literatuurgeschiedenis: 1500-1800

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Programma

Lezen Reinaert

Herhalen Middeleeuwen

start nieuwe periode: 16e en 17e eeuw

Twee versvormen: epigram en sonnet

korte duiding van de periode

aan het werk

Wat weet je nog van de middeleeuwen?

Wat zijn de drie standen in de middeleeuwen

wanneer begint de literatuurgeschiedenis?

1. 1000
2. 1100
3. 1200
4. 1300

Karelroman

Arthurroman

Karel de Grote

Queeste

vrouwen spelen ondergeschikte rol

vrouw wordt vereerd

veel geweld en gevechten

fantasy-elementen

feodale stelsel, trouw

liefde

1500-1800

Renaissance

Gouden Eeuw

Verlichting

Leerdoelen

Ik weet wat het wereld- en mensbeeld is in de renaissance zijn en hoe deze in de literatuur vorm krijgen.

Ik kan met betrekking tot het wereld- en mensbeeld van de renaissance verbanden leggen tussen teksten en tijden.

Ik kan zelf een klein onderzoekje doen naar het wereld- en mensbeeld in de renaissance.

Ik ken de volgende begrippen: renaissance, humanisme, homo universalis, epigram, embleem, acrostichon, sonnet en tragedie.

Epigram / puntdicht

Kort gedicht

twee of vier regels

geestige inhoud

verrassend slot (pointe)

Belangrijke Nederlandse epigrammenschrijver: 

Constantijn Huygens

Taalterm: Epigram

De taalterm van deze week, epigram, wil graag een glimlach op je gezicht toveren, of op zijn minst je even aan het denken zetten. En als kers op de taart doet het dat ook nog eens met een versje!

Definitie

Een epigram of puntdicht is een kort gedicht dat vaak humoristisch is of een grappige pointe heeft.

Voorbeeld Epigram

Ik zit mij voor het vensterglas

onnoemlijk te vervelen.

Ik wou dat ik twee hondjes was,

dan kon ik samen spelen.

Dit epigram wordt toegeschreven aan Godfried Bomans, maar het kan ook zijn dat Michel van der Plas de auteur is.

Sonnet

Een sonnet is een rijmend gedicht van 14 regels. In een sonnet zit meestal een wending. Deze wending zit vaak net over de helft of tegen het einde van het sonnet.

Epigrammen en sonnetten bestonden al in de Oudheid.

1. juist
2. onjuist

Een epigram was een populaire dichtvorm in

1. middeleeuwen
2. 20ste eeuw
3. renaissance
4. 21ste eeuw

Wat voor gedicht
is dit?

1. Puntdicht
2. Aforisme
3. Epigram
4. Hekeldicht

Wat is een epigram?

1. een grafschrift uit de renaissance
2. een soort haiku
3. een kort gedicht met woordspeling
4. een afbeelding met moralistische boodschap

Wat is een kenmerk van een sonnet?

1. 14 versregels
2. Volta
3. Vast rijmschema
4. Lyrisch

Wat was het rijmschema in het sonnet van Elisabeth?

1. ABBA BAAB CDC DCD
2. BABA ABBA CCD
3. ABBA ABBA CDC DCC
4. ABBA ABBA CDC DCD

Tijd van grote veranderingen

- theocentrisch wordt antropocentrisch

- veel uitvindingen en ontdekkingen (Copernicus, Columbus)

- andere visie op de mens

les 2 programma

homo universalis

humanisme

geloofsstrijd
Wilhelmus

acrostichon

Aan het werk

Geloofsstrijd

Wat was de belangrijkste godsdienst in de middeleeuwen?

Wat was er volgens veel mensen mis met de kerk?

Het Wilhelmus

Wat is de eerste regel van Het Wilhelmus?

Wie heeft het Wilhelmus vermoedelijk geschreven?

1. Willem de eerste
2. Marnix van Sint Aldegonde
3. Johan van Oldebarneveldt
4. Guus Meewis

Het Wilhelmus heeft ... coupletten:

1. 12
2. 13
3. 14
4. 15

De aanleiding van het ontstaan van het Wilhelmus

1. de reformatie
2. de renaissance
3. de opstand tegen Spanje
4. de splitsing van de kerk

Het Wilhelmus is een:

1. aemulatio
2. sonnet
3. acrostichon
4. onomatopee

Het Wilhelmus is ontstaan in de

1. 15e eeuw
2. 16e eeuw
3. 17e eeuw
4. 18e eeuw

Gouden eeuw

Gouden eeuw

Grote rijkdom door handel, maar ook door immigranten.

Nederland was het enige land met een soort van godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Veel (rijke) mensen vluchten naar Amsterdam omdat ze vervolgd worden vanwege hun godsdienst en ideeën.