4 HAVO Thema 1 BS 5 Transport door membranen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Goedemorgen!

This is the place to   Bio

Thema 1: Inleiding in de biologie

Basisstof 5: Transport door membranen

H5

Thema 1

Inleiding in de biologie

Herhalen vorige les

Basisstof 3 en 4

1. BS3: Je kunt onderscheid maken in dierlijke en plantaardige cellen, onderdelen benoemen en functies daarvan beschrijven
2. BS3: Je kunt een microscoop beschrijven daarmee organismen bestuderen
3. BS4: Je kunt de functies van organellen omschrijven
4. BS4: Je kunt eigenschappen aan cellen toekennen gebaseerd op hun bouw

Welke cellen hebben een celwand?

1. Dierlijke cellen
2. Plantaardige cellen

Sleep het juiste woord naar de plek op de microscoop

voet

stelschroef

diafragma

tafel

objectief

tubus

Een dierlijke cel heeft:

1. wel een celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels
2. wel een celkern -GEEN celwand - GEEN bladgroenkorrels
3. GEEN celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
4. GEEN celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels

Wat is een uniek kenmerk van een dierlijke cel?

1. Heeft een celkern
2. Heeft een mitochondrium
3. Heeft geen celwand
4. Heeft geen vacuole

bladgroenkorrel

celmembraan

celkern

vacuole

cytoplasma

celwand

Zet op volgorde van groot (5) naar klein (7):

Orgaanstelsel

Orgaan

Weefsel

Cel

Organisme

Celkern

DNA

Fotosynthese vindt plaats in...

1. de bladgroenkorrels
2. cytoplasma
3. celkern
4. celmembraan

Sleep functie naar het juiste organel

Celkern

Cytoplasma

Celmembraan

Vacuole

Mitochondrium

Stroperige vloeistof waarin celorganellen liggen

Bepaalt welke stoffen de cel in en uit mogen

Regelt wat er in de cel gebeurt

Met vocht gevuld blaasje dat stevigheid geeft aan de cel

Zorgt voor energie

Sleep de organellen naar de juiste functie.

Transportsysteem

Levert energie

Breekt stoffen af

Maakt eiwitten

Bevat chromosomen

Celkern

Ribosomen

Lysosoom

Mitochondriën

ER

Golgi-systeem

Er wordt een eiwit gemaakt in een cel. Welke organellen komt dit eiwit (in wording) achtereenvolgend tegen?

1

3

4

2

Celkern

Mitochondrium

Celmembraan

Ribosoom

ER

Golgi-systeem

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Leerdoelen

• Je kunt de concentratie van een oplossing berekenen.
• Je kunt uitleggen wat diffusie en osmose is en toelichten welke rol osmose speelt bij de stevigheid van planten.
• Je kunt beschrijven hoe transport van stoffen via (cel)membranen plaatsvindt.

Wat betekent concentratie?

Concentratie berekenen

De concentratie geeft de hoeveelheid opgeloste stof in een bepaalde hoeveelheid oplosmiddel aan.

Fysiologische zoutoplossing  bevat 0,9% keukenzout.

9 g keukenzout op te lossen in 991 g water.

Diffusie

De verplaatsing van een stof van een plaats met een hoge concentratie naar een plaats met een lage concentratie van die stof.

De diffusiesnelheid is afhankelijk van de temperatuur.

Osmose 

Transport door membranen

Osmose

• verplaasten van water moleculen door membraan via aqua-poriën.

• altijd van lage osmotische waarde naar hoge osmotische waarde.

• Kost geen extra energie (ATP)

Osmotische waarde

Hoeveel water zich verplaatst wordt bepaald door de osmotische waarde aan beide zijden van het membraan.

Osmotische waarde: hoeveelheid opgeloste stoffen in het water.

Hoge osmotische waarde: veel opgeloste stoffen.

Lage osmotische waarde: weinig opgeloste stoffen.

Water stroomt van een lage -> hoge osmotische waarde.

Transport door membranen

Osmotische waarde

• gaat alleen om de concentratie opgeloste stoffen. 
• 
  

• NaCl splitst in water in Na+ en Cl-

         hierdoor wordt de osmotische waarde 2x zo hoog

Dus 2% glucose-oplossing heeft een lagere osmotische waarde dan 2% NaCl-oplossing.

Transport door membranen

Osmose dierlijke cel

Tip voor toets

Maak een tekeningetje met pijlen. Dat maakt de opgave vaak een stuk duidelijker.

Transport door membranen

Osmose plantaardige cel

de begrippen hyper- en hypotoon zijn altijd relatief; dus ten opzicht van....

Let daarom altijd goed op of de cel hypotoon of juist de omgeving hypotoon is. 

Transport door membranen

Membraaneiwitten

• Eiwitten in membraan zorgen voor transport van 

     grotere / geladen moleculen.

• Transport kan alle kanten op:

            - van hoge naar lage concentratie: passief  (kost geen extra energie)

            - van lage naar hoge concentratie: actief (kost wel extra energie)

Tip voor toets

Maak een tekeningetje met pijlen. 

Dat maakt de opgave vaak een stuk duidelijker.

Osmose en context

Osmose en context

• De omgeving heeft door het zout een veel hogere osmotische gekregen, waardoor er water uit de cellen van de slak verplaatst zal worden. Hierdoor sterven de cellen van de slak.
• Osmose

Water moleculen (blauw) bewegen naar links door:

1. diffusie, actief transport
2. diffusie, passief transport
3. osmose, actief transport
4. osmose, passief transport

biologiepagina.nl

Passief transport

kost geen energie

verloopt altijd door een concentratieverschil

osmose en diffusie

Actief transport, tegen concentratiegradiënt in. Kost ATP.

gaat tegen de concentratiegradiënt in

kost wel energie

actief/passief transport

exo/endocytose

Exocytose: afsnoeren blaasjes (actief)

Endocytose: opnemen stoffen

-> endosoom.

Voeding opnemen: fagocytose

Ik heb de leerdoelen van deze les onder de knie

😒🙁😐🙂😃

Welke begrippen/concepten vond je lastig?

Aan de slag

Maak een samenvatting van BS 5

Maak opdrachten 43, 44, 47, 48 t/m 55