4H 7.3 functies van gedrag en 7.4 voortplantingsgedrag en 7.5 alleen of in een groep

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

hoe werkt deze 'les op afstand'

1. zorg ervoor dat je voordat je start de paragrafen hebt gelezen

2. lees de leerdoelen en succescriteria

3. bekijk alle uitlegdia's en uitlegvideo's

4. controleer jezelf door de vragen en oefeningen tussendoor te doen

5. maak aan het einde de verwerkingopdrachten en controleer of je de leerdoelen hebt behaald (voldoe je aan de succescriteria)

6. nog niet behaald = terug naar de stof/ uitlegvideo's en/of zoek hulp

H7 GEDRAG

7.3 leerdoelen

Ik kan

• uitleggen wat de functie is van gedrag
• uitleggen waaruit overlevingsgedrag bestaat en voorbeelden noemen en herkennen
• uitleggen waaruit territoriumgedrag bestaat en voorbeelden noemen en herkennen

succescriteria

• je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: voedselzoekgedrag, territoriumgedrag
  


• je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen
• je kunt de (examen)vragen over dit onderwerp goed (bijna foutloos) maken

functies van gedrag

Gedrag bestaat uit een verzameling gedragssystemen. 

' Ze zorgen ervoor dat het dier zich kan handhaven in zijn omgeving en regelen bovendien de onderlinge verhoudingen in groepen.' 

overleven

Biologisch gezien nog belangrijker dan zorgen voor nageslacht.

Belangrijke gedragssystemen hierbij

- voedselzoekgedrag (jachtgedrag, maar ook trekgedrag waarbij kuddes op zoek gaan naar voedselrijke gebieden)

- poetsgedrag (lichaam vrij houden van parasieten of veren waterdicht houden zodat je als eend goed blijft drijven)

https:

territoriumgedrag

veel soorten hebben een territorium

territorium = voedsel en ruimte voor voortplanting

gedragssysteem territoriumgedrag:

- afbakenen

- verdedigen

- indringers aanvallen

Wat is jouw territorium?

Heb jij een vaste plek waar je pauze houdt? Zo ja, welke gedragselementen vertoon jij om deze plek te 'behouden'?

aan de slag

Maak een begrippenlijst van 7.3

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 

7.4 leerdoelen

Ik kan

• uitleggen wat voortplantingsgedrag is en voorbeelden noemen en herkennen

succescriteria

• je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: voortplantingsgedrag, balts, broedzorg
  


• je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen
• je kunt de (examen)vragen over dit onderwerp goed (bijna foutloos) maken

voortplantingsgedrag

Is een vorm van sociaal gedrag (gedrag waarbij een dier te maken heeft met soortgenoten)

bestaat uit gedrag waarbij de partner wordt gevonden (balts) en het gedrag om nakomelingen te krijgen en te verzorgen

balts

Gedragsketens die leiden tot de paring

Patroon balts ligt vast.

Houdt 1 van beide partners zich er niet aan, dan gaat het mis.

Ritueel = vast patroon handelingen

Iedere handeling is een prikkel voor de ander. De respons daarop is op zijn beurt weer een prikkel. 

De 'balts' bij mensen is zowel biologisch als cultureel bepaald.

broedzorg

Bij dit gedragssysteem hoort o.a. het zoeken van voedsel voor de jongen en het voeren van de jongen.

aan de slag

Maak een begrippenlijst van 7.4

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 

7.5 leerdoelen

Ik kan

• uitleggen wat een solitaire en sociale leefwijze inhoudt, de voor- en de nadelen noemen, voorbeelden noemen en herkennen.

succescriteria

• je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: solitaire leefwijze, sociale leefwijze, dominant gedrag, onderworpen gedrag, rangorde/ pikorde. 
  


• je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen
• je kunt de (examen)vragen over dit onderwerp goed (bijna foutloos) maken

solitaire leefwijze

Ze leven alleen, alleen contact met soortgenoten in verband met de voortplanting.

Lastig te zien in het wild omdat ze maar alleen zijn en zich meestal goed verstoppen uit bescherming (ze hebben niet de bescherming van de groep).

sociale leefwijze

dieren die in groepen samenleven

nadelen

• voedsel delen met je groepsgenoten;
  
• grotere kans op het oplopen van ziekte of parasiet
  
• erop vertrouwen dat je groepsgenoten je niet bedriegen (bijvoorbeeld hun eieren in jouw nest leggen,  of paren met jouw partner).
  

voordelen

• samen beter je jongen beschermen
  
• predator eerder opgemerkt en kan door een groep beter verjaagd worden dan door een individu
  
• voor sommige soorten voedsel kun je samenwerken
  

rangorde

Rangorde = ieder groepslid heeft een bepaalde positie.

Vaak één leider die alles bepaald, met alle vrouwtjes paart maar ook de groep beschermd.

D.m.v. dominant gedrag en onderworpen gedrag (tegenovergestelde van dominant) is de rangorde duidelijk. Dit voorkomt gevechten.

Dieren kunnen soms opklimmen of zakken in de rangorde. 

Bij kippen noem je het een pikorde. 

aan de slag

Maak een begrippenlijst van 7.5

Maak de toetsvragen over 7.3 t/m 7.5 en kijk deze na

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen.