NK 6.2 + UL 6.3 (+6.4)

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

1. Op welke (2)  manieren verdwijnt er energie uit de voedselketen?

2. Wat voor type piramide is afbeelding a? 

3. Wat voor type piramide is afbeelding b?

            a                                                     b

• Open je boek op blz. 127
• Gebruik basis 2 om onderstaande 3 vragen te beantwoorden.
• Noteer deze antwoorden op een los blaadje /in een schrift!

1 = Doordat energie verdwijnt als  brandstof (om te bewegen, warm te blijven) EN  onverteerde voedselresten verlaten het lichaam via de ontlasting. De energie uit deze stoffen verdwijnt dan uit de voedselketen. 

2 = piramide van aantallen

3 = piramide van biomassa

            a                                                     b

1. Op welke (2) manieren verdwijnt er energie uit de voedselketen?

2. Wat voor type piramide is afbeelding a? 

3. Wat voor type piramide is afbeelding b?

planning

• afronden (6.1 + ) 6.2 
• leerdoelen + uitleg 6.3
• opdrachten maken 6.3
• huiswerk opgeven  

Leerdoelen 6.3

1. Ik kan de koolstofkringloop beschrijven. 
2.  Ik kan de stikstofkringloop beschrijven. 

Voorbeelden van kringlopen = Kringloop van water 

(ken je misschien al vanuit aardrijkskunde)

Kringlopen

Als je mobieltje kapot is en niet valt te repareren, dan kun je heb inleveren. Sommige stoffen uit je mobieltje worden eruit gehaald en opnieuw gebruikt.

In de natuur worden stoffen ook opnieuw gebruikt, 

zoals bijvoorbeeld koolstof en stikstof. 

De verschillende stoffen waarin koolstof kan voorkomen en van het ene organisme naar het andere gaat noem je de koolstofkringloop. 

Koolstofkringloop

• Planten nemen koolstofdioxide op uit de lucht. 
• In koolstofdioxide zit koolstof.                                                                                
• Bij fotosynthese wordt met deze koolstof glucose gevormd. 
• Een deel van de glucose verbruiken planten bij verbranding.                    
• De koolstof uit de glucose wordt dan omgezet in koolstofdioxide; 
• die dan wordt afgegeven aan de lucht. 

Koolstofkringloop

• Planteneters nemen deze plantaardige energierijke stoffen op in hun lichaam. 
• Een deel van deze stoffen wordt als brandstof gebruikt. Hierbij ontstaat CO2 dat aan de lucht wordt afgegeven. 
• Een ander deel van de plantaardige energierijke stoffen wordt gebruikt om dierlijke energierijke stoffen te maken. 
• Vleeseters nemen deze energierijke stoffen weer op als ze planteneters eten. 

Koolstofkringloop 

• Planten en dieren kunnen ook doodgaan zonder dat ze worden opgegeten. 
• De energierijke stoffen in dode organismen en uitwerpselen worden door reducenten (bacteriën en schimmels) opgenomen. 
• De reducenten verbranden het grootste deel van deze stoffen. Hierbij komt de koolstof weer terecht in CO2 dat weer wordt afgegeven aan de lucht. 

Stikstofkringloop

• Alle organismen hebben stikstof nodig. 
• Stikstof is een belangrijk onderdeel van eiwitten en DNA.

De verschillende stoffen waarin stikstof kan voorkomen en van het ene naar het andere organisme gaat, noem je stikstofkringloop. 

Stikstofkringloop

• Stikstof komt in de bodem onder                                                   andere voor in de stof nitraat. 
• Planten nemen water uit de bodem                                           op met daarin nitraat.
• Ze gebruiken het nitraat samen met                                      glucose voor de vorming van eiwitten. 

Stikstofkringloop

• Planteneters zetten een deel van deze eiwitten om in dierlijke eiwitten.
• Ook dierlijke eiwitten bevatten stikstof.
• Vleeseters nemen deze eiwitten                                                             op via het voedsel. 

Stikstofkringloop

• Niet alle eiwitten worden                                                      opgegeten en verteerd.                                                                         Deze eiwitten zitten in                                                         uitwerpselen of in dode planten of dieren.

• Reducenten gebruiken die eiwitten als brandstof. Bij de verbranding van de eiwitten ontstaat ammoniak. Een deel wordt ammoniakgas.

Stikstofkringloop

• Stikstof zit ook in de lucht.
• Planten en dieren kunnen geen stikstof uit de lucht opnemen, maar stikstofbindende bacteriën we. 
• Deze bacteriën komen                                           onder andere voor in                          wortelknolletjes van planten                            zoals klaver en lupine.  
• Een deel van de stikstof die deze bacteriën uit de lucht opnemen, komt als nitraat in de bodem terecht. 

Ga nu aan de slag met het maken van:

IN JE WERKBOEK MET 

• van thema 6
• van basisstof 6.3 - opdracht 1 t/m 7

Wat niet af is in de les, wordt automatisch huiswerk voor volgende les. 

Maak nu in je boek 

op blz. 88-90

opdracht 1 t/m 4

Nakijken opdracht 1 t/m 4:

1a = A

1b = A + B + C + D

1c = B

1d = C

opdracht 2

1 = glucose

2 = plantaardige energierijke stoffen

3 = dierlijke energierijke stoffen

4 = energierijke stoffen in bacteriën en schimmels

5 = verbranding

6 = verbranding

7 = verbranding

8 = koolstofdioxide

9 = fotosynthese

opdracht 3

a = A

b = D

c = A

afb. 5 =

afb. 6 =

Leerdoelen 6.4

1. Ik kan de invloeden op organismen indelen in biotische en abiotische factoren.
2.  Ik kan de niveau´s van de ecologie beschrijven.
3. Ik kan aangeven hoe de grootte van een populatie wordt beïnvloed door biotische en abiotische factoren. 

(a)biotische factoren

biotische factoren

(a)biotische factoren

Deze factoren hebben invloed op groeikansen en overlevingskansen van organismen. 

Biotische factoren

Biotische factoren zijn invloeden van de levende natuur op een organisme.
Belangrijke biotische factoren zijn vaak:

• soortgenoten
• concurrenten
• predatoren
• voedsel
• ziekteverwekkers.

Abiotische factoren

Abiotisch factoren horen bij de levenloze natuur.

Belangrijke abiotische factoren zijn vaak:

• Bodem
• Licht
• Temperatuur
  

Organisatieniveaus van de ecologie

• Eén enkel organisme is een individu.

• Een populatie is een groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied, die zich onderling voortplanten. 

Organisatieniveaus van de ecologie

In een leefgebied leven populaties ver verschillende andere soorten. 

Alle populaties in een bepaald leefgebied vormen samen een levensgemeenschap. 

Organisatieniveaus van de ecologie

Verschillende populaties kunnen elkaar beïnvloeden.

Daarnaast worden de populaties beïnvloed door abiotische factoren. 

Alle abiotische factoren en populaties in een bepaald gebied  vormen samen een ecosysteem. 

Populatiegrootte

Populatiegrootte verandert constant

Populatiegrootte

De populatiegrootte is: het aantal organismen in een populatie. 

De populatiegrootte hangt af van: de invloeden uit de omgeving, dus van biotische en a-biotische factoren.

Optimumkromme

De invloed van abiotische factoren kan worden weergegeven in een optimumkromme.

Hieruit kan je onderscheiden:

• Minimum 
• Optimum
• Maximum 
• Tolerantiegebied 

Optimumkromme

Het diagram geeft de optimumkromme voor een organisme

Bij de ideale temperatuur is de kans op overleven en voortplanten het grootst.

Optimumkromme       (beste omstandigheden)

Huiswerk voor volgend les = 

Maak ONLINE van 

• basisstof 6.3 - opdracht 5 + 6 + 7
• basisstof 6.4 - opdracht 1 + 2 + 3 + 5 + 6 + 7

Koolstofkringloop

• Een ander deel van de glucose gebruikt de plant om energierijke stoffen (koolhydraten, eiwitten, vetten) te maken.
• Zo komt de koolstof terecht in alle plantaardige energierijke stoffen. 

Optimumkromme