5.4 Gedrag leren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

5.4 Gedrag leren

Wat is het verschil tussen objectief en subjectief?

Wat is een ethogram?

Wat is een protocol? En welke drie vragen kunnen er met een protocol onderzocht worden?

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen welk soort gedrag bij de geboorte al aanwezig is.
  
• Je kunt verschillende manieren van leren noemen en met voorbeelden uitleggen.
  
• Je kunt uitleggen hoe je bij het trainen van dieren gebruikmaakt van uitwendige en inwendige prikkels.
  
• Je kunt uitleggen dat mensen waarden en normen voor hun gedrag hebben.
  
• Je kunt omschrijven wat rolpatronen zijn en een aantal voorbeelden geven.

Welk gedrag is bij de geboorte al aanwezig?

Reflexen

Aangeboren gedrag = stereotype reactie op prikkel

Andere voorbeelden

• Zuigreflex zuigelingen
• Slikreflex

Instinct

Complex erfelijk gedrag afhankelijk van externe prikkels (temperatuur/licht) en interne (hormonen) prikkels

Andere voorbeelden

• Duikgedrag jonge hazen
• Spergedrag jonge vogels

Aangeboren/Aangeleerd

Leren

= aangeboren gedrag verfijnen = goed aanpassen aan omgeving = GROTERE OVERLEVINGSKANS!

• Inprenten
• Gewenning
• Trial and error
• Imitatie
• Conditioneren
• Inzicht

Inprenten

leren in een

gevoelige periode

Gewenning

Na herhaling een reactie (reflex) afleren, 

als de reactie niet nuttig blijkt te zijn.

Gewenning

Na herhaling een reactie (reflex) afleren, als de reactie niet nuttig blijkt te zijn.

Trial and error

Met vallen en opstaan; leren door te oefenen

Heet ook wel; proefondervindelijk leren

Imitatie

leren door na te doen

Conditioneren: Leren door belonen / straffen 

Oefening baart ........

Pavlov-reactie

door een geconditioneerd reflex veroorzaakt een kunstmatige prikkel een bepaald gedrag (respons) dat oorspronkelijk niet door die prikkel werd veroorzaakt

Inzicht

Door ervaringen uit het verleden op een andere wijze te combineren vindt een organisme een oplossing van een probleem in een nieuwe situatie

Samenvatting

• Gewenning: door herhaling afleren van (niet nuttige) reflex
• Inprenten: leren in een gevoelige periode
• (Operant) conditioneren: laten toe- of afnemen van bepaald gedrag door beloning of straf.
• Trial and error (oefenen): operant conditioneren in natuurlijke situatie
• Imitatie: nadoen 

INZICHT: LEREN DOOR NADENKEN...

Dit schaap heeft zijn manier van bewegen aangeleerd door ....

Zebravink-mannetjes kiezen voor partners die lijken op het vrouwtje dat ze opgevoed heeft. Ze hebben in het nest geleerd wat aantrekkelijke kenmerken zijn. Deze vorm van leren is:

Is in het vorige filmpje sprake van leren (zo ja, welke vorm), of inzicht? Verklaar je antwoord.

De opdrachten

Sta je gemiddeld op je eindlijst een 6.5 of hoger

Maken + nakijken opdr. 4, 6, 9, 13, 14, 19, 22

Sta je gemiddeld op je eindlijst lager dan een 6.5

Maken + nakijken opdr. 4, 6, 7, 9, 12, 14, 17, 19, 22