Schrijfstijl 4H: Samentrekking

Schrijfstijl 4H

Herhaling: samentrekking in zinnen

Samentrekking

Bij een samentrekking kies je ervoor delen van woorden, woordgroepen of zinnen weg te laten in plaats van ze telkens te herhalen. Voorbeelden zijn land- en tuinbouw, oude en nieuwe boeken en hoofd- en kleine letters.

Samentrekking in zinnen

Je kunt in een samengestelde zin woorden weglaten die dezelfde grammaticale functie hebben. 

Bijvoorbeeld: Ik ga naar huis en (ik ga) daarna naar voetbal. 

> 'Ik' kun je weglaten omdat het in beide zinsdelen onderwerp is

> 'ga' kun je weglaten omdat het in beide zinsdelen de persoonsvorm is

Is de volgende zin grammaticaal goed of fout: 'Hij houdt van lezen en zij van schilderen.'

1. goed
2. fout

Wat is een voorbeeld van

een goede samentrekking in een zin?

1. De kat eet vis en de hond vlees.
2. Vrachtwagens moeten zich aan regels houden en gelden ook voor auto’s.

Uitleg

De kat eet vis en de hond [eet] vlees. 

> 'eet' is persoonsvorm in zinsdeel 1 (groen) én zinsdeel 2 (oranje). 'Eet' kun je dus weglaten

Uitleg

Vrachtwagens moeten zich aan regels houden en [vrachtwagens] gelden ook voor auto’s.

> in zinsdeel 1 (groen) is 'vrachtwagens' het onderwerp

> in zinsdeel 2 is het onderwerp weggelaten

> als je het onderwerp van zinsdeel 1 invult bij zinsdeel 2 krijg je

 een onzin-zin!

Is de volgende zin grammaticaal goed of fout: 'Hij heeft een diploma en daar hard voor gewerkt.'

1. goed
2. fout

Uitleg

Hij heeft een diploma en [hij heeft] daar hard voor gewerkt.

> 'hij' is onderwerp in beide zinsdelen en kan dus worden weggelaten

> 'heeft' is een zelfstandig werkwoord in zinsdeel 1 (groen), maar 'heeft' is een hulpwerkwoord in zinsdeel 2 (oranje). 'Heeft' kan dus niet worden weggelaten.

Samentrekking in zinnen

De woorden die je weglaat moeten in beide zinsdelen ook op dezelfde plek in de zin staan: vóór of achter de persoonsvorm.

Is de volgende zin goed samengetrokken?

'Eerst meld je je bij de docent en gaat daarna de toets maken.'

1. Ja
2. Nee

Uitleg

'Eerst meld je je bij de docent en [je] gaat daarna de toets maken.'

> 'je' staat in zinsdeel 1 (groen) ná de persoonsvorm ('meld')

> 'je' staat in zinsdeel 2 (oranje) vóór de persoonsvorm ('gaat')

DUS: je kan 'je' niet weglaten

Is deze zin goed samengetrokken?

'Gisteren vertrok hij naar Amerika en is nu al op zijn hotelkamer.'

1. Ja
2. Nee

Uitleg

'Gisteren vertrok hij naar Amerika en [hij] is nu al op zijn hotelkamer.'

> 'hij' staat in zinsdeel 1 (groen) ná de persoonsvorm ('vertrok')

> 'hij' staat in zinsdeel 2 (oranje) vóór de persoonsvorm ('is')

DUS: je kan 'hij' niet weglaten

Wat is een voorbeeld van een correct samengetrokken zin?

1. Zij huppelden vrolijk vooruit en verkenden alvast het bos.
2. De kleuters hadden veel lol en gespeeld.

Wat is er weggelaten (samengetrokken) in deze zin: ‘Wij hebben onze doelen gehaald en zij bijna.’