3T 1.7 Grammatica les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

1.7 Grammatica (les 1)

Lesdoelen

• Je kunt samengestelde zinnen maken;
• hoofd- en bijzinnen gebruiken;

Les 1

- herhaling persoonsvorm 

- samengestelde zin

- hoofdzin en bijzin

Hoe vind je de persoonsvorm in de zin niet?

1. Maak de zin vragend
2. Verander de zin van tijd
3. Verander de zin van aantal
4. Stel de vraag: wie /wat + wg?

Er zijn dus drie manieren om de pv te vinden:

• de zin van tijd veranderen
• de zin vragend maken

Gebruik de eerste manier!

Wat is de persoonsvorm in deze zin?

Alle leerlingen kregen een lekkere traktatie van de directeur.

1. alle leerlingen
2. kregen
3. een lekkere traktatie
4. van de directeur

Wat is de persoonsvorm in deze zin?

Heb jij ook een ijsje gekregen?

1. heb
2. jij
3. een ijsje
4. gekregen

Enkelvoudige zin

• Een enkelvoudige zin is een zin met één persoonsvorm (pv). 
• Voorbeeld: Tot laat in de avond dansten (pv) de leerlingen op het schoolplein.

Samengestelde zin

Een samengestelde zin is een zin met twee of meer persoonsvormen . 

Voorbeeld: De scooter van Klaas werd (pv) gestolen, toen hij een broodje kocht (pv).

              Tip: verander de zin van tijd. De werkwoorden die     veranderen zijn persoonsvormen.

Oefenen

Even een paar quizvragen om te oefenen met het vinden van het aantal persoonsvormen.

Hoeveel persoonsvormen staan er in onderstaande zin?

Door het donkere bos liepen vreemde, groen geverfde mannetjes.

1. 1
2. 2
3. 3

Hoeveel persoonsvormen staan er in onderstaande zin?

Wil je een ijsje of wil je een kaassoufflé?

1. 1
2. 2
3. 3

Hoeveel persoonsvormen staan er in onderstaande zin?

Het kaassouffleetje dat ik gisteren at, was niet echt lekker, doordat het niet gaar was.

1. 1
2. 2
3. 3

Samengestelde zin

Een samengestelde zin bestaat uit twee of meer enkelvoudige zinnen. Elke van deze enkelvoudige zinnen heeft een eigenpersoonsvorm. Een samengestelde zin bevat dus twee of meer persoonsvormen.

De poes miauwt. + Ze heeft honger. = De poes miauwt, want ze heeft honger.

Samengestelde zin

Bij zinsontleden zet je een dubbele zinsdeelstreep tussen de twee zinnen van een samengestelde zin:

Gisteren | miauwde | de poes | van de honger || en | vandaag | is | ze | op muizenjacht | gegaan.

Hoofdzin en bijzin herkennen

1. Zet de zin in een andere tijd

2. Per PV een zin

3. PV + OW naast elkaar? --> Hoofdzin

4. PV + OW niet naast elkaar --> Bijzin

Als ik erg mijn best doe, haal ik misschien wel een tien. 

Hoofdzin en bijzin

In een samengestelde zin staat altijd een hoofdzin.

Aan die hoofdzin plak je nog een hoofdzin: hoofdzin + hoofdzin

Of je plakt er een bijzin aan:                                 hoofdzin + bijzin

De bijzin kan ook vooraan staan:                       bijzin + hoofdzin

Kenmerken hoofdzin

Een hoofdzin ziet er net zo uit als een enkelvoudige zin:

 

• het onderwerp en de persoonsvorm staan naast elkaar;

• de persoonsvorm staat op de eerste of tweede plaats in de zin.

kenmerken bijzin

In de bijzin verandert de volgorde:

 

• het onderwerp en de persoonsvorm staan uit elkaar (of je kunt ze uit elkaar halen).

• de persoonsvorm staat op de laatste of een na laatste plaats in de zin.

voorbeeld

De poes heeft honger. + De kater van de buren heeft haar bakje leeggegeten.

=

De poes heeft honger, omdat de kater van de buren haar bakje heeft leeggegeten.

Hoofdzin  +  bijzin

voorbeeld

Hij gaat vandaag naar school en hij gaat morgen naar de tandarts.

Hoofdzin + hoofdzin

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. hoofdzin
2. bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. hoofdzin
2. bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Nina leest een boek en Cato is aan het koken.

1. bijzin, hoofdzin
2. bijzin, bijzin
3. hoofdzin, hoofdzin
4. hoofdzin, bijzin

Terwijl moeder het beslag maakt, zet Evi de oven aan.

1. bijzin, hoofdzin
2. hoofdzin, hoofdzin
3. bijzin, bijzin
4. hoofdzin, bijzin

De oude man zit op de kruk, omdat hij moe is.

1. bijzin, bijzin
2. hoofdzin, hoofdzin
3. bijzin, hoofdzin
4. hoofdzin, bijzin

Fien gaat naar de dokter, omdat ze haar arm heeft gebroken.

1. bijzin, bijzin
2. hoofdzin, bijzin
3. bijzin, hoofdzin
4. hoofdzin, hoofdzin

Opdrachten

Maak nu opdracht 1 t/m 7 (bladzijde 70 t/m 74)