Taalnorm-taalverandering-taalwerkelijkheid - chattaal

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Welkom! Pak je leesboek

Fijn dat je er weer bent.  Ga rustig naar je plek en start met stillezen. Leesopdracht: noteer het taalgebruik tussen de (hoofd)personen in je boek.  Formeel? Informeel, ouderwets?

sturen ze berichten via de tel? Zo ja, hoe?

Geen kauwgom, jas op de gang,

let op je taalgebruik.

Als je leerlingen starten met vrij lezen. Geef ze een leesopdracht mee. Op deze manier lezen ze met een doel en bespreek je fictiebegrippen. Omdat deze les over taalgebruik gaat, krijgen ze een leesopdracht mee over taalgebruik in hun boek.

Kort klas gesprek n.a.v. de leesopdracht.

Mooi als je als docent een fictieboek of meerdere meeneemt waar chattaal (what's app) in staat. 

"Taal verandert. De groene telefoon zijn je opa en opa. Die snappen waarschijnlijk helemaal niks van deze tekstballonnen en voor jullie klinken ze waarschijnlijk ook ouderwets."

Nut van de les (doel)

Aan het einde van de les weet jij/kan jij:

• dat taal steeds verandert en dus ook taalregels
• uitleggen wat de begrippen taalgevoel, taalwerkelijkheid en taalnorm betekenen
• zelf taalregels maken (voor chattaal)
• onderbouwen waarom jij deze regels logisch vindt

Kort doorlopen, nog niet ergens op in gaan.

Planning

video spellingsregels, uitleg het groene boekje

chattaal en taalverloedering poll klassengesprek en video

uitleg docent: taalgevoel, taalwerkelijkheid en taalnorm

samenwerkingsopdracht (10 min)

uitwisselen

samen afsluiten

Loop met de klas de planning door, zet deze voor de duidelijkheid op het whiteboard. Vertel ook welk gedrag je verwacht (bij de opdrachten en klasgesprekken)

Chattaal

Ontstaan in de jaren '90

- MSN (pc)

- SMS (mobiele tel)

- Whats app (smartphone)

- Snapchat (heden)

Taal verandert door de tijd, ook de chattaal? 

"In 'mijn tijd' sprak ik op MSN met vrienden. Ik typte dingen als: w8ff. Mijn ouders snapten daar niks van. 

Hoe zit dit met jullie taal op sociale media? Gebruiken jullie taal waar jullie ouders niks van snappen? Of ik niks van snap?"

Is er taalverloedering door het gebruik van chattaal? (de taal wordt door chattaal slechter)

JA

NEE

"Veel mensen roepen dat de jeugd niet meer normaal kan communiceren of schrijven. Wat vinden jullie zelf?"

Dit kan ook met handen in de lucht.

Het is bewezen dat het dus helemaal niet uitmaakt dat jullie anders communiceren met je vrienden. Je weet tegen wie je het hebt en past je taal daar op aan. 

Zoiets heet je taalgevoel. Dat je wel weet hoe je het schrijft heet taalnorm. Soms ze je om je heen iets heel anders. Dat heet taalwerkelijkheid.

Ik geef een voorbeeld (volgende dia)

taalgevoel, taalwerkelijkheid en taalnorm

ajb, asje, alstu: alsjeblieft, alstublieft 

Taalgevoel - wat vindt jij gewoon, wat vind jij passend?

Taalnorm - wat zijn de afspraken? Hoe hoort het? Groene boekje.

Taalwerkelijkheid - wat doet iedereen om je heen?

Leg de begrippen uit aan de hand van 

ajb, asje, alstu: alsjeblieft, alstublieft

 wrm chattaal?

Spellingsregels op sociale media?  
 ... idd idk  Hbj Hgh smileys ...

Wat zegt jouw gevoel? 

Wat zeggen de regels? 

Wat doe jij echt? Wat doen je vrienden? Je familie (ouders, broers, zussen) 

wrm- waarom chattaal? Omdat je lekker kort en snel met elkaar kan communiceren? Omdat je in je eigen 'taal' met jouw vrienden kan communiceren en met je ouders weer op jullie eigen manier?

IDK: I don't know. Wat vinden de leerlingen van het gebruik van Engelse afkortingen? 

Gebruiken ze nog smileys? Doen alleen boomers dat? Zo ja, welke smileys gebruiken ze dan?

Willen ze uberhaupt nog leestekens? Wat is het nut ervan? wrm is waarom, je weet dat het een vraag is, dus er hoeft geen vraagteken achter, toch? Een punt gebruiken jongeren bijvoorbeeld alleen als ze het ergens mee oneens zijn, als in letterlijk PUNTUIT.

Opdracht 

Maak tweetallen
Bedenk vijf spellingsregels voor chattaal. Denk aan: gebruik van hoofdletters, smileys, afkortingen, leestekens .!? Is er verschil in regels per groep (ouders, vrienden, werk)

Onderbouw zo goed mogelijk jullie regels, zit er logica in?

Help leerlingen op weg: 

Wat doe je met leestekens? Hebben deze een functie? Zo ja, welke? Neem deze op in je regels. 

Groene boekje voor chattaal

We noteren van elk groepje 2 regels op het whiteboard.

Is iedereen het met de regel eens? Moet er wat worden aangepast?

We hebben nu 12 eigen unieke regels voor chattaal!

Noteer op het whiteboard en bespreek deze kort. Ga niet te lang in discussie. Het gaat erom dat leerlingen de begrippen taalnorm, taalregels en taalgevoel begrijpen.

Nut van de les (terugkoppeling)

• Je weet nu dat taal steeds verandert
• Je weet wat de begrippen: taalgevoel, taalwerkelijkheid en taalnorm inhouden. 
• Je kan zelf taalregels maken voor chattaal
• Je kan deze regels ook onderbouwen
• Wil je nog iets toevoegen?

Bespreek kort de zwarte en sta even stil bij de rode.

Wat vond je van de les?

😒🙁😐🙂😃

Leerlingen vullen digitaal in, maar kan ook met vingers in de lucht (geef 1,2,3,4,5 vingers als score)

Wat heb je er voor jezelf uitgehaald?

Tot morgen!

Schuif je stoel aan als je vertrekt