H1 Het persoonlijk referentiekader

• Psychologie & Sociologie
• Secundair onderwijs

Inleiding

Bekijk de eerste pagina van het hoofdstuk... p6

• Voor wie is dit herkenbaar?
  
• Welke gelijkaardige ervaringen heb je zelf al meegemaakt met ouders/grootouders?
  
• Wie heeft al ondervonden dat ouders/grootouders jou niet begrijpen?
  
• Hoe zou dat komen?
• …

1. Gekleurde bril p.7

Oef.1 p.7

Hoe zou jij reageren in deze situaties? 

Motiveer telkens je antwoord.

• Vul individueel in + bespreek na in groepjes van 4.
• Verschillende meningen gevonden?

2. Referentiekader in de praktijk p.8

Definitie 'Referentiekader' = geheel van persoonlijke waarden, normen, opvattingen, overtuigingen, kennis en ervaringen dat we tijdens ons leven opbouwen

• manier waarop je kijkt naar je omgeving en naar de anderen
• spelen een rol bij de waarneming en beoordeling van onze omgeving

Zijn jullie gevaccineerd tegen het coronavirus?

Ja, meermaals

Ja, 1 keer

Neen

2. Referentiekader in de praktijk p.8

• Oef.2 p.8
  

1. Iedereen gevaccineerd --> Kunnen jullie bedenken waarom iemand dat niet zou doen?
2. Niet iedereen is gevaccineerd of slechts 1 keer --> Waarom?

• Oef.3 p.8-9
  

Lees het artikel op p.9 en los vraag 3 op p.8 op.

Zoek een voorbeeld van verschil in referentiekader in jouw persoonlijke leefwereld:

Bv. kindje weent in de supermarkt - ongehoorzaam of drukke dag na school?

2. Referentiekader in de praktijk p.8-9

Zoek een voorbeeld van verschil in referentiekader in jouw persoonlijke leefwereld:

Bv. kindje weent in de supermarkt - ongehoorzaam of drukke dag na school?

2. Referentiekader in de praktijk

Oefening (niet in cursus):

Zoek een verschillende opvatting tussen 2 personen over iets in je eigen leefwereld, waarin ons persoonlijke referentiekader duidelijk ons gedrag stuurt.

Bv. klein kindje huilt hard in een supermarkt - ongehoorzaamheid / overprikkeld na schooldag

Zoek een voorbeeld van verschil in referentiekader in jouw persoonlijke leefwereld:

Bv. kindje weent in de supermarkt - ongehoorzaam of drukke dag na school?

2. Referentiekader in de praktijk p.9-10

Oef.4 p.9-10

Programma: Reizen Waes

Aflevering: roadtrip Verenigde Staten - Amish gemeenschap

Opdracht op p.10 reeds bekijken en tijdens fragment invullen

Zoek een voorbeeld van verschil in referentiekader in jouw persoonlijke leefwereld:

Bv. kindje weent in de supermarkt - ongehoorzaam of drukke dag na school?

onderwijs.hetarchief.be

2. Referentiekader in de praktijk p.10

Referentiekader Amish-populatie

waarden	religiositeit
	soberheid

normen	geen moderne technologie : paard en kar
	sobere kledij : geen rits, enkel knopen
	bidden voor het eten, naar de mis gaan

2. Referentiekader in de praktijk p.10

opvattingen &	geloof is belangrijk
overtuigingen	geen afbeeldingen, foto's / filmen
	gas ipv elektriciteit
	krant => meer bewust van de wereld
	paard en koets ipv auto
	als kind geen Amish => verhuizen

2. Referentiekader in de praktijk p.10

Kennis	apart systeem wassen
	geleerd om vooruit te plannen

ervaringen

contract ervaren met kindertijd (leven als gewone Amerikanen : veel prikkels, daarna terug rustiger leven

3. Beïnvloedende factoren p.12

Extra vraag (niet in cursus) : Wie/wat heeft invloed op jouw persoonlijke referentiekader ? 

• Individuele factoren
• Maatschappelijke factoren 
• Tijdsgeest

   

3. Beïnvloedende factoren p.12

oef.5 p.11

1. Lees het artikel over CR7
2. Welke individuele factor bepaalt het referentiekader van CR7?
3. Motivatie => Cristiano wil anderen helpen 

3. Beïnvloedende factoren p.11

Extra vragen bij oef 5 :

1.  Wat vind jij van de beweegredenen van Ronaldo? 
2. Wat kunnen nog meer redenen zijn dat mensen bloed gaan geven? 
3. Doe jij soms iets belangeloos voor iemand anders? Of kun jij nog andere activiteiten opsommen?
4. Is dit altijd onder invloed van motivatie?

3. Beïnvloedende factoren p.10

3.1 Individuele factoren ~ referentiekader
Onze kijk op de wereld en ons gedrag is afhankelijk van persoonlijke factoren, bvb :

emoties	zelfbeeld
motivatie	geheugen
persoonlijkheid	ziekte/beperking

3. Beïnvloedende factoren p.11

Extra vragen : 

• Wat herinner jij je nog van het begin van corona?
  
• Wat zou je nu onmiddellijk doen als er terug zorgen worden gemaakt in de media/omgeving rond een virus?
• Wat is je allereerste herinnering? Probeer daar de details eens van te vertellen...                  (sidenote : infantiele amnesie)

3. Beïnvloedende factoren p.11

Geheugen

opslag vroegere ervaringen => invloed op hoe we de wereld zien en op ons handelen. 

maar kritiek: herinneringen... (document : woordenlijst)

1.  ... worden na verloop van tijd minder scherp
2. ... voortdurend herwerkt ifv meest nuttige op dat moment
3. geheugen is manipuleerbaar (crashing memory test)

onderwijs.hetarchief.be

3. Beïnvloedende factoren p.12

• Ook getest op mensen (fragment boek) : geheugen puzzel
• Crashing memory test = vragenlijst -> suggereren tv-beelden -> pp herinneren beelden, maar is niet op tv geweest
• Elizabeth Loftus -> foto's Amerikaanse presidenten : verzonnen => misinformation-effect : suggestie vragen

3. Beïnvloedende factoren p.12

oef. 6 p.12

Hoe beïnvloeden de volgende factoren het referentiekader van :

1. Tessa => zelfbeeld ?
   
2. Joran => emotie?

3. Beïnvloedende factoren p.12

3.2 Maatschappelijke factoren ~ 3.2.1 Opvoeding en onderwijs

Oef 7 p.12 : socialisatie

Oef 8 p12 : primaire ~ secundaire ~ tertiaire

Oef 9 p12 : 

3. Beïnvloedende factoren p.13

Oef10 p13 : Herhaling ~> plaats de termen op juiste plaats

• exosysteem
• mesosysteem
• microsysteem
• macrosysteem

3. Beïnvloedende factoren p.13

3.2.2 Het bio-ecologisch model

Urie Bronfenbrenner

systemen

omgevingsinvloeden

hoe dichter de laag bij individu,

hoe directer de invloed 

3. Beïnvloedende factoren p.13

Oef 11 p13 : Los eerst individueel op 

1. Micro : dichtst bij persoon ~ direct contact ~ meeste invloed
2. Macro : maatschappij / cultuur
3. Meso : direct en indirect contact + reacties/relaties
4. Exo : geen invloed op omgeving

Oef 12 p14 : Zoek nu zelf een concreet voorbeeld op eigen referentiekader + daarna klassikaal bespreken

3. Beïnvloedende factoren p.14

3.2.3 Media

Extra vraag : Maak eens klassikaal een schatting van het procentueel aandeel van de moslimgemeenschap in België.

Zoek daarna op wat het werkelijke procentuele aandeel van de moslimgemeenschap in ons land is.

3. Beïnvloedende factoren p.14

Media : vaak eenzijdige berichtgeving beïnvloedt ons persoonlijke referentiekader. 

Oef 13 p14 : bekijk de grafiek en los daarna de vragen op op p 15

3. Beïnvloedende factoren p.15

• Hoeveel %? 7 %
• Hoeveel % inschatting? 24 %
• Welke conclusie? bijna overal denken we dat er 4 tot 5 keer meer moslims aanwezig zijn dan in werkelijkheid
• Welk land hoogst? Frankrijk
• Welk land overschatting? V.S. 

3. Beïnvloedende factoren p.15

Waarom wordt aantal moslims overschat?

Oef 14 p15 vaccinatietwijfel ~> meerkeuze vaccinatie klas : bijna iedereen meermaals, soms ook 1 of niet. 

Franstalig België veel twijfel, waarom? => invloed media

        

3. Beïnvloedende factoren p.15

Invloed media 

• traditionele media + sociale media => complotdenken

Extra vragen : 

• Kan je voorbeelden geven van complotdenken?
• Leeft dat bij jullie in de omgeving? Kennen jullie mensen die in bepaalde complottheorieën geloven?
• Wat is jullie standpunt hierover?

3. Beïnvloedende factoren p.16

oef 15 p16 : Lees eerst de vragen in stilte en bekijk daarna het fragment van Pano en beantwoord de vragen.

• Kim gebruikt internet en sociale media / Frank vnl televisie.
• Kim gaat op haar gevoel af.
• als iedereen willekeurig filmpjes post + verhalen errond vertelt => dan kan juistheid informatie kan niet gegarandeerd worden.

3. Beïnvloedende factoren p.16

• Fake news? Als 1 bericht meerder keren wordt geplaatst in bv een FB-groep, kan dit wijzen op aangestuurd gedrag
• Nathalie Van Raemdonck : infodemic => mensen zitten met twijfels -> invullen                               => waakzaam blijven!

3. Beïnvloedende factoren p.16

Extra vraag : Wat is BLM? Waarvoor staat deze term? Wat is de tegenhanger? Hoe staan jullie tegenover deze groeperingen?

Oef 16 p16 : Lees de tekst en beantwoord de 2 vragen op  p17

• Door lastercampagne bestaat kans dat info voor waar wordt aangenomen. Deze kennis wordt dan deel van hun referentiekader dat ze gebruiken om wereld te interpreteren.

3. Beïnvloedende factoren p.17

concreet voorbeeld uit tekst :

• Politicus Dries Van Langenhove dacht dat een vals bericht waar was en sprak zijn verontwaardiging over de inhoud uit.

Extra opdracht : Literatuurstudie => ga zelf op zoek naar een aantal vb waarbij (sociale) media ons referentiekader beïnvloedt. (zie HT)

3. Beïnvloedende factoren p.18

3.3 Tijdsgeest

intro (10'08") : Jeroen Leenders, Strafbare 80's : https://www.youtube.com/watch?v=8nMe1r5LEHA 

Oef 17 p18: Bronnenonderzoek => lees de tekstjes en beantwoord de vragen

3. Beïnvloedende factoren p.18

Tekst 1 : Alcohol  ~ verkeer

• Vroeger geen probleem alcohol in het verkeer
• Vandaag alcohol in het verkeer kan niet
• Waarde = veiligheid
• BOB-campagnes tijdens eindejaarsperiode of borden/banners overheid langs de weg

3. Beïnvloedende factoren p.19

Tekst 2 : Vrouwelijke atleten ~ Olympische spelen

• Vroeger werden vrouwen niet geacht om te sporten
• Vandaag hebben vrouwen evenveel rechten om te sporten
• Waarde = gelijkheid
• Atletes worden door de overheid ingezet in sensibiliseringscampagnes. Mannen en vrouwen krijgen zelfde prijzengeld

3. Beïnvloedende factoren p.20

Oef 18 p20 : Zoek zelf een voorbeeld van hoe de tijdsgeest je referentiekader beïnvloedt.

Oef 19 p20 : Kijk terug naar de situaties in oef 1 ~> kies 1 situatie en geef aan welke factoren een rol speelden en spelen bij jouw reactie. We bespreken dit daarna klassikaal

4. Impact op interacties p.21

Hoe reageer jij naar oudere mensen toe? Welke waarden zijn belangrijk op school? Wat doe je als je ruzie hebt met je beste vriend(in)? ... 

• Ons referentiekader bepaalt ons gedrag en interacties. 
• Oef 20 p21 : Kan je nog voorbeelden geven die aantonen dat ons referentiekader ons gedrag bepaalt?

4. Impact op interacties p.21

Tekst Berger : ultra-orthodoxe Jood => wilde vrouwen geen hand geven.

=> druist in tegen Belgische grondrechten en fundamentele gelijkheid tussen mannen en vrouwen

=> gedrag Berger = regels van zijn geloof + respect voor zijn vrouw

4. Impact op interacties p.21

Wat vind jij van berichten over rellen in grootsteden? Hoe zouden deze tot stand komen? Welke partijen zijn meestal betrokken en hoe staan deze tegenover elkaar?

Oef 21 p21 : Lees in stilte artikel over interacties jongeren vs politie in Brussel en beantwoord daarna de vragen. Nadien overlopen we de antwoorden klassikaal

4. Impact op interacties p.22

• De politie is met enorme macht aanwezig + de jongeren willen zich afreageren.
• De agenten hebben het gevoel de pispaal te zijn + ze voelen zich bedreigd door de jongeren.
• Door duidelijk te communiceren kan politieman Xavier een verklaring voor zijn blik geven. Hamza kan zodoende zijn referentiekader aanpassen : Xavier valt mee.