les 13 samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Les 13 samenstellingen

Programma

1. Doel benoemen
2. Uitleg
3. Oefenen via Lessonup
4. Zelf aan de slag
5. Afsluiting en vooruitblik

Leesvaardigheid 2

Doel: Je leert samengesteld woorden juist spellen

Waarom gebruiken we samenstellingen als we ook bijvoeglijke naamwoorden hebben?

Een samenstelling is een woord dat bestaat uit twee delen die beide ook zelfstandig kunnen voorkomen. Een bijvoeglijk naamwoord is een eigenschap en is op zichzelf niet iets. 

Groene stoel

Keukenprins

Keuken                       Prins 

Groene                Stoel

+

+

Eigenschap 

= Bijv. nw.

Waarom kan ik niet gewoon overal 

een spatie tussen zetten?

Omdat het ten onrechte los schrijven van samenstellingen 

dubbelzinnigheden op kan leveren.

Wat is swingend:

de pepernoot 

of de show?

De swingende pepernoten show

De swingende pepernotenshow

Waarom kan ik niet gewoon overal 

een spatie tussen zetten?

Omdat het ten onrechte los schrijven van samenstellingen 

dubbelzinnigheden op kan leveren.

De swingende pepernoten show

De swingende pepernotenshow

Konijnen bouten in pruimen saus

Konijnenbouten in pruimensaus

= 4 losse begrippen

= 2 losse begrippen

Samenstellingen

Aaneenschrijven

Tussenklanken

Koppelteken

Cijfers & getallen

Stof zuigen

Stofzuigen

Koning dag

Koningsdag

Wc eend

Wc-eend

100 jaar persoon

100-jarige

Samenstellingen

Aaneenschrijven

Tussenklanken

Koppelteken

Cijfers & getallen

Stof zuigen

Stofzuigen

Koning dag

Koningsdag

Wc eend

Wc-eend

100 jaar persoon

100-jarige

Begrijpen

Uit je hoofd leren

Als je een woord uitspreekt dan hoor je maar één klemtoon

Hoofdregel

Als je te maken hebt met één persoon, dier of ding dan schrijf je het woord aan elkaar.

Hoofdregel

Als je te maken hebt met één persoon, dier of ding dan schrijf je het woord aan elkaar.

lange afstandsloper    langeafstandsloper

Aaneenschrijven

Felverlicht

Samengestelde woorden met één klemtoon schrijf je aan elkaar.

Stofzuigen

Samengestelde werkwoorden en samenstellingen die afgeleid zijn van werkwoorden, schrijf je aan elkaar.

Maak een goede samenstelling,
welk antwoord is juist?

1. Afmaken
2. Af maken

Maak een goede samenstelling,
welk antwoord is juist?

1. (Kom jij) hier heen?
2. (Kom jij) hierheen?

Tussenklanken (-s)

Koningsdag

Hoor je een s?

Dan schrijf je hem ook.

Koningsstaf

Kun je het niet goed horen? 

Vervang het tweede deel 

om dit te controleren.

Bij koningsdag hoor je een s dan is er ook een extra s bij koningsstaf.

Tussenklanken (-en)

Sterrenstelsel

Hoor je -en? 

Is het eerste deel van het woord een zelfstandig naamwoord met een meervoud op -en? (sterren)

Dan schrijf je de tussenklank -en.

Tussenklanken (-e)

Groentesoep

Heeft het eerste deel een meervoud dat met -s en -n kan? 

(groentes, groenten)

Dan schrijf je alleen een -e

Zonneschijn

Als het eerste deel geen meervoud heeft, of er bestaat maar één van?

Dan schrijf je alleen een -e

Tussenklanken (-s, -e, -en)

Uit hoeveel woorden kan een samenstelling maximaal bestaan?

1. twee
2. drie
3. tien
4. oneindig

Leg het verschil uit tussen
hoofd weg
hoofdweg

Wat is het verschil tussen
drink water
drinkwater

Wat is de hoofdregel bij het schrijven van samengestelde woorden?

1. Kijk wat het meervoud is van het eerste woord.
2. Kijk wat het meervoud is van het tweede woord.

Wat is goed

1. kattespeeltje
2. kattenspeeltje

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. bessesap
2. bessensap

koek
+ bakker=

Wat is goed?

1. secretaressedag
2. secretaressendag

asperge+soep=

Werken aan de opdracht 

Wat? Les 13 opdracht 1, 2, 3, 4a t/m d en 6 blz. 54 en 55.

Hoe? Zelfstandig en stil

Tijd? Tot het einde van de les.

Vragen? Overleg eerst met je buurman/buurvrouw. Lukt het niet schiet mij aan tijdens mijn loopronde.

Klaar? Lees verder in je leesboek of maak ander huiswerk

Gebruik de theorie op bladzijde 54 van je boek 

Wat is goed

1. maneschijn
2. manenschijn

welke is goed?

1. stationstraat
2. stationsstraat

maak een samenstelling met
redding boei

maak een samenstelling met
station hal

maak een samenstelling met
dorp straat

Dus luister goed of je een s hoort.

 

Bij dorpsstraat is het moeilijk, omdat straat met een s begint.

Maak er dan van: dorps huis, dorps bewoners. Nu hoor je de s van dorps.

Maak een samenstelling met
krokodil tranen