6.3 - Kunst en wetenschap

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van Regenten en Vorsten 

6.3 Kunst en wetenschap

Kenmerkende aspecten

23. Het streven naar absolute macht.

24. De bijzondere plaats van de Republiek in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

25. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

26. De wetenschappelijke revolutie

welke woorden ken je niet?

leerdoelen

1. Je kunt uitleggen dat de wetenschappelijke revolutie een voortzetting was van de kritische manier van denken van het humanisme (=geestelijke beweging uit 15e en 16e eeuw, kenmerken: studie van de klassieke oudheid

en door zelfstandig en kritisch denken)

2. Je kunt met een voorbeeld duidelijk maken hoe de wetenschappelijke kennis werd uitgebreid.

3. Je kunt beschrijven hoe de overheid wetenschappelijk onderzoek bevorderde.

4. Je kent overeenkomsten en verschillen tussen de aard en de functie van beeldende kunst in de Republiek en Frankrijk.

De wetenschappelijke revolutie

-Renaissance en humanisme --> nieuw mens- en wereldbeeld.

-Hernieuwde belangstelling voor de Oudheid: kunst, architectuur, filosofie, wetenschap.

-Mens centraal  

-Belangstelling voor de wetenschap 

De wetenschappelijke revolutie

-Door ontdekkingsreizen ontstond een nieuw wereld- en mensbeeld.

-Kerk accepteerde veel van de nieuwe denkbeelden.

-Maar niet over de schepping: de wereld was door God gemaakt en moest het middelpunt van zonnestelsel zijn.

-Copernicus beweerde en Galilei bewees dat de zon het middelpunt van het zonnestelsel was.

-Zij kwamen in conflict met de kerk. 

De wetenschappelijke revolutie

-Zeventiende-eeuwse wetenschappers gingen nog meer dan voorheen uit van verstand en waarneming.

-Ze geloofden dat door wetenschap de wereld kon worden begrepen (kijken, meten, denken, argumenteren).

-Wetenschappelijk onderzoek was niet bedoeld om kerk en geloof ter discussie te stellen, maar om de grootsheid van Gods schepping aan te tonen.

Natuurwetenschappers

- Astronomen (sterrenkundigen) gaan het zonnestelsel bestuderen met telescopen. 

- Lenzen van telescopen waren ook geschikt voor microscopen.

- Francis Bacon --> veel en heel precies waarnemen/systematisch te werk gaan om zo wetenschap te bedrijven.

- Jan Swammerdam ontleedt insecten 

- Antonie van Leeuwenhoek: microscoop gebruikt voor bestudering micro organismen -> belangrijk voor geneeskunde

-slingeruurwerk

-tijdmeting op zee

-ontdekt ringen rond Saturnus

Christiaan Huygens

Wetenschap en kunst voor de koning

Christiaan Huygens was ook in het buitenland een bekende wetenschapper.

Lodewijk XIV vraagt hem om in Frankrijk leiding te geven aan de koninklijke wetenschappelijke academie.

Lodewijk omringde zich met wetenschappers en kunstenaars, die moesten allemaal hun talenten inzetten om de grootsheid van de koning te laten zien.

In Frankrijk draaide alles om de koning, zoals de de sterren om de zon. 

Zonnekoning

Zoals de planeten draaiden om de zon, zo draaide Frankrijk om Lodewijk. 

In een ballet danste hij de rol van de zon. 

Schilderijen die de grootsheid van koning benadrukten

Lodewijk XIV Frankrijk

Paleis Versailles

Burgerkunst in de Republiek

- Meeste landen in Europa katholiek. Kunstenaars en architecten werkten daar voor de kerk, koning en hoge edelen.

- Koning, hoge edelen en belangrijke geestelijken werden afgebeeld (wie betaalde, bepaalde) 

- In de republiek zag je de hofcultuur alleen bij de stadhouderlijke familie, zij gingen zich als vorsten gedragen--> paleizen en kunstwerken.

Paleis Het Loo

Apeldoorn.

Paleis van stadhouder Willem III

Wetenschap in de Republiek

- Descartes (Franse wiskundige) werkte voor stadhouder Maurits

- Simon Stevin wist hoe je goede vestingen kon bouwen, (toegepaste wiskunde) daar profiteerde Maurits van.

- Vestingen als Bourtange (Groningen), Naarden. 

Vesting Naarden

www.npostart.nl

Burgerkunst in de Republiek

- Vanuit de protestantse kerk kwamen geen opdrachten voor kunstenaars want protestantse kerken waren sober. 

-Toenemende welvaart: rijke burgers gingen in de Gouden Eeuw wel geld uitgeven aan kunstwerken. Burgers bepalen de cultuur. 

Grote namen: Rembrandt van Rijn, Johannes Vermeer, Frans Hals, Jan Steen. 

Genres: (groeps)portretten, stillevens, landschappen, stadsgezichten. 

Schilderijen met oog voor detail, realisme. 

Opdrachtgevers

• Regenten 
• Rijke kooplieden

Rembrandt - portret van Jan Six

De familie Six was en is een van de belangrijkste en rijkste families van Amsterdam

Soorten schilderijen

Portretten

Schuttersstukken

Stilleven

Landschappen

Het alledaagse leven

maritiem schilderij

Portretten

• Simpele achtergrond  
• De personen niet mooier voorstellen dan ze waren.

• Meisje met de parel, Johannes Vermeer

Het melk-meisje 

Johannes Vermeer

Schuttersstukken

• Groepsportretten van de schutterij
• Dit waren burgers die hun stad of dorp beschermden (soort politie)
• De bekendste is De Nachtwacht van Rembrandt

Stilleven 

• Schilderij of tekening van roerloze of levenloze objecten.
• Heel gedetailleerd (perfecte schildertechniek)

Stadsgezicht

Rijke burgers in Amsterdam

Regenten (rijke bestuurders), kooplieden en handelaren woonden in:

•  Grachtengordel
  ('De Gouden Bocht')
• Rijk geworden door de handel in specerijen

'Gouden bocht'

Arm en rijk in de Gouden Eeuw

Het dagelijkse leven

Landschappen, stadgezichten

• Realistisch 

Kunst is een afspiegeling van de maatschappij

Kenmerken van de kunst uit de Gouden Eeuw

• Ingetogen (simpele achtergrond bij portretten)
• Realistisch
• Uit het leven gegrepen / burgerlijk
• Diepe kleuren
• Perfecte schildertechniek

Portret

Stadsgezichten

Scene uit het dagelijks leven

Schuttersstuk

Stilleven

Rampjaar in de Republiek 1672

Nederland aangevallen door Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen.

De Republiek was over haar hoogtepunt heen en de Gouden Eeuw was voorbij, ook voor kunstenaars. 

examenvragen: blz 120

leerdoelen

1. Je kunt uitleggen dat de wetenschappelijke revolutie een voortzetting was van de kritische manier van denken van het humanisme.

2. Je kunt met een voorbeeld duidelijk maken hoe wetenschappelijke kennis werd uitgebreid.

3. Je kunt beschrijven hoe de overheid wetenschappelijk onderzoek bevorderde.

4. Je kent overeenkomten en verschillen tussen de aard en de functie van beeldende kunst in de Republiek en Frankrijk

Kenmerkende aspecten

23. Het streven naar absolute macht.

24. De bijzondere plaats van de Republiek in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

25. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

26. De wetenschappelijke revolutie

welke woorden ken je niet?