Blok 1.3 grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Vandaag

Herhalen Paragraaf 1.3 grammatica

Deel B

plus extra oefenen Deel G en I

Nu verder

Pak je laptop.

Ga naar LessonUp.

Log in met je eigen naam.

Draai je scherm naar mij toe.

Doel van deze les

Je hebt herhaald...

de zinsontleding van leerjaar 1.

Je hebt geleerd...

hoe je omgaat met ontbrekende of lastige onderwerpen.

Waarom?

Je gaat leren hoe je moeilijke teksten kunt lezen, en hoe je zelf een correcte en begrijpelijke tekst kunt schrijven.

Zinsdelen, elk stukje hoort erbij!

Elk stukje van de zin hoort erbij en heeft dus een naam. 

Alle losse delen vormen samen de gehele zin.

Je kan het vergelijken met een puzzel. Een puzzel is ook niet compleet als er een stukje mist. 

    

Bijvoorbeeld:

      Anouk /geeft/ de bal/ vaak/ aan een van onze spitsen./

           O           pv          lv       bwb                    mw

   

We beginnen met de persoonsvorm. (pv)

Hoe vind je die ook alweer?

Persoonsvorm

Let op!

In de hoofdzin staan het onderwerp en de persoonsvorm altijd naast elkaar. Er kunnen geen woorden tussen worden geplaatst. Vaak aan het begin van de zin. (later gaan we daar verder op door)

De hond zit, die man gaat, wij kijken naar etc...

Het werkwoordelijk gezegde is de persoonsvorm en alle andere werkwoorden in een zin. 

Als er in de zin maar één werkwoord staat, is de persoonsvorm ook het werkwoordelijk gezegde.

Onderwerp

                                                Hoe vind je ook alweer het onderwerp???

Door de vraag te stellen:

Wie of wat (vaak een wie) + werkwoordelijk gezegde =

 het onderwerp

Piet eet een appel.

Wie eet een appel? = Piet

Het onderwerp van een zin is vaak een persoon, maar het

kan ook een ding zijn.

De auto rijdt heel hard door de straat

Wat is een werkwoordelijk gezegde in een zin?

1. persoonsvorm plus onderwerp
2. Alle werkwoorden in een zin
3. Weet ik niet

Wat is het onderwerp (o) van deze zin?

Anouk geeft de bal vaak aan een van onze spitsen.

1. de bal
2. Anouk
3. onze spitsen
4. vaak

Die schrikken vaak van de kans.

Wat is het onderwerp van deze zin?

1. vaak
2. schrikken
3. die
4. kans

Uitzonderingen....

Het onderwerp ontbreekt in zinnen die in de gebiedende wijs staan. Die zinnen betekenen altijd zoiets als een bevel of gebod. 

Schiet die bal!

Geniet ervan.

Houd je mond en luister! 

Lastige onderwerpen

Een lastig onderwerp is het woordje ‘het’. De vraagproef en de getalsproef zijn dan niet toe te passen. In zo’n geval spreken we van een 

loos onderwerp:

Het regent al de hele dag.

Ook het woord ‘er’ is een lastig onderwerp. Vaak (maar niet altijd) vervangt dat woord het eigenlijke onderwerp, dat verderop in de zin wordt vermeld. Dat zinsdeel noemen we dan ook het eigenlijke onderwerp. Het woord ‘er’ noemen we het

  plaatsonderwerp:

Er heeft zich aan de kust een ernstig ongeval (eigenlijke onderwerp) voorgedaan.

Er werd op de tribunes gejuicht. (Het eigenlijke onderwerp ontbreekt.)

Er stond een agent voor de deur.

Spreek je bij de gebiedende wijs altijd iemand aan?

1. ja
2. nee

Vervangt het onderwerp ‘er’ altijd het eigenlijke onderwerp?

1. ja
2. nee

Noem je ‘het’ in ‘Vanavond is het koopavond’ een loos onderwerp?

1. ja
2. nee

Wat is een loos onderwerp?

1. het
2. er

gebiedende wijs

loos onderwerp

plaats ondewerp

Er zijn vandaag drie schriften in het lokaal blijven liggen.

Poets je tanden!

Het stormt nu buiten.

Lijdend voorwerp

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

Zoek eerst het gezegde en het onderwerp.

Zet wie of wat voor het gezegde en het onderwerp en maak er zo een vraag van.

Als er een antwoord op je vraag is dan is dat het lijdend voorwerp.

Zin                           Wie / Wat + o + gez.       Lijdend voorwerp

Wij gaan brood kopen. → Wat gaan wij kopen? → brood

Elke keer probeert ze voor het doel een vrijstaande man te vinden.

Wat is het lijdend voorwerp van deze zin?

1. Elke keer
2. voor het doel
3. een vrijstaande man
4. te vinden

Let op!

Als je geen antwoord kunt geven op de vraag, dan heeft de zin geen lijdend voorwerp.

Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel.

Een lijdend voorwerp geeft nooit een tijd of plaats aan.

meewerkend voorwerp

Ik geef mijn vriendin een bos bloemen.

Aan wie geef ik een bos bloemen?

Aan wie of voor wie

+werkwoordelijkgezegde

+ Onderwerp

+Het lijdend voorwerp

= Het meewerkend voorwerp

Anouk geeft de bal vaak aan een van onze spitsen.

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

1. de bal
2. aan een van onze spitsen.
3. Anouk
4. vaak

Bijwoordelijke bepaling

Alles wat nog geen naam heeft krijgt de naam bijwoordelijke bepaling.

Dit is eigenlijk de prullenbak van de zin. Wat je niet 

meer kan benoemen, gooi je daarin --> alles 

moet immers een naam krijgen.

Bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op de volgende 

vragen: waar, wanneer, waarom, waarmee, waardoor, hoe 

en hoeveel.

Kijk naar het volgende filmpje.

Nu maken

Blok 1, paragraaf 1.3 B Deel 1

Bij 75% goed beantwoord krijg je de antwoorden!

Klaar? Verder met Extra oefening G en I

B niet af? Huiswerk!

Tot slot....

Congruentiefouten

Staat het onderwerp in het enkelvoud en de persoonsvorm in het meervoud (of andersom), dan heet dat een congruentiefout. Hier volgen enkele voorbeelden van congruentiefouten:

Een grote groep supporters liepen naar het stadion. (een groep liep)

De Verenigde Staten is begonnen burgers te evacueren. (de staten zijn)

 De media schrijft veel over de president van Frankrijk. (de media schrijven)

Sluit LessonUp af

Ga naar Learnbeat

paragraaf 1.3 Grammatica 

Ga nnaar "Zelf oefenen"

Conguentiefouten

Opdelen zinsdelen 

Dit alles in rust en stilte!

Klaar? Laptop dicht en woordzoekewr maken

Bijwoordelijke bepaling vind je in de volgende sheet