Bijzinnen (mededelende, vragende, betrekkelijke en volitieve)

• Latijn
• Secundair onderwijs

Bijzinnen

Leg in je eigen woorden met voorbeeld uit wat een bijzin is.

Bijzin: wat?

1. Ariadne hielp Theseus die de aartsmoeilijke opdracht kreeg om de Minotaurus te verslaan.

2. Toen Theseus de weg niet meer wist in het doolhof, hoefde hij enkel de draad van Ariadne te volgen.

Hoe herken je in het Nederlands een bijzin?

Bijzin: wat?

1. Ariadne hielp Theseus [die de aartsmoeilijke opdracht kreeg om de Minotaurus te verslaan.]
2. [Toen Theseus de weg niet meer wist in het doolhof], hoefde hij enkel de draad van Ariadne te volgen.

Bijzin: wat?

Ariadne hielp Theseus [die de aartsmoeilijke opdracht kreeg om de Minotaurus te verslaan.]
Ariadne adiuvavit Theseum qui difficulum tascam accepit. 
-  inleidend betrekkelijk voornaamwoord 'die'/'qui'
- onderwerp Theseus = 'die'
- 2e pv 'kreeg' of 'accepit' (achteraan) 
-  bijzin: extra info over Theseus 

Aan welke drie kenmerken kan je in het Nederlands een bijzin herkennen?

Bijzin: wat?

- extra info over hoofdzin (reden, tijd, eigenschap, ...)

- zin: steeds onderwerp en pv

- inleidend voegwoord (toen, wanneer, omdat ...) of betrekkelijk voornaamwoord (die/dat)

Som zoveel mogelijk bijzinnen op.

Soorten bijzinnen

1. Betrekkelijke bijzin
2. Mededelende bijzin
3. Vragende bijzin
4. Volitieve bijzin

Soorten bijzinnen

1. Betrekkelijke bijzin 
Het meisje op wie ik verliefd ben, is creatief, vriendelijk en intelligent. 
2. Mededelende zin
Ze deelt hem mee dat ze graag met hem op date wil.
3. Vragende bijzin 
Vraag aan je ouders of je met mij naar de cinema mag.
4. Volitieve zin
Ik wil graag dat de wereld een hoopvolle, vreedzame plek is voor iedereen. 

Vul aan: 'Scio puerum me amare' is een ...

1. betrekkelijke bijzin
2. mededelende voorwerpszin
3. vragende bijzin
4. mededelende onderwerpszin

Certum est puerum me amare.

1. volitieve bijzin
2. mededelende voorwerpszin
3. betrekkelijke bijzin
4. mededelende onderwerpszin

Welk soort bijzin is 'Puer qui prope habitat, me amat.'?

1. volitieve bijzin
2. mededelende bijzin
3. betrekkelijke bijzin
4. vragende bijzin

Vul aan: 'Nescivi cur puer me amaret.'

1. volitieve bijzin
2. mededelende bijzin
3. betrekkelijke bijzin
4. vragende bijzin

Welk soort bijzin is 'Volo ut meus vicinus (buur) me amet.' ?

1. volitieve bijzin
2. vragende bijzin
3. betrekkelijke bijzin
4. mededelende bijzin

Soorten bijzinnen

1. Betrekkelijke bijzin
2. Mededelende bijzin
3. Vragende bijzin
4. Volitieve bijzin

Soorten bijzinnen

1. Puer, qui prope habitat, me amat.
Wat is het onderwerp van de zin?
Wat weet je nog over die persoon?

extra info/ zin heeft betrekking op persoon, dier of toestand
De jongen, die dichtbij woont, ... 

Soorten bijzinnen

2.1. Scio puerum me amare. 
Wat weet ik? mededeling; vaststelling (A+i-zin)
Een persoon weet iets. (LV)

2.2. Certum est puerum me amare.

Het is zeker; het is waar; het staat vast ... 
Wat is er zeker? mededeling; vaststelling
Het feitelijke onderwerp volgt nog in de A+i-zin. (O)

Soorten bijzinnen

3. Vragende bijzin

Nescivi cur puer me amaret. 
- Waardoor wordt de bijzin ingeleid?
- In welke wijs staat de vragende bijzin? 

Soorten bijzinnen

4. Volitieve bijzin
Volo ut meus vicinus me amet.

- wil; wens; verlangen -> volitief < velle
- velle, nolle, malle + optare
- efficere, iubere, cogere, imperare, poscere ... 
- A+i-zin of ut + conj

Wat is het verschil tussen een mededelende en een betrekkelijke bijzin?

Als een bijzin ingeleid wordt door cur, quis, quid, quo, unde, dan heb je een ...

1. betrekkelijke bijzin
2. mededelende bijzin
3. vragende bijzin
4. volitieve bijzin

Een volitieve bijzin kan er als volgt uitzien ...

1. 1. ut of ne + conj 2. vraagwoord + conj
2. 1. ut + ind. 2. betr vnw + conj
3. 1. A+i-zin 2. ut of ne + conj
4. 1. ut of ne + conj 2. NWD + est

Waarover geeft de betrekkelijke bijzin extra info?

Op welke twee zinsfuncties kan een mededelende bijzin hebben?

Duid de verba volendi aan.

1. velle, dolere, gaudere
2. dicere, narrare, respondere
3. audire, sentire, intelligere, scire
4. cogere, iubere, imperare