Werkwoorden: woordsoorten, zinsdelen en spelling

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Werkwoorden

woordsoorten, zinsdelen en spelling

Wat is een werkwoord

Een werkwoord zegt iets over wat iemand doet of overkomt 

(zeggen, denken, vallen, moeten, worden)

Wat is een werkwoord

Het komt in meerdere vormen voor:

• persoonsvorm (kan van tijd veranderen, vorm bepaald door onderwerp van de zin) Ik val, hij valt, ik viel, zij vielen
• infinitief (hele werkwoord) vallen, lunchen, denken
• voltooid deelwoord (geeft aan dat iets al eerder is gebeurd) zij heeft een cursus gevolgd

Persoonsvorm

De persoonsvorm vind je door:

• de tijd in de zin te veranderen

1. hij overlegt iets met de docent
2. hij overlegde iets met de docent

• het onderwerp in meervoud of enkelvoud te zetten

1. Sanne is naar Amsterdam geweest
2. Sanne en Roxy zijn naar Amsterdam geweest

wat is de persoonsvorm in de volgende zin:
Hij laat het bord vallen

1. hij
2. laat
3. het bord
4. vallen

Gezegde

• Alle (delen van) werkwoorden in een zin samen vormen het werkwoordelijk gezegde            (ook ‘te’ en ‘aan het’ horen er bij, als ze VOOR een werkwoord staan)

• In een zin met alleen een persoonsvorm is het werkwoordelijk gezegde dus alleen de persoonsvorm
  

1. Hij leest het rapport                                      - leest is de persoonsvorm en dus ook het gezegde
2. Zij hebben het ontwerp gemaakt           - hebben gemaakt = pv + voltooid deelwoord = gezegde
3. Hij levert zijn werkstuk op tijd in              - levert in = pv = gezegde (werkwoord is inleveren)
4. Hij is de keuken aan het schoonmaken - is aan het schoonmaken = pv +aan het + infinitief =                                                                                                                                                                         gezegde 
5. Hij zit de facturen in te voeren                  - zit + in te voeren = pv + te + infinitief = gezegde
   

Wat is het gezegde in deze zin:
hij laat het bord vallen

1. Hij
2. laat
3. laat vallen
4. vallen

Wat is het gezegde in deze zin:
Hij is een gedicht aan het schrijven

1. is
2. is aan het schrijven
3. is schrijven
4. schrijven

Wat is het gezegde in deze zin:
Zij hebben een taart voor ons gebakken

1. hebben gebakken
2. hebben voor ons gebakken
3. gebakken
4. hebben

Onderwerp

Een zin geeft weer wat er met het onderwerp aan de hand is, wat het onderwerp overkomt of doet. 

Zoek de persoonsvorm (pv): maak de zin vragend. 

Zoek het onderwerp (o): Zet Wie / Wat voor de pv.

• Ik schop de bal
• Schop ik de bal?  PV=schop   /   Wie schopt de bal? Ik = onderwerp
• Wij gaan rekenen 
• Gaan wij rekenen? PV = gaan   /  Wie gaan (rekenen)? Wij = onderwerp
  

Wat is het onderwerp van deze zin?
Ik stuur mijn vriend een kaart

1. ik
2. stuur
3. mijn vriend
4. een kaart

Wat is het onderwerp van deze zin?
De student stelt een vraag aan de docent

1. de student
2. stelt
3. een vraag
4. aan de docent

Oefeningen 2F         

              

1.1. opdr. 1 t/m 4  

2.1. opdr. 1 t/m 7 

Oefeningen 3F

1.1.  opdr. 1 t/m 4

2.1. opdr. 1 t/m 6

Spelling van de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd

vul de juiste spelling van de persoonsvorm in:
Hij .............. snel boos

1. word
2. wort
3. wordt

wat is de juiste spelling van de persoonsvorm:
Jij .............. die hond vast lief

1. vind
2. vint
3. vindt

Spelling van de persoonsvorm in de verleden tijd

Spelling van de persoonsvorm  in de verleden tijd

• Meestal hoor je wel of je – te(n) of –de(n) gebruikt. Maar twijfel je tussen – te(n) en – de(n)?
  
• Kijk naar de letters van ‘t ex-fokschaap.
  
• Is de laatste letter een letter die hier in zit? Dan +te(n). Zo niet, dan +de(n)

1. Juichen – -en er af halen - juich                                                         – ch zit in er in dus : juichte(n)
   
2. Blaffen – -en + dubbele medeklinker er af halen- blaf             – f zit er in dus: blafte(n)
   
3. Reizen - -en er afhalen – reiz                                                                – z zit er niet in dus: reisde(n)
4. Vertellen - -en er af halen en dubbele medeklinker – vertel  – l zit er niet in dus: vertelde(n)
   

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp (lv) hangt samen met het onderwerp en het gezegde in de zin. Je vindt het lijdend voorwerp door te vragen:  Wie/wat doet hij/zij?

Niet iedere zin heeft een lijdend voorwerp.

• Ik schop de bal
• Wie / wat schop ik? de bal = lijdend voorwerp
  

wat is het lijdend voorwerp van deze zin?
Ik stuur mijn vriend een kaart

1. ik
2. stuur
3. mijn vriend
4. een kaart

Wat is het lijdend voorwerp van deze zin?

De student stelt een vraag aan de docent

1. de student
2. stelt
3. een vraag
4. aan de docent

Meewerkend voorwerp

Je vind het meewerkend voorwerp door te vragen: Aan wie / Voor wie doet hij/zij dat?

• Zij geeft een knikker aan Tim  (zoek pv, ow, lv en mv)
• Geeft zij een knikker aan Tim? Geeft = pv
• Wie geeft een knikker aan Tim? Zij = ow
• Wat geeft zij aan Tim? een knikker = lv
• Aan/voor wie geeft zij een knikker? Aan Tim = mv

wat is het meewerkend voorwerp van deze zin?
Ik stuur mijn vriend een kaart

1. ik
2. stuur
3. mijn vriend
4. een kaart

Wat is het meewerkend voorwerp van deze zin?

De student stelt een vraag aan de docent

1. de student
2. stelt
3. een vraag
4. aan de docent

Oefeningen 2F         

              

1.1. opdr. 1 t/m 4  

2.1. opdr. 1 t/m 7 

2.2. opdr. 1 t/m 3

2.1. opdr. 1/m 5

3.2. 1 t/m 4

Oefeningen 3F

1.1.  opdr. 1 t/m 4

2.1. opdr. 1 t/m 6

2.2. opdr. 1 + 2

3.1. opdr. 1 + 2

3.1. opdr. 1 + 2

lidwoorden

naamwoorden