par. 10.2: vetten

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

vetten

Opbouw vetten 

Bij ieder vet is dit altijd het zelfde.

Deze lange rijen zijn anders zodat je verschillende soorten vetten en oliën krijgt.

De 'kapstok' van het vet is glycerol

Wat is de systematische naam van glycerol?

Wat is de systematische naam van glycerol?

De 'kapstok' van het vet is glycerol

Wat is de systematische naam van glycerol?

propaan-1,2,3-triol 

(zie ook binas T66A)

De 'jassen' zijn vetzuren 

vetzuren vindt je in binas T67 G2

Verkorte notatie vetzuren 

volledige notatie vetzuren 

binas T67G2

stearinezuur

palmitinezuur

Verkorte notatie vetzuren 

volledige notatie vetzuren 

binas T67G2

stearinezuur

palmitinezuur

C₁₇H₃₅COOH

(molecuulformule)

C₁₅H₃₁COOH

(molecuulformule)

 Vetten zijn drievoudige esters

Vorming vetten 

De vorming van een vet is dus een condensatiereactie! Er wordt (net als bij het vormen van een ester) water afgesplitst.

zie binas T67G1

Teken de structuurformule van het vet wat drie eenheden palmitinezuur als vetzuren heeft (gebruik de verkorte notatie voor de vetzuren)

Antwoord 

Verzadigd/onverzadigd 

Zie binas T67G2

Verzadigde en onverzadigde vetten op macroniveau

vast bij kamertemperatuur

vloeibaar bij kamertemperatuur

Verzadigde en onverzadigde vetten op microniveau

• Dubbele C=C bindingen zorgen voor 'knikken' in het molecuul. Daardoor zijn de moleculen niet stapelbaar -->  zwakkere vanderwaalsbinding, waardoor het smeltpunt lager ligt
• Links verzadigd vetzuur,  rechts onverzadigd vetzuur

verzadigd

onverzadigd

Hydrolyse van een vet:

Een vet kan ook worden gehydrolyseerd met een base  

Dit heet verzeping 

Verzeping 

Hydrolyse van vetten met basisch milieu

• Gaat niet makkelijk (in het laboratorium)-> natronloog toevoegen!
• Hydrolyse van vetten in basisch milieu (verzeping) geeft glycerol en de vetzuurresten.
• Een zout met een vetzuurrest wordt ook wel een zeep genoemd.
• Bijvoorbeeld ontstaan van een natriumzeep:

Verzeping

Aan de slag

Lees goed: paragraaf 10.1 en 10.2

Maak opgaven 3, 4 en 6, 10, 12 en 13

Klaar? Ga verder met opgave 16 en 17