2/2 Leven op het platteland

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

De tijd van Monniken en ridders,

Steden en Staten

HET PLATTELAND

​1. Leven op het domein.

2. De verspreiding van het christendom.

3. De islam in de middeleeuwen.

4. Leven van de handel in de stad.

5. Koninkrijken van de middeleeuwen.

                 

                          - Ontstaan nieuwe 

                             koninkrijken in het 

                             oude Romeinse R.

                          - Uitleggen waarom   

                             mensen op een 

                            domein gaan leven.

                          - Beschrijven van 

                             het leven op een 

                             domein..

LEERDOELEN

Na deze les kun je maken:

• LB 3.2

Gaan leven op

een domein

Leven op een domein.

Leven op een domein.

Om welke reden
gaan mensen op
een domein wonen?

                 

                          - Ontstaan nieuwe 

                             koninkrijken in het 

                             oude Romeinse R.

                          - Uitleggen waarom   

                             mensen op een 

                            domein gaan leven.

                          - Beschrijven van 

                             het leven op een 

                             domein.

LEERDOELEN

Na deze les kun je maken:

• LB 3.2

De edelen

Eignaars van de grond, bestuurden het land, zorgden voor rechtspraak en voerden oorlog

Huis van de heer

Vaak niet meer dan een iets groter houten huis met een muur. Hierkonden de boeren schuilen bij een aanval.

Ophaalbrug

Kan gesloten worden bij een aanval

Gracht

Extra verdediging tijdens een aanval

Simpele huizen

Binnen de muren voor de belangrijkste mensen

Boomgaard

Ook binnen de muren werd voedsel verbouwd. Alle opbrengst hier was voor de heer

Boer buiten de muur

Er waren twee soorten boeren:

1. Vrije boeren: bezaten hun eigen grond
2. Horigen: hadden geen bezit en moesten werken voor de heer

Herendiensten

Horigen werden door de heer beschermd en gevoed, maar daar wilde de heer wel iets voor terug

De heer kon vragen om herendiensten

• graan malen
• druiven persen
• vechten voor de heer
• graan betalen
• wegen onderhouden
• gracht graven

Akker

Ook buiten de muren werd op het land gewerkt. Dit werd gedaan door de horigen.

Weiland

Buiten de muren lagen weilanden voor de dieren

Domein

Leven op een domein.

Woeste gronden.

Hier kon je:

- vissen

- verzamelen

- jagen

Hofstelsel

Boeren

Leven op een domein.

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Boeren

Leven op een domein.

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Rijke boer
(de heer)

Boeren

Leven op een domein.

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Rijke boer
(de heer)

De heer geeft 

• Bescherming
• Landbouwgrond

Boeren

Leven op een domein.

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Rijke boer

(de heer)

De heer geeft 

• Bescherming
• Landbouwgrond

In ruil geeft de boer:

• Deel van oogst
• Herendiensten

Boeren

Leven op een domein.

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

De heer geeft 

• Bescherming
• Landbouwgrond

In ruil geeft de boer:

• Deel van oogst
• Herendiensten

Horigen

Edelman

(de heer)

Leven op een domein.

Wat geven de boeren aan de heer en de heer aan de boeren in het hofstelsel? Sleep de actie / het voorwerp naar de juiste plek.

Bescherming

Landbouwgrond

Oogst

Herendiensten

• In de tijd van Grieken en Romeinen was er een landbouwstedelijke samenleving.
  

• In de tijd van Monniken en Ridders was er weer een landbouwsamenleving: Mensen leefden volledig op het platteland.
• = DOMEIN

• Onzekerheid en onveiligheid, waardoor boeren zekerheid en bescherming zochten bij machtige heren.
  
• In ruil voor de bescherming verloren de boeren een deel van hun vrijheid en werden horigen.
  
• = HOFSTELSEL

Machtige heren, halfvrije boeren

Leven op een domein.

                 

                          - Ontstaan nieuwe 

                             koninkrijken in het 

                             oude Romeinse R.

                          - Uitleggen waarom   

                             mensen op een 

                            domein gaan leven.

                          - Beschrijven van 

                             het leven op een 

                             domein.

LEERDOELEN

Nu kun je maken:

• LB 3.2

Wil je meer leren? Maak:

• LB 10.17

Waarom gingen mensen op een domein wonen? 

Zet de gebeurtenissen in chronologische volgorde!

veel plunderingen 

en berovingen.

Verval steden, op het platteland zoeken naar bescherming van een rijke boer / heer.

Geen leger meer 

ter bescherming.

bijna geen handel / 

geen muntgeld.

Welk antwoord klopt NIET?
In het hofstelsel...

Leven op een domein.

1. geeft de heer bescherming aan de horige.
2. moesten horigen herendiensten verrichten.
3. geeft de horige een deel van de opbrengst van het land aan de heer.
4. helpt de heer de horige op het land tijdens de oogsttijd.

Wat was het verschil tussen een horige en een vrije boer?

Leven op een domein.

1. Een vrije boer hoefde geen herendiensten te verrichten, een horige wel.
2. Een vrije boer hoefde niet als soldaat in het leger, een horige wel.
3. Een vrije boer was gebonden aan zijn grond, een horige kon zelf bepalen waar hij ging wonen.
4. Een vrije boer had geen eigen stuk land en de horige wel.

Wat zijn herendiensten?

Leven op een domein.

1. Zo af en toe eens op bezoek gaan bij de heer
2. Klusjes doen voor de heer of het klooster
3. Je goed gedragen (als een heer)
4. Dienstverlening van de heer aan de boeren

woeste grond

gebied heer

gebied boeren

Kerk

Versterkte boerderij

huizen van boeren

Molen

Landbouwgrond

Stel een vraag over
iets dat je nog niet zo
goed hebt begrepen.

Het mysterie van het gestolen graan....

• Graaf Egibald

• Horige boerin Hetty

• Vrije boer Dirk

• Rentmeester Frans

• Horige boer Frederik

Graaf Egibald

"Als heer van het domein zorg ik ervoor dat de 

horige boeren worden beschermd tegen aanvallen van rovers. 

In ruil daarvoor moeten de horige boeren werken op 

mijn land en herendiensten voor mij doen."

Vrije boer Dirk

"Als vrije boer moeten we meer belasting inleveren bij de 

landheer dan de horige boeren, maar we hoeven geen 

herendiensten te verrichten voor de heer."

Vrouw Horige Frederik; 

Boerin Hetty

"We gebruiken geen geld om onze belasting te betalen. 

Wij betalen vaak met 

natuurlijke producten zoals graan of dieren."

Rentmeester Frans

"Als rentmeester houd ik bij wie belasting inlevert en 

wie dat niet doet. Daarnaast beheer ik het 

domein van graaf Egibald als hij op reis gaat."

Rentmeester Frans

"Graaf Egibald is een strenge heer. Drie zakken graan belasting per maand is veel te veel voor de boeren, 

ik vind het zielig. Laatst is boer Dirk zelfs bestolen!"

Vrije boer Dirk

"Ik ben laatst beroofd van mijn graan en kippen. Ik moet nu helemaal opnieuw beginnen met oogsten en heb veel verloren. Het is erg moeilijk om mijn belasting te betalen."

Horige boer Frederik

"Het wordt steeds moeilijker om het hoofd boven water te houden als horige boer. 

De heer eist namelijk steeds meer 

diensten en belasting van ons."

Vrouw Horige Frederik; 

Boerin Hetty

"Soms begraven we wat extra graan bij de boom achter ons huis, anders hebben we niet genoeg eten voor onze twaalf kinderen. Als de graaf hier achter komt zullen wij verbannen worden."

Rentmeester Frans

"Wanneer de dief bekend is, moet ik een boete geven. 

Deze mag ik dan zelf houden."

Graaf Egibald

"Dat de vrije boeren worden beroofd is hun eigen schuld. 

Dan moeten ze maar bescherming aan mij vragen. 

Daar moeten ze dan wel wat voor terug doen."

Wie heeft volgens jou het graan gestolen?

Frans Egibald Hetty Dirk Frederik

Wie heeft volgens jou het graan gestolen?
Wat is het motief voor de diefstal?
Welke bewijzen heb je gevonden?