1MH Zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Grammatica zinsdelen

Herhaling

Persoonsvorm

- Zin in een andere tijd zetten

- Het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm.

Jesse wilde naar de bioscoop met zijn vrienden.

Jesse wil naar de bioscoop met zijn vrienden.

Zinsdelen

• Alles voor de persoonsvorm is één zinsdeel.
• Alle werkwoorden zijn aparte zinsdelen.
• Bijvoeglijk naamwoord altijd bij een woord.
• Alles wat je voor de persoonsvorm kan zetten is een zinsdeel.
• Prullenbakwoordjes zijn één zinsdeel. 

Het onderwerp

Je kunt het onderwerp vinden door de vraag:

Wie of wat + de persoonsvorm?

Het antwoord op deze vraag is het onderwerp.

De kinderen hebben een kaars aangestoken.

Wie hebben?

Antwoord: De kinderen

Zinsopbouw 

In het Nederlands vind je de persoonsvorm ALTIJD naast het onderwerp.

De persoonsvorm verandert met mee het onderwerp.

Voorbeeld:

De kok| (enkelvoud ow) |  smult(pv) | van de koekjes(overig)
De koks(meervoud ow) |  smullen(pv) | van de koekjes (overig)

 Werkwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin, dus ook de pv!
• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’.
• Let op: het woordje te of aan het voor een heel werkwoord horen ook bij het werkwoordelijk gezegde!

Ik heb veel te doen.

werkwoordelijk gezegde: heb te doen

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp vind je door te vragen: 

WIE (OF WAT) + WERKWOORDELIJK GEZEGDE + ONDERWERP

Let op: 

• niet elke zin heeft een lijdend voorwerp: geen goed antwoord op de vraag? Geen lijdend voorwerp!
  
• een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel!

Het lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp is de persoon die iets overkomt in de zin.

Meewerkend voorwerp

Aan wie / Voor wie + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

• Het meewerkend voorwerp begint vaak met aan (of voor) - als dat niet in de zin staat, kan het er meestal bij gedacht worden.

Voorbeelden: 

1. Ze geeft altijd aan de Hartstichting.
2. Die zaak was Jan niet duidelijk. (voor Jan)

Kloppen de zinsdelen in de volgende zin: Ik | heb | een hamster gekregen | voor mijn verjaardag.

1. Ja
2. Nee

Wat is het onderwerp in de volgende zin: Gisteren heeft Klaas zijn zwemdiploma gehaald.

1. Gisteren
2. Klaas
3. zijn zwemdiploma
4. is er niet

Wat is het lv in de volgende zin? Ik koop een grote bos bloemen voor mijn oma.

1. Ik
2. een grote bos bloemen
3. voor mijn oma
4. is er niet

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin: Shelly ging gisteren bij haar oma op bezoek.

1. Shelly
2. bij haar oma
3. op bezoek
4. is er niet

Wat is het werkwoordelijk gezegde van deze zin: Mijn vader en moeder zijn aan het fietsen.

Tot het einde van de les

Ga aan de slag met de werkbladen die je gisteren hebt gekregen of ga online oefenen met de methode van Nieuw Nederlands (dit doe je via Som)