12.2 de lever

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

12.2 De lever

Doel en begrippen 11.2

Je beschrijft de functies van de lever. 

Je beschrijft de bijdrage van de lever aan de stofwisseling van koolhydraten, vetten en eiwitten. 

Bloed aan-/ afvoer

Aanvoerende bloedvaten:

Leverslagader en poortader (vanaf de 

darmen)

Afvoerend bloedvat:

Leverader

Leverlobje

Sinusoïde

Functies van de lever

De lever heeft verschillende functies.

• Afweer
• Aanmaak nuttige stoffen
• Afbraak schadelijke stoffen
• Opslag

Zelf onderzoek doen naar een functie van de lever

• In groepjes van 3/4 ga je onderzoek doen naar een functie van de lever
• Je kunt hierbij internet/boek/LessonUp gebruiken
• Je wordt expert van de functie en legt deze morgen uit aan de anderen

1. Afweer + opslag	4. Eiwitstofwisseling
2. Koolhydraatstofwisseling	5. Afbraak (rode bloedcellen en gifstoffen)
3. Vetstofwisseling	6. Galproductie en overige functies

Groep 1	Groep 2	Groep 3	Groep 4	Groep 5	Groep 6
Luka	Sophie	Ash	Hadia	Aya	Thibo
Carlijn	Djize	Anniek	Claudia	Mare	Jort
Sam	Sari	Mathilde	Ellen	Lauren	Mara
Anissa	Cedric	Sien	Leander

1. Afweer + opslag	4. Eiwitstofwisseling
2. Koolhydraatstofwisseling	5. Afbraak (rode bloedcellen en gifstoffen)
3. Vetstofwisseling	6. Galproductie en overige functies

Groep 1	Luka	Sophie	Ash	Hadia	Aya	Thibo	Anissa	Cedric
Groep 2	Carlijn	Djize	Anniek	Claudia	Mare	Jort	Sien
Groep 3	Sam	Sari	Mathilde	Ellen	Lauren	Mara	Leander

Afweer (1)

In de wand van de sinusoïden bevinden zich Kupffercellen.

Deze cellen breken schimmels, bacteriën, parasieten en celresten af.

Koolhydraatstofwisseling (2)

Bij een hoog bloedsuikergehalte zetten levercellen glucose uit het bloed om in glycogeen (onder invloed van insuline uit de alvleesklier)= glycogenese

Koolhydraatstofwisseling (2)

Bij een laag bloedsuikergehalte zetten levercellen glycogeen om in glucose en geven dat af aan het bloed (onder invloed van glucagon uit de alvleesklier)

Koolhydraatstofwisseling (2)

Wanneer de glycogeenvoorraad onvoldoende is voor de energiebehoefte wordt door de lever glucose gemaakt uit andere voedingsstoffen = gluconeogenese

Vetten

Aminozuren

De schommelingen in glucosegehalte van het bloed in de poortader, in de leverader en in de leverslagader worden met elkaar vergeleken. In welk van deze bloedvaten is het verschil tussen het minimum en het maximum glucosegehalte van het bloed het kleinst en in welk het grootst?

1. kleinst = leverader & grootst = poortader
2. kleinst = leverader & grootst = leverslagader
3. kleinst = leverslagader & grootst = poortader
4. kleinst = leverslagader & grootst = leverader

Vetstofwisseling (3)

De lever zet vetachtige stoffen om naar lipoproteïnen waardoor de hydrofobe vetten wel in het bloedplasma vervoerd kunnen worden (H10).

Vetstofwisseling (3)

De lever zet ongeschikte vetzuren om in geschikte vetzuren (bijvoorbeeld verzadigde vetzuren in onverzadigde vetzuren)

Essentiële vetzuren kan de lever niet maken. Die moet je via je voeding binnen krijgen (H10).

Vetstofwisseling (3)

Vetten worden in het lichaam gebruikt als energiebron, bouwstof, bescherming. 

Overbodige vetten worden afgescheiden in de vorm van cholesterol of galzure zouten (gal) 

Vetstofwisseling (3)

De lever maakt ook cholesterol (grondstof voor celmembranen en hormonen)

Cholesterol is de basis voor de aanmaak van sommige hormonen (testosteron, oestrogeen, bijnierhormonen)

Cholesterol zit in celmembranen voor flexibiliteit

Eiwitstofwisseling (4)

De lever kan aminozuren omzetten in andere aminozuren -> transaminering

Hieronder een aantal stoffen die in het lichaam van de mens voorkomen:
1) aminozuren
2) koolhydraten
3) eiwitten
Van welke van deze stoffen kan in de lever de concentratie in het bloed gewijzigd worden?

1. alleen van 1
2. alleen van 2
3. alleen van 2 en 3
4. van 1, 2 en 3

Eiwitstofwisseling (4)

9 van de 20 aminozuren zijn níet door de lever te maken: essentiële aminozuren.

Overtollige aminozuren worden door de lever afgebroken (er is geen ‘voorraad’). 

Eiwitstofwisseling (4)

Deaminering: stikstofgroep wordt verwijderd -> ureum wordt gevormd.

Eiwitstofwisseling (4)

Koolstofskelet wordt verbrandt, omgezet naar glucose (gluconeogenese) of vet (lipogenese)

Afbraak rode bloedcellen (5)

Milt en lever breken oude bloedcellen af.

Afbraak van hemoglobine levert: IJzer en biliverdine

IJzer: wordt gebonden aan eiwit-> ferritine (ijzervoorraad in je lever)

Afbraak rode bloedcellen (5)

Biliverdine, wordt omgezet naar bilirubine (gele kleurstof), wordt uitgescheiden via de gal en klein deel via de urine

Bilirubine wordt door darmbacteriën omgezet en veroorzaakt de bruine kleur van ontlasting (H10).

Galproductie (6)

Levercellen leveren plm 0,5 l gal per dag.

Gal wordt opgeslagen in de galblaas en/ of afgescheiden in de 12-vingerige darm.

Gal bevat bilirubine en galzure zouten (emulgator voor vet).

Verhoogt osmotische waarde van de ontlasting waardoor transport door de dikke darm makkelijker wordt.

Galproductie (6)

Galzure zouten worden voor 

90% geresorbeerd in de darm

en komen weer via de 

poortader in de lever terecht.

Afbraak gifstoffen (7)

Levercellen breken lichaamsvreemde stoffen af (alcohol, nicotine, medicijnen etc.) -> detoxificatie

Afbraak gifstoffen (7)

Alcohol wordt omgezet in ethanal (met behulp van enzym alcoholdehydrogenase) en daarna in azijnzuur (acetaat, mbv aldehydedehydrogenase) of glucose of vet -> leververvetting.

(dehydrogenase: verwijdert een H atoom) 

Cirrose: verbindweefseling agv overmatig alcoholgebruik.

Opslag (8)

In de lever worden de volgende stoffen opgeslagen:

Glycogeen

IJzer (in de vorm van ferritine)

Sommige vitamines en mineralen

Overige functies (9 en 10)

Je lever bevat 0,5 tot 1,5 liter bloed -> extra bloeddepot

Bij alle chemische omzettingen ontstaat veel warmte.

De lever is ongeveer 40°C -> warmtebron voor je lichaam

Bij een bepaalde ziekte komen gelijktijdig de volgende verschijnselen voor:
1) de urine is donkergeel tot bruin gekleurd
2) het oogwit is geel gekleurd
3) de ontlasting is bleek van kleur

Waardoor zullen deze verschijnselen waarschijnlijk veroorzaakt zijn?

1. doordat de galwegen verstopt zijn
2. doordat de urineleiders verstopt zijn
3. doordat de nieren rode bloedcellen doorlaten
4. doordat de lever te veel ureum afgeeft

Enkele stoffen in het lichaam van de mens:
essentiële aminozuren, glucagon, glucose en ureum. Welke van deze stoffen worden in de lever gevormd?

1. essentiële aminozuren en glucagon
2. essentiële aminozuren en ureum
3. glucagon en glucose
4. glucose en ureum

beschadigde lever

Alcohol = giftig

met name hersencellen onherstelbaar beschadigd

te veel alcohol kan de lever niet aan, er ontstaat littekenweefsel = levercirrose