Kern Literatuur par. 19, Pluk de Dag

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom 4V! P3, week 5, les 3, herhaling par. 19 op hoofdlijnen

• Op tafel: Kern OB + TB, je schrift, pen &

     je leesboek voor Nederlands + je geslo-

     ten laptop

• We starten met tien minuten lezen

Wat was ook alweer de Latijnse spreuk die de middeleeuwen samenvat?

Wanneer werd de boekdrukkunst uitgevonden?

1. Omstreeks 1350 na Christus
2. Omstreeks 1450 na Christus
3. Omstreeks 1550 na Christus
4. Omstreeks 1650 na Christus

Belang uitvinding boekdrukkunst

• Maatschappelijke en ideologische functie
• Ideeën over wereld en geloof konden snel verspreid worden
•  1517: Maarten Luther bekritiseert openlijk misstanden in de kerk (corruptie, bijv. handel in aflaten)
• Start reformatie

Intreden renaissance

• Vanaf het eind van de elfde eeuw brokkelde het feodale stelsel steeds verder af
• De verstedelijking zette in en het geloof werd steeds minder belangrijk
• Het adagium Memento Mori (Mens, gedenk te sterven) werd ingeruild voor Carpe Diem (Pluk de dag!) 
• 
  

Renaissance

• In Italië ontstaat een hang naar het verleden. Er wordt met weemoed teruggekeken naar de tijd waarin de Romeinen over de wereld heersten. 

• Dit leidt tot een nieuwe stroming: de renaissance, oftewel de wedergeboorte 

• Sleutelfiguren hierbij waren Francesco Petrarca en Dante Alighieri

Ideeëngeschiedenis

Terwijl in de middeleeuwen het katholicisme centraal stond, is dat in de renaissance het humanisme. Humanisten zijn de eerste onderzoekers van de klassieke cultuur

Wat is belangrijk voor hen?

1.  Geestelijke vrijheid (onafhankelijk van de kerk); 
2.  Ontwikkeling en vorming van de mens; 
3. Het belang van het individu (niet God, maar de mens staat centraal) 

Middeleeuwen tegenover renaissance

In de middeleeuwen was de mens ondergeschikt aan God en het hiernamaals. (Memento Mori, ofwel 'Mens, gedenk te sterven') 

In de renaissance zijn mens en aarde even belangrijk als God en het hiernamaals. (Carpe Diem, ofwel 'Pluk de dag!')

De idee over de mens

• In de middeleeuwen was de mens anoniem onderdeel van de gemeenschap
• Nu begon men de mens steeds meer als uniek individu te zien die zich diende te ontwikkelen

Verschil met de middeleeuwen

Theocentrisch wordt antropocentrisch

Geen gemeenschap, maar unieke persoonlijkheden

Erkenning voor werk (bijvoorbeeld door te signeren) 

Zelf beslissingen nemen

Het hoogste ideaal in de renaissance

• 'Uomo universalis' = de universele mens, iemand die thuis was in vrijwel alle kunsten en wetenschappen

• Leonardo Da Vinci was schilder, architect, beeldhouwer en wetenschapper.

• In Nederland kennen we Constantijn Huygens (dichter, componist, muzikant, talig talent, diplomaat) 

Culturele omgeving

• Invloed humanisme op het onderwijs  --> Latijn werd internationale taal van geleerden, Latijnse scholen
• Culturele elite van schrijvers en geleerden --> rederijkers
• Literatuur voor geleerde individuen, kennis van de kassieken was nodig om renaissancekunst te begrijpen

Leven op aarde

In de 16de/17de eeuw richten mensen hun blik steeds meer op het leven op aarde. 

Door ontdekkingen gaan de mensen anders over de wereld denken: 

• de aarde is rond en niet plat, de aarde draait om de zon (Copernicus)
• de ontdekking van Amerika (Columbus)
• de boekdrukkunst zorgt voor snelle verspreiding van al dit nieuws

0

Quizvragen

Wat betekent renaissance?

1. Lang leve het leven
2. Mens, gedenk te sterven
3. Wedergeboorte
4. Pluk de dag

Renaissance betekent dus wedergeboorte. Wedergeboorte van wie of wat?

1. Literatuur, kunst, filosofie etc. uit de klassieke oudheid.
2. Jezus Christus
3. Het protestantisme
4. Het katholicisme

Waar en wanneer ontstond de renaissance?

1. Frankrijk, 15e eeuw
2. Italië, 15e eeuw
3. Amsterdam, 14e eeuw
4. Italië, 14e eeuw

Hoe werden de eerste onderzoekers van de klassieke cultuur genoemd?

1. Batavieren
2. Humanisten
3. Barbaren
4. Christenen

Waar of niet waar?

De terugkeer naar de klassieke oudheid was de kern van de renaissance.

1. waar
2. niet waar

Wat is geen literair genre uit de renaissance?

1. Sonnet
2. Epigram
3. Embleem
4. Fabel

Wiens naam is onlosmakelijk verbonden aan het sonnet?

1. Erasmus
2. Francesco Petrarka
3. Andrea Alciato
4. Dante Alighieri

Imitatio

Translatio

Aemulatio

Het klassieke voorbeeld vertalen

Het klassieke voorbeeld nadoen

Het klassieke voorbeeld overtreffen

Iemand die uitblinkt op heel veel gebieden van kunst en de wetenschap noemen we een ...

1. Rederijker
2. Übermensch
3. Uomo universalis
4. Humanist

De belangrijkste groep kunstenaars uit het volk in de renaissance waren de ...

1. Jongleurs
2. Rederijkers
3. Troubadours
4. Minstrelen

translatio

imitatio

aemulatio

overtreffen

vertalen

navolgen

In de Renaissance stond de mens centraal. Met een moeilijk woord noem je dat?

1. estheticisme
2. classicisme
3. theocentrisme
4. antropocentrisme

Wat de mens presteerde, werd niet langer gezien als een gave van God maar als iets wat uit hemzelf voortkwam.

Mens is uniek en in staat tot grootste prestaties

Zelf willen uitvinden hoe de wereld in elkaar zat.

Wedergeboorte van de klassieke oudheid

antropocentrisme

Renaissance

individualisme

empirisme

Middeleeuwen

Renaissance

Theocentrisch

Antropocentrisch

Gemeenschapskunst

Kunstenaar als individu

Humanisme

Standenmaatschappij

Reformatie

Afsluiting

Je hebt deze les geleerd over:

• Humanisme
• Reformatie
• Renaissance
• Translatio, imitatio, aemulatio
• Antropocentrisch

Vragen?

HW voor a.s. maandag:

Leer TB Kern Literatuur paragraaf 19

Maak OB Kern paragraaf 19 opdracht 1 t/m 5