Transport en afweer B1

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Bloed

Thema 13: 'transport en afweer'

Basisstof 1

Waar gaat dit thema over

B1 Bloed

B2 Bloedsomloop en bloedvaten

B3 Het hart

B4 Hart - en vaatziekten

B5 Weefselvloeistof en lymfe

B6 afweer

B7 Transplantaties en bloedtransfusies

(verdieping B8 en B9)

Leerdoel vandaag

Je kunt de bestanddelen van bloed noemen met hun kenmerken en functies

(teken mee met de 3 typen bloedcellen en schrijf erbij: de kenmerken en functies)

samenstelling bloed

Bloedplasma

• Bloed bestaat voor 55% uit bloedplasma
• In het bloedplasma zitten eiwitten (fibrinogeen) (7%)
• Het bloedplasma vervoert veel stofjes (voedingsstoffen, koolstofdioxide, afvalstoffen) 
• Zorgt voor warmte verspreiding

Rood Beenmerg

De rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes worden gevormd in het rode beenmerg.

Dit is sponsachtig materiaal in de holtes van botten (wervels, platte beenderen en uiteinden pijpbeenderen).

Er is ook geel beenmerg, hierin zitten vooral veel vetcellen.

Doorsnede van de kop van een dijbeen met daarin rood beenmerg. Het gele in het midden van het rode beenmerg is het gele beenmerg.

Rood beenmerg

De rode bloedcellen worden na ongeveer 4 maanden afgebroken door  lever en de milt

Witte bloedcellen en bloedplaatjes worden ook afgebroken door lever en milt

Bloedcellen hebben een beperkte levensduur. Rode bloedcellen leven 120 dagen, witte bloedcellen twee en bloedplaatjes tien dagen. Het lichaam breekt de cellen zelf af en vervangt ze door nieuwe. Per dag maakt ons lichaam wel 200 miljard cellen aan.

Rode bloedcellen

• meeste bloedcellen zijn de rode bloedcellen
  (5 miljoen rode bloedcellen per kubieke millimeter)
• Rode bloedcellen vervoeren zuurstof.
• Rode bloedcellen hebben geen celkern
  
• In rode bloedcellen zit hemoglobine.
  

Your turn

Teken rode bloedcel en schrijf erbij: de kenmerken en functie

Hemoglobine 

• Hemoglobine: rode kleurstof in  rode bloedcellen
  
• In hemoglobine zit ijzer
• Zuurstof hecht aan het ijzer in hemoglobine

Witte bloedcellen

• Hebben wel een celkern.
• Hebben geen vaste vorm.
• 3 type witte bloedcellen:

       *Witte bloedcellen die         

        ziekteverwekkers insluiten.

      *En witte bloedcellen die     

        antistoffen produceren. 

      *Witte bloedcellen die dode 

        celresten opruimen

Your turn

Teken een witte bloedcel en schrijf erbij de kenmerken en functie

0

Leukemie(Beenmergkanker)

In het beenmerg kan leukemie ontstaan. 

Dit is een ziekte waarbij heel veel onrijpe witte bloedcellen worden gevormd. De witte bloedcellen functioneren niet goed. 

Het lichaam is daardoor niet goed beschermd tegen infecties. Bij leukemie worden er ook minder rode bloedcellen en bloedplaatjes gevormd. 

Leukemie is een vorm van kanker.

leukemie: te veel witte onrijpe, 

te weinig andere type cellen

Bloedplaatjes

• Zorgen dat wondjes dichtgaan

1. Bloedvat gaat stuk (au!)

2. Er komt een stof uit het bloedplasma vrij ->  fibrinogeen

3. Fibrinogeen verandert in fibrinedraden.

4. Er ontstaat een netwerk van fibrinedraden

5. Rode bloedcellen blijven vastzitten en verstoppen de wond.

Your turn

Teken bloedplaatjes en schrijf erbij de kenmerken en functie

Bloedplaatjes

leerdoel check

Kun je de bestanddelen van bloed noemen met hun kenmerken en functies?