrensd gebied waar organismen leven in wisselwerking met plaatselijke biotische en abiotische factoren)
• Succes is bereikt!

Successie in Glacier Bay Alaska