Blok 2 Cellen Les 3: Processen in de cel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Cellen: membranen

§2.2 en 2.3 Celmembranen en transport

Leerdoelen

- herhalen verschillen dierlijke en plantaardige cellen

- bouw celmembraan

- transport door celmembraan

- diffusie/osmose

Verschillen

1. bacterie, 2. dierlijk,
3 plantaadig, 4 schimmel

Let op: 

• aanwezigheid organellen,

(prokaryoot vs eukaryoot)

• celwand 

(wel/geen, opgebouwd uit)

• plastiden 

(chloro-, chromo-, myloplast)

Celmembraan  

(Binas 69G en 79D)

Fosfolipiden, cholesterol, eiwitten.

Fosfolipiden

Fosfolipen vormen membraan. 

Kop waterminnend, 

staart waterafstotend. 

Kenmerken

Passief en actief transport kan je alsvolgt uit elkaar houden:

Passief: 

Kost geen energie, van hoge naar lage concentratie

Actief:

Kost energie, van lage naar hoge concentratie (altijd via eiwit)

Zoek uit

Passief: 

Kost geen energie, van hoge naar lage concentratie

• Welke 2 vormen van passief transport zijn er? 
• Waarom kunnen veel stoffen de celmembraan niet zomaar passeren?

Actief:

Kost energie, van lage naar hoge concentratie (altijd via transporteiwit)

• Welke 2 vormen van transport via 'blaasjes' zijn er mogelijk?

Diffusie

Osmose en cellen

Cellen hebben water nodig.

Maar water kan vrij de cel in en uit.

Hoe houden cellen water binnen als het droog is
en teveel water buiten als het nat is?

0

Osmose en cellen

Cellen krimpen bij toevoeging 

zout water.

Verklaar...

Plantaardige cel

Stevig als ze vol zitten met water.

Slap bij weinig water.

Belangrijk voor planten:

Cellen hogere osmotische waarde (hypotoon) dan omgeving.

Dierlijke cellen

Verschrompelen bij weinig water.

Gaan kapot (lysis) bij veel water.

Belangrijk voor dierlijke cellen:

gelijke osmotische waarde (isotoon) met omgeving.

Toepassen...

Wat is van toepassing op deze cellen...

1. Plasmolyse
2. Grensplasmolyse
3. Turgor

Gebruik: osmotische waarde, welke stof zich (eventueel) verplaatst, hyper-, iso- of hypotoon.

Toepassen...

De cellen bevinden zich in turgor, geen kleine kleurloze ruimtes te zien. 

De osmotische waarde is in de cel hoger dan buiten de cel. 

Water stroomt daardoor de cel in. 

Cel is hyper-/omgeving hypotoon.

Overzichtelijk plaatje!

Maar... waar is dit plaatje misleidend.

Toepassen...

Stel deze cellen waren in grensplasmolyse. Ik verlaag de OW van de vloeistof iets en de cellen nemen een klein beetje water op: net in turgor (maar niet volledig).

• Waarom zijn deze cel dan toch niet isotoon met hun omgeving?

Isotoon is niet alleen bij grensplasmolyse!

Een cel in plasmolyse kan ook isotoon zijn.

isotoon