Hoofdstuk 3 par. 4 Geloof, tolerantie en onderzoek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat weet je nog van de vorige les?

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe de vrijheid van denken in de Republiek leidde tot meer tolerantie en wetenschap. 

Meeschrijven

Je pakt je aantekeningenschrift en je schrijft tijdens de uitleg mee. 

Geloof en tolerantie

• In de Republiek was de 'Hervormde Kerk' de bevoorrechte kerk -> calvinistische dominees werden betaald door de overheid.
• Alleen calvinisten mochten belangrijke posities innemen -> burgemeester, schout.
• In stilte mocht je je eigen geloof beleiden: katholieken mochten geen kerken bouwen, geen processies -> wel schuilkerken. 
• Joden mochten 'Portugese' synagoge bouwen buiten de stadsgrenzen van Amsterdam.
  

vervolg

• De Republiek was voor die tijd een tolerant land -> in andere landen werd je voor anders denken en geloven vervolgd en vermoord.
• Tolerantie = verdraagzaamheid is een sociale, culturele of in een religieuze context gebruikte term die de mate aangeeft waarin afwijkend gedrag of leden van bepaalde groepen niet worden gediscrimineerd ondanks hun afwijkend en door de meerderheid verwerpelijk geachte gedrag (of afwijkende meningen).
  

Handel en tolerantie

• In Brazilië was Johan Maurits van Nassau wel tolerant t.o.v. de Indianen maar alleen maar omdat hij bondgenoten zocht tegen de Portugezen (Indianen geloofden in natuurgoden en waren niet calvinistisch)
• Ook was hij tolerant t.o.v. de Rooms-katholieke (niet calvinistisch) Portugeze plantagehouders, maar alleen maar omdat de Nederlanders geen kolonist in Brazilië wilden worden = tolerant om politieke en economische redenen.
  

Vervolg

• De gevluchte joden uit Portugal en Antwerpen mochten buiten de stadsring wel een synagoge bouwen. Ze waren geen lid van de Hervormde (staats)kerk.
• De reden is omdat ze veel kennis en rijkdom naar de Republiek toebrachten. Dit kun je dus ook weer economische en politieke tolerantie noemen. Joden waren geen volwaardige burgers -> mochten geen belangrijke functies vervullen en geen lid worden van een ambachtsgilde.
  

Johan Maurits had kunstenaars als Frans Jansz. Post meegenomen naar Brazilië. Hij deed dat uit interesse voor de oorspronkelijk 1).…………….. en 2) ……………….. van Brazilië.

Waarom stond Johan Maurits tolerant tegenover het geloof van de Braziliaanse oorspronkelijke bevolking?

Wat was een schuilkerk?

1. Een kerk waar je in kunt schuilen bij slecht weer.
2. Een "geheime" kerk.
3. Een " geheime" kerk voor de adel van de samenleving.
4. Een kerk voor protestanten.

Schuilkerk

1. Katholiek
2. Calvinistisch
3. Joods
4. Nederlands hervormd

Waarom is dit een katholieke schuilkerk?

1. Beelden en laag plafond
2. Losse stoelen en kroonluchters
3. Smal en hoog
4. Gouden altaar en sober

Vul het juiste woord in: Katholiek zijn mocht 1) …………… in de Republiek, als je dat maar niet liet 2) ……………. Daarom hielden katholieken missen/kerkdiensten in 3) …………………… Een van de beroemdste katholieke kerken in die tijd was 4) …………………...

Welk gewest hoorde wel bij de Republiek, maar was niet in de Staten-generaal vertegenwoordigd?

Limburg hoorde niet bij de Republiek

In sommige delen van Limburg die niet tot de Republiek behoorden bestond een omgekeerde situatie; de katholieke kerk bleef de officiële kerk, terwijl protestanten gebruik moesten maken van schuilkerken. Een dergelijke gereformeerde schuilkerk bevond zich bijvoorbeeld in Sittard.

Moesten de joden ook schuilkerken bouwen? Verklaar je antwoord.

Was de oorzaak waarom de joden wel een 'kerk' = synagoge mochten bouwen een economische, politieke of culturele oorzaak? Licht je antwoord toe.

Waar is deze Portugese synagoge in hartje Amsterdam een goed voorbeeld van?

1. De bijzondere politieke positie van de republiek
2. De bijzondere economische positie van de republiek
3. De bijzondere religieuze positie van de republiek
4. De bijzondere culturele positie van de republiek

Nederland Toen

Nederland nu

Republiek

Opstand

Democratische monarchie

Filips II

Gewesten

Tweede Kamer

Margaretha

Ministers

Provincies

Stadhouders

Staten - Generaal

Unie van Utrecht

Willem van Oranje

Fillips II

Vergadering van de vertegenwoordigers vna de 7 gewesten van de republiek.

Verbond van de gewesten die tegen het SPaanse leger bleven vechten.

politiek

wetenschappelijk

godsdienstig

sociaal

regenten

tolerantie

 Baruch Spinoza

Johan van Oldenbarnevelt

Hugo de Groot

 aalmoezeniers-huis

hugenoten

gedogen van katholieken

ambachtslieden en koopmannen

Sleep de personen naar de juiste omschrijving

Deze persoon was de stadhouder van De Nederlanden

>>>>>>>>>>>>>>>>

Deze persoon was de eerste koning van het Duitse keizerrijk

>>>>>>>>>>>>>>>

Deze persoon was een bekende Nederlandse-Joodse filosoof

>>>>>>>>>>>>>>>>>

Deze persoon werd gestuurd door de koning om protestanten te straffen >>>>>>>>>

Deze persoon had als missie de hele wereld katholiek te maken

>>>>>>>>>

Deze persoon wilde de katholieke kerk veranderen  >>>>>>>>>

Fillips II

Karel V

Willem v. Oranje

Alva van Parma

Maarten Luther

Baruch Spinoza

Antoni van Leeuwenhoek

• 1632-1723
• Delft
  
• Uitvinder microscoop
• Grondlegger microbiologie
  

Antoni van Leeuwenhoek 

• Microscoop waarmee je 270 keer kon vergroten;
• "Beeskens"
  
• Sporen van schimmels en bacteriën, waterdruppels, sperma, bloed
  

Christiaan Huygens

Wiskunde, sterrenkunde, natuurkunde

Uitvindingen:

* Verbeterde telescoop

* Slingeruurwerk (exacte tijd kunnen bepalen)

Slingeruurwerk = 

veel nauwkeuriger

Ontdekte de ring om Saturnus

Baruch de Spinoza

'Durf te denken'

• Jood van Portugeze afkomst
  
• Ethica
  
• Vrijheid van meningsuiting
• God niet het belangrijjkste maar de mens zelf! -> Republiek niet zo tolerant
• Democratie:
• Volk moet zichzelf regeren
  

Wie ontdekte de microscoop?

1. Hugo de Groot
2. Antoni van Leeuwenhoek
3. Piet Hein
4. Christiaan Huygens

Wie heeft het slingeruurwerk uitgevonden?

1. Antoni van Leeuwenhoek
2. Hugo de Groot
3. Christiaan Huygens
4. René Descartes

Wie vond de microscoop uit?

1. Antoni van Leeuwenhoek
2. Simon Stevens
3. Eise Eisinga
4. Newton

20. Lees de volgende bewering.
‘Antoni van Leeuwenhoek deed onderzoek via een moderne, wetenschappelijke manier.’
Is dit juist of onjuist?

1. Juist
2. Onjuist

Christiaan Huygens

1. microscoop
2. telescoop
3. bacterien
4. schuilkerk

Baruch de Spinoza

Christiaan Huygens

Ethica

filosoof

rijk

slingeruurwerk

sterrenkundige

uitvinder

Christiaan Huygens

1. microscoop
2. telescoop
3. bacterien
4. schuilkerk

Schrijf drie dingen op die je vandaag hebt geleerd of het meest zijn opgevallen.

Heb je nog tips voor mij?

Welke dingen vond je leuk in deze les en wat vond je er goed aan?