Mens en Milieu

• Biology
• Secondary Education

Vorige keren

                                             Voeding en vertering: 

Brandstoffen

Beschermingstoffen
Bouwstoffen

Reservestoffen

Glucose (suiker)

Mineralen/vitaminen

Eiwitten

Vetten

Voeding en vertering

Verteringsstelsel:

organen zorgen er stapsgewijs voor dat voedsel wordt afgebroken en wordt opgenomen

Voeding en vertering

1. Suiker in de mond m.b.v. speeksel
2. Eiwitten in de maag m.b.v maagzuur
3. Vetten in de 12-vingerige darm m.b.v. gal
4. Koolhydraten in de 12-v. darm m.b.v. alvleeskliersap
5. Dunne darm zorgt voor verdere afbraak en opname via de darmwand (veel plooien = groot oppervlak)
6. Dikke darm zorgt ook voor opname, maar vooral voor vervoer naar de anus

Ecologie

Studie van organismen in relatie tot hun omgeving

voeden

Ademhalen

Uitschijden

waarnemen

bewegen

voortplanten

Groeien

Biotische factoren

Alle invloeden op een levend wezen komend van een ander levend wezen

1. Paren
2. Jagen op
3. Concurrentie

Abiotische factoren

Alle invloeden op een levend wezen komend van een levenloos iets

1. Licht
2. Lucht
3. Temperatuur

Ecologie

Producenten

Produceren voedsel (planten

Afvaleters

Eten dode wezens

Consumenten

Eten andere levende wezens 

Reducenten

Schimmels en bacteriën die dood materiaal omzetten in voedings stoffen voor planten

Autotroof

Auto = doet zelf

(Automatisch = doet iets zelf)

Troof= eter

Maakt zijn eten zelf

vaak planten d.m.v. photosynthese

Heterotroof

Hetero = anders

(Hetero's vallen op het andere geslacht)

troof = eter

Eet iets anders

vaak dieren (consumenten)

Ecologie

Photosynthese

Het omzetten van licht en CO2 m.b.v. bladgroenkorrels in glucose (brandstof)

Stikstof en Koolstofkringloop

Het pad dat Stikstok en Koolstof doorloopt in meerdere organismen

Koolstofkringloop

1. wordt uit de lucht gehaald d.m.v. fotosynthese voor glucose plant
2. Dier eet plant, koolstof zit in het dier.
3. Dier sterft, wordt d.m.v. reducenten omgezet in andere stoffen (rottingsproces)
4. Door energie uitscheiding van reducenten koolstof terug in de lucht (en dan weer stap 1) 
5. Planten, dieren en reducenten vebranden energie, koolstof komt hier altijd bij vrij, gaat bij elke stap een beetje weer terug de lucht in.

Vandaag

Mens en Milieu

1. Voedselproductie en landbouw
2. Energie
3. Klimaat
4. Het water
5. Uitstoot en afval

Mens en milieu

Mensen beïnvloeden het milieu (veelal negatief)

Wij ontrekken stoffen uit de grond

Wij stoten veel stoffen uit 

Biobouwers

Wij beïnvloeden onze omgeving 

1. Zuiderzee
2. Afsluitdijk gebouwd
3. Vismigratie gestopt
4. voortplanting daardoor gestopt
5. Uitsterfing van veel vissoorten in het ijsselmeer/zuiderzee

Bio

Bio = Leven

Voedselproductie

Meer soorten, belangrijkste zijn:

1. Akkerbouw ( verbouwen van voedingsgewassen)
2. Veeteelt ( het houden van dieren voor de productie van dierlijk materiaal)
3. Tuinbouw (hetzelfde als akkerbouw maar vooral met de hand)

Voedselproductie

Meer mensen = meer eten

Dus productie moet omhoog.

Hoe?

Bemesting

Planten hebben bepaalde mineralen nodig om te groeien 

Bijvoorbeeld stiktof (denk aan de kringloop)

Deze mineralen zitten in mest. 

Kunstmest 

Heel precies

Kost veel meer om te maken

Mest uit stallen 

Goedkoper

Minder precies

Bemesting

Ook andere invloeden: 

Veel mest wast uit, waardoor er mest in bijvoorbeeld sloten en grondwater terecht komt. Hier wordt het stikstof gehalte dan te hoog waardoor er diersoorten uitsterven.

Ook kan het ons drinkwater vervuilen!

Ploegen

Grond omgooien d.m.v grote ploegen achter een tractor

Hierdoor komt er meer zuurstof in de grond waardoor reducenten beter hun werk kunnen doen en er meer voedingsstoffen in de grond komen.

Bescherming

Plagen en ziektes

Plagen zijn diertjes die de planten opeten

Plagen ontstaan omdat er 

1. Genoeg te eten is om de populatie te ondersteunen
2. Niet genoeg roofdieren zijn om de populatie uit te dunnen

Bescherming

Neemt óf het voedsel weg óf je moet de diertjes doodmaken

1.   Pesticiden en chemicaliën inzetten om de plant te beschermen
   
2.   Andere dieren inzetten die de plaag bijvoorbeeld opeet (lieveheerstbeestjes)

monoculturen

Wij verbouwen veel hetzelfde gewas. 

Dus, op één veld staat maar één soort plant (die genetisch vaak ook hetzelfde is)

Dus als er één vatbaar is voor een bepaalde ziekte is de rest automatisch ook enorm vatbaar.

Genetisch modificeren (GMO'S)

Het aanpassen van het DNA van een plant om positieve eigenschappen te vergroten.

Wilde aardbei

GMO aardbei

Hoe dan we dat nou?

Selectief telen van planten dus:

één aardbei plant is net wat groter dan de ander, die planten we voort met een andere die iets groter is. Hun "kinderen" zijn dan weer net iets groter, die planten we weer voort met een andere etc. 

Energie

Brandstoffen:

Fossiele brandstoffen zijn miljoenen jaren geleden ontstaan uit plantenresten en zijn heel lang samengeperst tot een soort olie die ontzettend brandbaar is.

Voordelen

1. Zijn makkelijk te vervoeren
2. Makkelijk te gebruiken
3. En relatief goedkoop

Nadelen

1. uitstoot van veel afvalstoffen
2. Veel koolstof uitstoot
3. En ze zijn eindig (raken op)

Energie

Brandstoffen die geen of weinig vervuiling veroorzaken en die niet opraken noemen we 

duurzame energie.

Kernenergie

Door het splitsen van atomen in bepaalde radioactieve stoffen komt er gigantisch veel energie (hitte) vrij waardoor je water kan laten koken en turbines kan laten draaien en daarmee kan je elektriciteit opwekken.

Voordelen

1. Geen lucht vervuiling
2. Enorm veel energie
3. Relatief veilig

Nadelen

1. Radioactief afval blijft over
2. Als het fout gaat, gaat het goed fout
3. Raakt op.

Andere vormen

Wind energie d.m.v wind turbines (geen vervuiling, maar heb je goede wind nodig)

Zonne energie ( geen vervuiling, maar je hebt zon nodig)

Waterenergie ( weinig vervuiling, maar je moet dammen bouwen. Dit heeft invloed op de omgeving eromheen, en je hebt hoogteverschillen nodig)

Het water

Oppervlakte en grondwater

Oppervlakte water = Rivieren, meren zeeën

Grondwater zit in de grond.

Grondwater

Is zelfreinigend
Reducenten breken organisch materiaal af en zetten het om in mineralen. 

Water komt omhoog , wordt oppervlakte water en neemt mineralen mee.

Waterbloei

Als water veel mineralen bevat kunnen algen en kroos er goed groeien, dit wordt waterbloei genoemd. 

Algen gebruiken zuurstof om te leven en onttrekken dit uit het water. 

Dan blijft er minder zuurstof over voor andere levende wezen in het water zoals vissen. Deze sterven dan. 

Vervuiling

Door gebruik van chemische stoffen en luchtvervuiling komen er veel chemische stoffen in het water.

Hier wordt ons drinkwater van gemaakt en kan dus enorm gevaarlijk voor ons zijn. 

Via overbemesting kunnen er via het grondwater teveel mineralen in het oppervlaktewater terecht komen. Het kroos of de algen in de sloten gaan door de mineralen uit de mest heel snel groeien, waardoor de sloot dicht groeit. Dat heet

1. Algen groei
2. Waterbloei
3. Overbevolking
4. Overgroei

Schonere energiebronnen als windenergie en zonne-energie, waarbij geen luchtvervuiling komt, noemen we ..................... energiebronnen

1. Schone
2. Brandbare
3. Duurzame
4. Eenzame

Plagen zijn te groot uitgegroeide populaties van diertjes die gewassen kunnen opeten waardoor de productie van voedsel minder wordt. Denk bijvoorbeeld aan de sprinkhanen plaag. Welke twéé voorwaarden heeft een populatie nodig om uit te groeien tot een plaag?

Tips:

1. Kijk de filmpjes van biologie met joost
2. Maak aantekeningen
3. Als je klaar bent met het onderwerp (Voedsel&vertering, Ecologie en Mens&milieu) maak dan een verhaaltje van de aantekeningen in je eigen woorden

Toetstips:

1. Bekijk rustig de vraag én wat belangrijk is voor het antwoord
2. Als je paniek merkt, éérst vier keer rustig ademhalen voor je naar de antwoorden kijkt
3. Bij multiple choice, schrijf eerst wat je denkt op een kladblaadje en kijk dán naar de antwoord mogelijkheden 
4. Bij open vragen : Schrijf zoveel mogelijk op, of op een kladblaadje of op de toets zelf