Par. 3.1 Handel en kolonialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Huiswerk controlen en bespreken

Werkboek blz. 92 opdrachten 1, 2 en 3. 

nos.nl

Studiewijzer

29/08 Par. 3.1 Handel en kolonialisme

03/09 Par. 3.1 Handel en kolonialisme

05/09 Par. 3.1 Handel en kolonialisme

10/09 Par. 3.1 Handel en kolonialisme

12/09 Par. 3.2 Nationalisme en dekolonisatie

17/09 Par. 3.2 Nationalisme en dekolonisatie

19/09 Par. 3.2 Nationalisme en dekolonisatie

24/09 SO par. 3.1 en 3.2

26/09 Par. 3.3 Gelijkwaardige staten

01/10 Par. 3.3 Gelijkwaardige staten

03/10 Par. 3.3 Gelijkwaardige staten

08/10 Par 3.4 De wereld van Tjalie Robinson

10/10 Extra 

15/10 Organisatiedag

TOETSWEEK PERIODE 1

H3

Programma

1. Huiswerk bespreken 

2. Uitleg par. 3.1 

3. Opdrachten maken en bespreken

4. Leerdoelen antwoorden

5. Afsluiten

Tijd over? Filmpje afkijken!

Huiswerk par. 3.1 blz. 92-93 opdrachten 4, 5, 6 en 7.

Par. 3.1 Handel en kolonialisme

Leerdoelen:

• Hoe is de kolonie Nederlands-Indië ontstaan?
  
• Wat was het cultuurstelsel?
  
• Hoe werkte het cultuurstelsel en wat waren de gevolgen ervan?

1. Waarom zocht Nederland de route naar Indonesië?
2. In hoeverre was de reis van C. de Houtman succesvol?
3. Wat is standplaatsgebondenheid?
4. Waarom werd de VOC opgericht?
5. Welke rechten had de VOC?
6. Wat is een Gouverneur-generaal?
7. Hoe zette de VOC zijn handel neer?
8. Hoe is de kolonie Nederlands-Indië ontstaan?
9. Wat was het cultuurstelsel?
10. Hoe werkte het cultuurstelsel en wat waren de gevolgen ervan?
11. Wat was het modern imperialisme?
12. Hoe probeerde Nederland rond 1900 de Indonesische bevolking te helpen?
13. Hoe profiteerde Nederland van Nederlands-Indië tussen 1870 en 1942?

Nederlanders naar Indonesië

1596: Cornelis de Houtman bereikte Indonesië. 

Nederlanders ontdekte na de Portugezen en Engelse zelf de weg naar Oost-Indië (Zuid- en Zuidoost-Azië)

Waarom was een eigen route naar Indonesië belangrijk? 

• Specerijen (gedroogde kruiden die smaak aan het eten geven)

 

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

Indonesië

• was toen nog niet één land
• er woonden honderden volkeren en er werden vele talen gesproken. 
• Java was een landbouwstedelijke samenleving met bloeiende koninkrijken en steden. 

De VOC in Indonesië

• Er werden compagnieën opgericht om specerijen te halen. 

• In 1602 werden alle compagnieën één bedrijf, de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC).

• De VOC kreeg de monopolie op de handel in Azië: andere Nederlandse bedrijven mochten niet handelen in Azië.  

Standplaatsgebondenheid

• De mening van iemand kan beïnvloed worden door standplaatsgebondenheid 

Vorige les...

• De reis van Cornelis de Houtman en de nieuwe weg naar Oost-Indië. 
• Nederland was opzoek naar specerijen. 
• Java was een landbouwstedelijke samenleving.
• De vele compagnieën werden samengevoegd in één bedrijf: de VOC. 
• De VOC had de monopolie in Azië. 

De VOC in Azië

Mochten forten bouwen, oorlog voeren, gebieden veroveren en besturen. 

Het doel van de VOC was zo veel mogelijk winst maken. 

De gouverneur-generaal was de hoogste bestuurder in Indië. 

Jan Pieterszoon Coen

Gouverneur-generaal

Veroverde in 1619 de havenstad Jacatra (of Batavia, hoofdkwartier van Nederland).

• Van de 15.000 bewoners zijn er nog maar 1.000 over.
• De VOC stichtten daarna grote landbouwbedrijven die alleen nootmuskaat produceerden.
• Op deze plantages liet de VOC slaven uit India werken. 

Standplaatsgebondenheid: de manier hoe jij denkt is afhankelijk van de tijd en plaats waar je woont. 

Handelsposten van de VOC

• Langs de Aziatische kusten
• Vorsten werden met geweld gedwongen om zo'n handelspost toe te staan. 

In de 17e en 18e eeuw: grootste bedrijf ter wereld. Eerste multinationaal, maar het ging in 1799 failliet. 

De Republiek

Wordt het 

handelscentrum van Europa

Vorige les...

• De VOC hadden veel rechten in Indonesië, zoals forten bouwen, oorlog voeren, gebieden veroveren en besturen. Ze hadden de monopolie op de handel in Azië.
• De gouverneur-generaal was de hoogste bestuurder in Indië. 
• Jan Pieterszoon Coen stichten met geweld de handelspost in Batavia.
• De Republiek werd het handelscentrum van Europa.
• VOC groeidde uit tot het grooste bedrijf ter wereld, maar ging in 1799 failliet.
• Alle bezittingen van de VOC kwamen in handen van de Nederlandse staat. Vanaf nu spreken we over de kolonie Nederlands-Indië.

1799 Failliet 

Van de V.O.C. werden de bezittingen van de Nederlandse staat.

Je spreekt sindsdien van de kolonie

Nederlands-Indië.

Het onstaan van de kolonië

• Nederlands-Indië: in 1816 nam het Koninkrijk der Nederlanden de vroegere VOC-kolonies in Indonesië over. 
• Ze werden één kolonie met de naam Nederlands-Indië. 
• De gouverneur-generaal was de hoogste bestuurder.

Java-oorlog (1825–1830)

Het Koninklijk Nederlands-Indische Leger (KNIL) veroverde heel Java.

Het cultuurstelsel

systeem waarbij Javaanse boeren werden gedwongen koffie en andere tropische producten voor Nederland te verbouwen. (1830-1870)

Een nieuw bedrijf kreeg het monopolie om de tropische producten naar Europa te vervoeren en daar te verkopen: de Nederlandse Handel-Maatschappij

De gevolgen van het cultuurstelsel

• Nederland werd rijk.
• De inheemse bevolking leven in armoede en honger.

Er kwam kritiek vanuit Nederland.

Wie was Multatuli?

• Eduard Douwes Dekker
• Bestuursambtenaar in Nederlands-Indië.
• Schuilnaam Multatuli
• Boek: Max Havelaar: kritiek op het cultuurstelsel

Afschaffing van het cultuurstelsel

• 1870
• Markteconomie: ondernemers kregen vrij spel. 

Vorige les...

• Het cultuurstelsel: systeem waarbij Javaanse boeren werden gedwongen koffie en andere tropische producten te verbouwen (1830-1870).
• Gevolgen van het cultuurstelsel
• Multatuli en Max Havelaar

Rond 1700

Rond 1900

Wat valt op?

Nederlandse Modern Imperialisme

• Niet in Afrika, maar wel verovering van grote delen van Indonesië.
• Inheemse vorsten en edelen mochten blijven mits ze met de Nederlanders meewerkten. 

Lombok-oorlog 1894

• De vorsten op het eiland Lombok verzetten zich tegen de Nederlanders. 
• Het KNIL veroverde de hoofdplaats Tjakra Negara.
• Nederlanders kende geen genade.

• Ook in Aceh (Atjeh) in het noorden van Sumatra werd veel geweld gebruikt: Atjehoorlog (de sultan en het overgrote deel der Atjehers weigerden zich aan de Nederlanders te onderwerpen).

Hendrik Colijn heeft gezegd: "Ik heb negen vrouwen en drie kinderen, die genade vroegen, op een hoop moeten zetten en ze zo dood laten schieten". 

Colijn werd later minister-president van Nederland. 

Ethische politiek

• Politiek om de Indonesische bevolking ontwikkeling en welvaart te brengen (bouw van scholen, ziekenhuizen, wegen en vliegvelden. Spoorwegen werden aangelegd en havens voor moderne stoomschepen.
• De inheemse bevolking kreeg hoop om meer rijst te verbouwen. 

• Wie profiteerde hiervan?

Nederlandse ondernemers (vanaf 1870) 

Royal Dutch Shell: op Sumatra en Borneo werd olie gevonden. De oliemaatschappij Koninklijke Olie werd opgericht. In 1907 vormde dit bgrijf samen met het Britse Shell een van de grootste oliebedrijven ter wereld.

Ontelbaar andere producten...

Ondernemers lieten oerwoud kappen om rubber, palmolie en tabaksplantages aan te leggen.

Waarom heb je deze producten nodig?

Met de verkoop van deze producten werd een ander Brits-Nederlands bedrijf groot: Unilever. 

De merken van Unilever?

Dus: de motieven voor modern imperialisme

•Economisch:

•1) Grondstoffen

•2) Afzetmarkt

•Politiek:

•3) Machtsvertoon
•Cultureel

•4) Europese superioriteit

Opdrachten maken en bespreken

Werkboek blz. 94 opdracht 9 + blz. 108 opdracht 2.

10 minuten, daarna bespreken

Zelfstandig, zachtjes overleggen is toegestaan.

Eerder klaar? Antwoord de leerdoelen!

Leerdoelen antwoorden

1. Hoe is de kolonie Nederlands-Indië ontstaan?
   
2. Wat was het cultuurstelsel?
   
3. Hoe werkte het cultuurstelsel en wat waren de gevolgen ervan?

Wat heb je vandaag geleerd?