evolutie havo 5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 10

§10.1

fossielen, fossilisatie

relatieve ouderdomsbepaling en gidsfossiel

absolute ouderdomsbepaling

fossielen: resten/sporen van organismen

afdruk

(resten van)

ingevoren dier/plant

  versteende dier/plant

verdroogde dier/plant

gidsfossiel

Als bekend is dat een bepaald fossiel stamt uit een bepaalde periode en dus aardlaag die ontstaan is in deze periode , dan kan dit fossiel dienen als gidsfossiel.

Welke 2 voorwaarden zijn dan belangrijk?

isotopen: dezelfde atoomsoort , maar verschil in atoommassa

absolute ouderdomsbepaling met radio actieve atomen

absolute ouderdomsbepaling

Koolstof atomen in de atmosfeer bestaan voor een vaste percentage  radioactieve C14 isotopen. (rest = C12)

fotosynthese-> CO2 -> glucose -> voeding -> bouwstof

Een organisme is opgebouwd uit hetzelfde  percentage C14 atomen (rest is C12)

Stel dat het radioactieve element C14 weglekt uit een aardlaag, meet je dan een te hoge of een te lage ouderdom?

En als het dochterelement C12 weglekt uit de aardlaag?

§10.2

soorten veranderen door  mutaties:

-natuurlijke selectie  (natuur)

-genetic drift  (toeval)

-seksuele selectie  (vrouw)

-kunstmatige selectie  (mens)

hoe zat het ook weer?

DNA

ATCGCGTATTACCGATGAGC

m-RNA

aminozuur

eiwit

mutaties

 verandering van een gen -> er ontstaat een nieuw allel

Meestal zijn mutaties niet gunstig.

Soms wel.

mutatie in een geslachtscel-> erfelijk

(overdraagbaar aan het nageslacht)

mutaties

door: mutagene stoffen, radioactieve straling, UV straling

natuurlijke selectie

De natuur selecteert welke individuen het beste zijn aangepast.

(natuurlijke selectie).    adaptatie (aanpassing)

genen poel

-alle genen van 1 populatie op 1 hoop gegooid

( onderlinge voortplanting, geen immigratie en emigratie)

allel

frequentie

Allel

frequentie

22 A

16 a

door toeval verdwijnen er individuen uit een populatie

vooral bij kleine populaties

heeft dit grote invloed op de allel ferquentie

seksuele selectie

vrouwtjes hebben een seksuele voorkeur

kunstmatige selectie

de mens kiest welke individuen zich mogen voortplanten

Hoe ontstaan nieuwe soorten

soort

- overeenkomsten in uiterlijk

- overeenkomsten in gedrag

- vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen

reproductieve isolatie

Soortgenoten moeten elkaar wel tegenkomen, anders kan er geen paring plaatsvinden. 

Er is dan sprake van reproductieve isolatie

• plaats/ruimte
  
• tijd 
  
• gedrag
  
• uiterlijk
  

isolatie door plaats/ruimte

isolatie door tijd

dag /nacht      voorjaar/zomer

isolatie door gedrag

isolatie door uiterlijk

Eiland theorie

                     Hoe kleiner het eiland, des te kleiner is het aantal soorten dat er kan leven.

Soorten hebben meer kans te overleven op grotere eilanden.

vandaag §10.4

1: endosymbiose theorie

2: analoge en homologe ontwikkeling

3: evolutie stambomen

endosymbiose theorie

BINAS 

94 C

4 rijken

prokaryoot?

eukaryoot?

autotroof/ heterotroof?

mitochondrium

bladgroenkorrel

https:

functie is hetzelfde, maar onafhankelijk van elkaar evolutionair ontwikkeld

Evolutionaire stamboom

verwantschap?

gemeenschappelijkevoorouder?

uitgestorven?