Kenniscafe Sharon Breinvriendelijk onderwijs

• Mentorles
• HBO
• Studiejaar 3

Kenniscafé

Breinvriendelijk onderwijs

Welke woorden kun je maken uit
'breinvriendelijk onderwijs'?

Wat weet je al van
breinvriendelijk onderwijs?

Doelen 

Aan het einde van deze bijeenkomst kun je uitleggen wat breinvriendelijk onderwijs is. 

Aan het einde van deze bijeenkomst kun je benoemen welke zes principes volgens Dr. Spencer Kagan bijdragen aan breinvriendelijk onderwijs.

Aan het einde van deze bijeenkomst heb je tools gekregen om breinvriendelijk onderwijs te geven in jouw (stage)klas. 

Wat je te wachten staat...

Achtergrond breinontwikkeling 

Breinvriendelijk onderwijs volgens Dr. Spencer Kagan

- Principe 1: Voeding 

- Principe 2: Veiligheid

- Principe 3: Sociaal 

- Principe 4: Emoties

- Principe 5: Aandacht

- Principe 6: Prikkels

Afsluitende opdracht

Achtergrond breinontwikkeling

Mijn brein is volledig ontwikkeld

Ja

Nee

Weet ik niet

Het brein ontwikkelt...

Wat is de functie van het brein?

Overleven

De breinontwikkeling staat vast

waar

niet waar

Plasticiteit

Breinvriendelijk onderwijs volgens Dr. Spencer Kagan

Dr. Spencer Kagan

• Voormalig klinisch psycholoog en full-time hoogleraar Psychologie en Onderwijs aan de Universiteit van Californië. 
• Hij ontwikkelde een coöperatieve aanpak voor lesgeven en klassenmanagement waarbij het werken met didactische structuren centraal staat.
• De aanpak van Kagan wordt in vele landen wereldwijd gebruikt.

Om breinvriendelijk te onderwijzen moet je voldoen aan zes principes

1. Voeding: beter gevoede hersenen leren efficiënter 
2. Veiligheid: veilige hersenen denken beter
3. Sociaal: door sociale interactie en sociale cognitie leren we beter
4. Emoties: positieve emoties bevorderen het denk- en leervermogen en de creativiteit. 
5. Aandacht: lesstof die aandacht krijgt, wordt beter onthouden.
6. Prikkels: de hersenen zoeken en onthouden bepaalde prikkels

Met de stroom mee...

1. Voeding 

Denk hierbij aan voedselinname, maar ook aan zuurstof!

Hoeveel procent van de calorie inname van een volwassene (op een dag) gaat op aan de werking van de hersenen?

1. 8%
2. 20%
3. 15%
4. 33%

Zes tools om de hersenen te voeden

1. Stimuleer leerlingen om te bewegen
2. Spoor leerlingen aan tot spelen
3. Laat leerlingengezonder eten 
4. Geef leerlingen voldoende drinken 
5. Leer leerlingen goed te ademen
6. Geef les met bewegingsstructuren

1. Stimuleer leerlingen om te bewegen

Onderzoek toont aan dat bewegen invloed heeft op de werking van het brein. 

Het maakt niet uit op welk tijdstip of welke soort lichaamsbeweging, het gaat om te frequentie en de duur. 

TIP: Stel tijdens de gymles bewegen centraal (geen spellen waarbij leerlingen lang op een bank zitten te wachten)

2. Veiligheid 

Overleven, fight or flight & ontspanningsreactie 

Welke gevaren kom je
tegen in een klas?

Zenuwstelsel

fight or flight - ontspanning

Bij de ontspanningsreactie kunnen we helderder en creatiever denken en meer leerverbindingen maken. 

14 tools om veiligheid te bieden 

1. creëer een veilige leeromgeving 
2. wees blij met diversiteit
3. geef veilige beoordelingen 
4. vorm saamhorige teams
5.  vorm saamhorige klassen 
6. zet achtergrondmuziek op 
7. stimuleer leerlingen om te bewegen 
8. spoor leerlingen aan tot spelen
9. gebruik humor
10. laat leerlingen drinken 
11. stimuleer positieve sociale interactie 
12. leer ademhalingstechnieken 
13. doe progressieve spierontspanningsoefeningen 
14. spoor leerlingen aan tot meditatie

1. creëer een veilige leeromgeving 

Traditioneel onderwijs kan stress veroorzaken

Maak cijfers individueel bekend

Stel samen de regels op 

Gebruik vaste routines 

Bespreek verwachtingen en gevolgen

Focus op het aanleren van verantwoordelijk gedrag 

Laat leerlingen voor de klas alleen iets doen als zij het hebben mogen voorbereiden

Overval leerlingen niet met onverwachte overhoringen 

3. Sociaal 

Het brein is een sociaal orgaan met een sociaal-cognitief netwerk (alert op anderen). 

We kunnen schoolresultaten verbeteren door leerlingen

1. zelfstandig te laten werken
2. elkaars werk na te laten kijken
3. met sociale media te laten werken
4. samen te laten werken

Sociaal-cognitief 

Het brein staat standaard in de sociaal-cognitieve stand. 

Onderzoek wijst uit dat we informatie beter onthouden als het  sociaal-cognitieve netwerk geactiveerd is. 

Spiegelneuronen: kijken naar anderen vormt onze hersenen

Vijf tools om les te geven aan het sociale brein

1. Activeer de sociale cognitie 
2. Integreer klasopbouwende activiteiten 
3. Bied ruimte voor coöperatieve interactie 
4. Leer leerlingen sociale vaardigheden 
5. Stimuleer coöperatief spel. 

1. Activeer de sociale cognitie

Coöperatief leren volgens GIPS:

Gelijke deelname

Individuele aansprakelijkheid

Positieve wederzijdse afhankelijkheid 

Simultane interactie 

4. Emoties 

Emoties kunnen ervoor zorgen dat leerlingen de lesstof beter onthouden en hun probleemoplossingsvaardigheden verbeteren 

Weet je nog wat je deed op jouw laatste verjaardag?

ja

nee

Positieve emoties 

Onderzoek toont aan dat positieve emoties leiden tot een beter geheugen, een groter denkvermogen, meer creativiteit en betere probleemoplossingsvaardigheden. 

Positieve emoties verruimen ons denken 

Negatieve emoties vernauwen ons denken

Zeven tools om de kracht van emoties te ontketenen

1. Geef les met passie
2. Maak leerlingen enthousiast 
3. Koppel emoties aan de lesstof 
4. Prijs de leerlingen 
5. Vier successen 
6. Roep positieve emoties op 
7. Spoor leerlingen aan tot spelen

1. Geef les met passie

Vertel met passie over de lesstof en wakker enthousiasme aan! 

Hoe enthousiaster jij bent hoe enthousiaster de leerlingen. 

TIP: Als jij het onderwerp 'saai' vindt, zoek dan naar iets binnen het onderwerp waar jij wel enthousiast van wordt. 

5. Aandacht

Wat aandacht krijgt, wordt beter onthouden 

Het brein kan multitasken

waar

niet waar

Herkenbaar? 

Stel, je komt uitgeblust thuis. Iemand begint tegen je te praten, je luistert en legt achteloos je sleutels neer. Op en andere plek dan normaal. Weet ij ze terug te vinden? 

14 tools om de aandacht te vangen en 

vast te houden  

1. Voer een StilteSignaal uit 
2. Geef les met Kagan-structuren
3. Leer leerlingen actief te luisteren 
4. Maak het kortetermijn- en werkgeheugen leeg. 
5. Las regelmatig een verwerkingmoment in. 
6. vermijd afleidingen 
7. verspreid de oefentijd 
8. zorg voor de flow 
9. houd rekening met aandachtsstijlen 
10. creëer ankerpunten 
11. stimuleer leerlingen om te bewegen 
12. spoor leerlingen aan tot spelen 
13. train de aandacht 
14. train het werkgeheugen.

4. Maak het kortetermijn- en werkgeheugen leeg. 

Verplaats de inhoud van het kortetermijngeheugen naar aantekeningen of het langetermijngeheugen (laat leerlingen vertellen hoe ze de lesstof gaan onthouden).

Maak het werkgeheugen leeg door de inhoud af te sluiten. Laat leerlingen bijvoorbeeld een lijst maken van wat ze geleerd hebben en die daarna opbergen. 

Prikkels

Als we een prikkel drie keer of vaker tegenkomen, raken we eraan gewend. 

Wanneer leerde jij voor het laatst iets nieuws? Wat was het (korte beschrijving)

13 tools om breinvriendelijke prikkels aan te bieden 

1. Stimuleer de leerlingen met verrassingen en nieuwe dingen 
2. Zorg voor voorspelbaarheid
3. Laat de leerlingen spelen 
4. Geef effectieve feedback 
5. Betrap ze op goed gedrag 
6. biofeedback
7. illustreer met beelden 
8. Geef les met liedjes 
9. communiceer met gebaren
10. maak het multimodaal 
11. geef gevarieerd les
12. maak het relevant 
13. maak het betekenisvol

Stimuleer de leerlingen met verrassingen en nieuwe dingen 

Zorg voor voorspelbaarheid

5. Betrap ze op goed gedrag 

Wees alert op gedrag dat je graag wilt zien. 

Geef ze aandacht en complimenten. 

Wat we aandacht geven, groeit!

Even terug...

1. Voeding: beter gevoede hersenen leren efficiënter 
2. Veiligheid: veilige hersenen denken beter
3. Sociaal: door sociale interactie en sociale cognitie leren we beter
4. Emoties: positieve emoties bevorderen het denk- en leervermogen en de creativiteit. 
5. Aandacht: lesstof die aandacht krijgt, wordt beter onthouden.
6. Prikkels: de hersenen zoeken en onthouden bepaalde prikkels

Welke overeenkomende
tools heb je ontdekt?

Overeenkomende tools 

• Stimuleer leerlingen om te spelen 
• Stimuleer leerlingen om te bewegen 
• Wees blij met diversiteit 
• Laat leerlingen drinken 
• Werk coöperatief 

Wat vertel je straks aan je groepsgenoten? Wat heb je geleerd?