Zinsontleden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo, havo
• Leerjaar 1,2

Zinsontleding herhaling

Geef de persoonsvorm van de volgende zinnen.

Wat is de persoonsvorm?
'Waarom wandelt Elise de avondvierdaagse?'

1. Waarom
2. wandelt
3. Elise
4. avondvierdaagse

Wat is de persoonsvorm?
'Sam is vandaag tot 14:05 uur naar school geweest.'

1. Sam
2. vandaag
3. is
4. geweest

Wat is de persoonsvorm?
'Wie heeft er een pizza gegeten?'

1. Wie
2. heeft
3. een pizza
4. gegeten

Wat is de persoonsvorm?
'Soms rijdt mijn broertje door een rood verkeerslicht.'

1. Mijn broertje
2. door
3. een rood verkeerslicht
4. rijdt

Persoonsvorm

Persoonsvorm

1. De tijdproef

2. De vraagproef

3. Enkelvoud/meervoud

Wat is het onderwerp?
'De bal vloog door het raam.'

1. De bal
2. Het raam
3. Vloog
4. Er zit geen onderwerp in deze zin.

Wat is het onderwerp?
'Samen met Jan ben ik gaan zwemmen.'

1. Jan
2. Ik
3. Samen met Jan
4. Er zit geen onderwerp in deze zin.

Wat is het onderwerp?
'Susan gaf Lies een cadeautje.'

1. Lies
2. een cadeautje
3. Susan
4. Er zit geen onderwerp in deze zin.

Onderwerp

Onderwerp

Vind eerst de persoonsvorm.

Daarna stel je de vraag: Wie (of wat) + persoonsvorm?

Werkwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in een zin vormen samen het werkwoordelijk gezegde.

Bij scheidbare werkwoorden horen alle stukjes van het werkwoord bij het werkwoordelijk gezegde.

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
'Zal Simone zondag haar verjaardag vieren?'

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
'Ik eet een banaan.'

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
'Josefien heeft een fiets gestolen.'

Lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp

Stel de vraag: wie (of wat) + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Het antwoord op die vraag is het lijdend voorwerp.

Wat is het lijdend voorwerp?
'De jongens gooiden sneeuwballen op het schoolplein.'

1. De jongens
2. sneeuwballen
3. het schoolplein
4. Er is geen lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp?
'Razend gooide de leraar een krijtje door het lokaal.'

1. Razend
2. de leraar
3. een krijtje
4. het lokaal

Wat is het lijdend voorwerp?
'Peter heeft gisteren zijn scooterrijbewijs gehaald.'

1. Peter
2. gisteren
3. zijn scooterrijbewijs
4. Er is geen lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp?
'Hij heeft de buren uitgenodigd voor het feest.'

1. Hij
2. de buren
3. uitgenodigd
4. het feest

Naamwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde (ng) zegt wat iemand of iets is (of wordt of blijft). Het ng bestaat uit een of meer werkwoorden en een zelfstandig of bijvoeglijk naamwoord.

Naamwoordelijk gezegde

Dit jaar / is / Alinde / opnieuw / keepster.

doet Alinde iets of is zij iets?

Zij is keepster, dus ng.

Wat + persoonsvorm + onderwerp + overige ww.

Wat is Alinde? : keepster - ng: is [keepster]

Naamwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk deel en een Naamwoordelijk deel.

Werkwoordelijk deel = alle werkwoorden.

Belangrijkste is vorm van een koppelwerkwoord: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.

Naamwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk deel en een Naamwoordelijk deel.

Naamwoordelijk deel = zelfstandig of bijvoeglijk naamwoord.

Koppelwerkwoord koppelt die eigenschap aan het onderwerp.

Dit jaar is Alinde opnieuw keepster.

Zelfstandig of koppelwerkwoord

Eén werkwoord in de zin (pv) dat kan dat een zelfstandig of een koppelwerkwoord zijn.

Zijn, worden, blijven, blijken, lijken of schijnen, heten, dunken, voorkomen? Dan is dit een kww.

Ander ww? Dan is het een zelfstandig ww.

Zelfstandig of koppelwerkwoord

Meer dan één werkwoord in de zin? Dan komt daar een hulpwerkwoord in voor. Ze 'helpen' het gezegde te maken.

Het zelfstandig of koppelww staat dan meestal achterin de zin.

Ruud is vroeger een geweldige voetballer geweest.

Naamwoordelijk gezegde

De leerling is boos geworden.

De leerling / is / boos / geworden.

hulpwerkwoord + koppelwerkwoord

Wat is de leerling geworden? 

ng: is [boos] geworden.

Naamwoordelijk gezegde

Zij heeft hard gewerkt.

Naamwoordelijk gezegde

Zij wil gaan slapen.

Naamwoordelijk gezegde

Later wordt Katrien slaapspecialist.

Naamwoordelijk gezegde

De leerling is boos geworden.

Naamwoordelijk gezegde

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

Meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Stel de vraag: Aan (of voor) wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

Het antwoord op die vraag is het meewerkend voorwerp.

Wat is het meewerkend voorwerp?
'Johan gaf zijn vriendin een nieuw horloge.'

1. Johan
2. een nieuw horloge
3. zijn vriendin
4. gaf

Wat is het meewerkend voorwerp?
'Bram schonk een glas cola voor Rik in.'

1. Bram
2. voor Rik
3. in
4. een glas cola

Wat is het meewerkend voorwerp?
'De boekhandelaar heeft hem dat boek voor niets gegeven.'

1. hem
2. De boekhandelaar
3. voor niets
4. dat boek

Vragen?

Ik zal de oefenvragen uitdelen. Als je daar nog niet mee klaar was, kun je die afmaken en ik zet de antwoorden op Teams.

Einde les

Leg uit hoe je de persoonsvorm in een zin kunt vinden.

Hoe kun je het onderwerp in de zin vinden?

Wat is het werkwoordelijke gezegde?

Hoe kun je het lijdend voorwerp vinden?

Welke vraag kun je stellen om het meewerkend voorwerp te vinden?