V4 thema 4 bs6

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

BS6: Onderzoek naar evolutie

Leerdoelen

4.6.1 Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens en van verschillende diersoorten.

4.6.2 Je kunt enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap uitleggen.

4.6.3 Je kunt een stamboom en een cladogram aflezen en construeren.

homologie <-> analogie

homologie

• zelfde ontstaansgeschiedenis
• zelfde bouwplan
• verschillende functies

verwantschap

analogie

• verschillende ontstaansgeschiedenis
• verschillend bouwplan
• zelfde functies

geen verwantschap

Welke van deze organen zijn analoog aan elkaar?

1. Vogel en insect
2. Vleermuis en vogel
3. Vleermuis en insect

Rudimentaire organen

- Rudimentaire organen: resten van organen die een organisme niet meer gebruikt.

DNA analyse

DNA analyse =  de specifieke nucleotidenvolgorde van DNA (de DNA-sequentie) bepalen

Bij organismen (bijv. het voorkomen van Hemoglobine of RNA) kan  verwantschap bepaald worden. 

Cladistiek

Clade (= tak)

• een groep organismen met overeenkomstige voorouder

splitsingspunten in cladogram

• dichotoom (van een tak naar twee takken)
  
• een gemeenschappelijke voorouder op splitsingspunt
• Na splitsing verschillen clades slechts in 1 eigenschap

Welk dier is het meest verwant aan dier 5 op grond van dit cladogram?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Welke van de volgende
cladogrammen (stambomen) geeft weer dat de chimpansee meer verwant is met de mens
dan met de gorilla?

1. stamboom 1
2. stamboom 2
3. stamboom 3
4. geen van deze stambomen

Fossielen

Leeftijd fossiel

- In welke gesteente gevonden

- Radioactieve isotopen 

(= Radioactieve koolstof die langzaam afbreekt in stikstof)

Huiswerk

Maak opdracht: 85 tm 96

Maak: Test jezelf BS6