1.3 Communicatie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Sleutelprikkel

Een bijzondere soort prikkel is een sleutelprikkel. 

Deze prikkel veroorzaakt altijd een bepaald gedrag!

Experiment Pikgedrag 

Meeuw braakt voedsel op als het kuiken naar de rode vlek op de snavel vlek pikt. Is de rode snavelvlek een sleutelprikkel voor het pikgedrag van meeuwenjongen? 

Conclusie experiment

Rode snavel vlek = sleutelprikkel

want, met rode vlek pikken de kuikens altijd! 

Zonder vlek op de snavel pikken de kuikens veel minder, ze worden niet geprikkeld tot een pikreactie!

1.3 Communicatie 

Leerdoelen 1.3

Je kunt het belang van signalen bij communicatie toelichten

Je kunt uitleggen wat ritueel gedrag is

Je kunt de verschillende typen van conflictgedrag herkennen

Weet jij welk signaal er wordt gegeven?

Ritueel gedrag

* tussen soortgenoten

* signalen en daaropvolgend gedrag in min of meer vaste        volgorde

* b.v. baltsgedrag (voortplantingsgedrag) of begroetingsgedrag. 

Baltsgedrag

Doel: voortplanten met eigen soort, ze zijn soortspecifiek. 

Door balts neemt motivatie voor paring (voortplantingsdrang) toe en agressie tussen partners verminderd. Dit agressie-gedrag is terug te zien in balts door afwisselend aanvallen en vluchten (voorbeeld de zigzagdans van Stekelbaarsjes). 

Ook voedingsgedrag bij balts zichtbaar, bv. eten geven aan partner.

Goed of fout: Door baltsgedrag wordt de persoonlijke ruimte verkleint zodat er eerder bereidheid is om te paren

1. goed
2. fout

Territoriumgedrag

• Door een territorium te vormen wordt een zekere hoeveelheid voedsel of ruimte veiliggesteld
• Territorium vermindert conflicten tussen soortgenoten
• Mannetje verdedigt het gebied tegen binnendringende soortgenoten
• Dreiggedrag op de grens

Een kolibri (vogel) kan op verschillende manieren laten zien dat een stukje grond zijn territorium is. Noem twee mogelijk manieren (2 antwoorden kiezen)

1. Zingen
2. Slapen
3. Dreigen
4. Eten

Rangorde

• Imponeergedrag: zich zo groot en indrukwekkend mogelijk maken. Vaak door dominant mannetje
• Verzoeningsgedrag staat vaak tegenover het dreiggedrag van dominante mannetje: een signaal dat de agressie van dominante mannetje doet afnemen

Conflict gedrag

Tegenstrijdige prikkels die om een reactie vragen:

• Ambivalent gedrag: afwisselen van gedrag van verschillende gedragssystemen
• Omgericht gedrag: agressief gedrag op iets/iemand afreageren
• Overspronggedrag: gedrag dat niet in de situatie past

0

24. Twee soorten gedrag zijn: baltsgedrag en territoriumgedrag.

Tot welk soort gedrag behoort het kwaken van de kikkers zoals in de tekst beschreven wordt?

1. Alleen tot baltsgedrag
2. Alleen tot territoriumgedrag
3. Zowel baltsgedrag als territoriumgedrag