Renaissance deel 1 algemeen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Renaissance

Leven op aarde

In de 16de/17de eeuw richten mensen hun blik steeds meer op het leven op aarde. 

Door ontdekkingen gaan de mensen anders over de wereld denken: 

- de aarde is rond en niet plat, de aarde draait om de zon (Copernicus)

- de ontdekking van Amerika (Columbus)

- de boekdrukkunst zorgt voor snelle verspreiding van al dit nieuws

Boekdrukkunst

Veel mensen kregen kennis van nieuwe ideeën over de wereld, godsdienst, kerk en wetenschap. Er volgden nieuwe Bijbelvertalingen. 
De kerk zag dit als 'ketterse' geschriften en legde een index (lijst met verboden boeken) aan. 
Juist in Nederland werd veel verboden werk gedrukt. Ook commercieel > verboden boeken verkochten heel goed. 

Wat was ook alweer de Latijnse spreuk die de middeleeuwen samenvat? Welke Latijnse spreuk past bij de renaissance?

Renaissance

De idee over de mens

In de middeleeuwen was de mens anoniem onderdeel van de gemeenschap

Nu begon men de mens steeds meer als uniek individu te zien die zich diende te ontwikkelen

Wat betekent de reformatie?

Geloofsstrijd

In de middeleeuwen nam de macht en vooral het machtsmisbruik kerk schandalige vormen aan.  Handel in aflaat (kwijtschelding van zondestraffen tegen betaling) 

Verzet tegen de katholieke kerk. Er barst een geloofsstrijd uit. 

Luther wordt uit de kerk verbannen en begon daarop zijn eigen kerk, de Lutherse > de Reformatie is een feit. 

Contrareformatie 

De kerk reageerde op de Reformatie met de Contrareformatie. 
> maatregelen om ergste misstanden tegen te gaan in de katholieke kerk. 

Te laat: de Reformatie is een feit > leidt tot geloofsconflicten > leidde tot De Opstand. 

Tijdens deze oorlog ontstaan geuzenliederen. 

Wat is de andere benaming voor de 17e eeuw?

Gouden eeuw

Ondanks de vele conflicten, ontstaat er in de 16de en 17de eeuw ook veel welvaart. Nederlanders domineerden na verloop van tijd de wereldzeeën. Dit leidde tot kennis van nieuwe culturen, maar vooral tot bloeiende handel in kruiden, suiker, koffie, tabak èn slaven. 

In de handelssteden ontstond een rijke burgerij met volop tijd en geld voor kunst en literatuur.

Wat zijn de kenmerken van de literatuur in de renaissance uit dit filmpje?

Renaissance betekent wedergeboorte. Wedergeboorte van wie of wat?

1. Literatuur, kunst, filosofie etc. uit de klassieke oudheid.
2. Jezus Christus
3. Het protestantisme
4. Het catholicisme

translatio

imitatio

aemulatio

overtreffen

vertalen

navolgen

Homo universalis

Grootste ideaal van de renaissance was om dit te worden. 
Een alleskunner, allesweter. Wetenschapper en kunstenaar. 
Leonardo da Vinci was er eentje. 
Constantijn Huygens ook. Hij was componist, musicus, schilder, schrijver, architect en een talenwonder door zeven talen vloeiend te spreken. 

Grand Tour

Veel kunstenaars maakten een studiereis (Grand Tour) naar Italië > inspiratie renaissancekunst. 

Vooral mensen met geld konden dit doen. 

Kunst in de renaissance

Toneelstukken, liederen en gedichten bevatten een opvoedkundige boodschap: Utile et dulce >  'ter leering ende vermaeck'.  (nuttig en vermakelijk) 

Poeta Laureatus (gelauwerde dichter) was het streven van de kunstenaar. 

Daarnaast veel kluchten en komedies

Classicisme: 

Literatuur wordt bepaald door het classicisme: het imiteren of navolgen van grote schrijvers uit de Klassieke Oudheid. 

Kon op drie manieren: 
Mooie vertaling (translatio) te maken 
Nabootsing (imitatio) en proberen te evenaren 
Overtreffen (aemulatio) > vaak werd de inhoud christelijk 

Literatuur: 

Tragedie, komedie (blijspel), klucht, emblemata.

In poëzie kwam het sonnet. 

Epos (heldendicht) 

Reisverhalen

Met al dat gereis, kwam er ook spannende verhalen.
Juist door de oprichting van de VOC. Mensen lazen dit uit nieuwsgierigheid naar de nieuwe wereld èn voor de schrijver een ideaal middel om maatschappijkritiek te geven. 

Samengevat

De renaissance

-  Wedergeboorte van de Klassieke Oudheid

-   Ontstond in Italië begin 14e eeuw.

-  Ontstond in Nederland 1550: 

-  Visie: 'de mens staat centraal' (i.p.v. God staat centraal). Theocentrisch wordt antropocentrisch 

-  Motto: Carpe diem

De renaissance

- Mens is uniek individu, net als in de klassieke oudheid.
- Talenten ontplooien
- Ontwikkelen op alle gebieden
- Kunstenaar niet meer anoniem

- Ontstaan klassieke tragedie

Belangstelling voor de Klassieke Oudheid

- Kunst uit klassieke Oudheid werd populair.

- Klassieke werken werden als voorbeeld genomen en kunstenaars
- Klassieke werken werden geïmiteerd (imitatio) en verbeterd (aemulatio)

middeleeuwen

renaissance

memento mori

carpe diem

theocentrisch

antropocentrisch

Imiteren

didactisch

individualisme

collectivisme (groep)

ridderlijk

burgerlijk

Vragenrondje

wat is jou nog niet duidelijk?

Ik heb de uitleg:

1. niet begrepen
2. beetje begrepen
3. goed begrepen
4. heel goed begrepen